احادیث و گفته هایی از قرآن برای اعتماد نکردن به غیر از خدا

اعتماد نکردن به غیر از خدا

همیشه ابتدا و انتهای زندگی خودتان را خداوند متعال قرار بدید زیرا اگر خدا در زندگی تان باشد رونق فکری عقلی و حتی مالی خواهید خورد .

قرآن کریم , اعتماد به پیامبر «ص» و مؤمنان نیز می تواند در راستای اعتماد به خدا باشد و نیز اعتماد عرفی و عادی به انسان‌هایی که در جامعه وجود دارند، منافاتی با اعتماد به خدا ندارد، بلکه آن اعتمادی به دیگران مذموم است که انسان از نقش خدا در زندگی‌اش غافل شده و دیگران را همپای خدا تصور کند.

پرسش
آیا در آموزه‌های دینی آمده است که به هیچکس غیر از خدا اعتماد نکنید؟ اگر چنین است، لطفاً کمى در باره آن شرح دهید.

آیاتی از قرآن بیانگر آن است که نباید به غیر خدا اعتماد کرده و تنها باید به او توکل کرد. لطفاً کمی در باره این موضوع توضیح دهید؟

جواب اجمالی
در تعالیم و آموزه‌های دین اسلام فراوان توصیه شده است که به غیر خدا تکیه نکنید؛ چرا که همه ی خیرات و خوبی‌ها به دست او است: «قُلِ اللَّهُمَّ مالِکَ الْمُلْکِ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَنْ تَشاءُ وَ تَنْزِعُ الْمُلْکَ مِمَّنْ تَشاءُ وَ تُعِزُّ مَنْ تَشاءُ وَ تُذِلُّ مَنْ تَشاءُ بِیَدِکَ الْخَیْر إِنَّکَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ»؛ [۱]بگو: بارالها!مالک حکومت‌ها تویى به هر کس بخواهى، حکومت می‌بخشى و از هر کس بخواهى، حکومت را می‌گیرى هر کس را بخواهى، عزت می‌دهى و هر کس را بخواهى خوار می‌کنى. تمام خوبی‌ها به دست تو است، تو بر هر چیزى قادرى.

دراین آیه خداوند رسول گرامى «ص» خودرا امر می کند به اینکه به خدایى پناهنده شود که تمامى خیر‌ها بطور مطلق به دست او است و قدرت مطلقه مخصوص او است.

جمله «بِیَدِکَ الْخَیْرُ» با دقت به الف. و لام استغراق در «الخیر» و مقدم شدن خبر بر مبتداء -، زیرا بیدک الخیر فرمود:، نه الخیر بیدک – نشان میدهد که تمام برکات و خوبی‌ها، در دست خدا است؛ لذا با دقت به این مضمون، در آیات و روایات فراوانی اشاره شده است که نباید جز به خدا به فرد دیگری تکیه و اعتماد کرد.

قرآن کریم دراین زمینه می‌فرماید: «لا تَدْعُ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا یَنْفَعُکَ وَ لا یَضُرُّکَ فَإِنْ فَعَلْتَ فَإِنَّکَ إِذاً مِنَ الظَّالِمینَ»؛ [۲]و جز خدا، چیزى راکه نه سودى به تو می‌‏رساند و نه زیانى، مخوان! که اگر چنین کنى، از ظلم‌کاران خواهى بود.

همینطور در آیه دیگر می‌فرماید: «وَ لا تَرْکَنُوا إِلَى الَّذینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النَّارُ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِیاءَ ثُمَّ لا تُنْصَرُون»؛ [۳]و بر ظالمان تکیه ننمایید، که سبب میشود آتش شما را فرا گیرد ودر آن حال، هیچ ولىّ و سرپرستى جز خدا نخواهید داشت و یارى نمی‌‏شوید!

امام باقر «ع» در همین راستا می‌فرماید:‏ «لَا تَتَّخِذُوا مِنْ‏ دُونِ‏ اللَّهِ‏ وَلِیجَةً فَلَا تَکُونُوا مُؤْمِنِینَ فَإِنَّ کُلَّ سَبَبٍ وَ نَسَبٍ وَ قَرَابَةٍ وَ وَلِیجَةٍ وَ بِدْعَةٍ وَ شُبْهَةٍ مُنْقَطِعٌ إِلَّا مَا أَثْبَتَهُ الْقُرْآنُ»؛ [۴]بجز خدا پشت و پناهى نگیرید که مؤمن نخواهید بود. هر نسبت و پیوند و خویشاوندى و پشت و پناه و بدعت و شبهه‌‏اى منقطع و نابود است، مگر انچه راکه قرآن آن‌را اثبات کرده باشد.

بنابراین، ازآن‌جا که همه ی دنیا هستی ازآن خدا است؛ لذا باید بر او توکل و اعتماد نمود: «وَ لِلَّهِ غَیْبُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ إِلَیْهِ یُرْجَعُ الْأَمْرُ کُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَ تَوَکَّلْ عَلَیْهِ وَ ما رَبُّکَ بِغافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُون»؛[۵]و ازآن خدا است نهان آسمان‌ها و زمین و به او بازگردانده می‌‏شود همه ی کارها. وی را بپرست و بر او توکل کن که پروردگارت از انچه به جاى می‌آورید غافل نیست.

نظیر انچه در آیات فوق و بعضی آیات دیگر بیان شده، در روایاتی که از پیشوایان دینی به ارث رسیده، نیز تکرار شده است.

با این وجود، باید به این مضمون نیز دقت داشت که اعتماد به پیامبر «ص» و مؤمنان نیز می تواند در راستای اعتماد به خدا باشد و نیز اعتماد عرفی و عادی به انسان‌هایی که در جامعه وجود دارند، منافاتی با اعتماد به خدا ندارد، بلکه آن اعتمادی به دیگران مذموم است که انسان از نقش خدا در زندگی‌اش غافل شده و دیگران را همپای خدا تصور کند.

[۱]. آل عمران، ۲۶.
[۲]. یونس، ۱۰۶.
[۳]. هود، ۱۱۳.
[۴]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج. ۱، ص. ۵۹، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق.
[۵]. هود، ۱۲۳.