سوال مخاطب نی‌نی‌بان: درود و خسته نباشید خدمت شما سروران گرامی و سپاس از راهنمایی و اطلاعات مفیدتون پسر سه ماه و نیمه دارم شب ها اکثرا ادرار نمیکنه یعنی پوشکش خشکه اما در طول روز ۶-۷بار پوشکش رو عوض میکنم چشمانشم خشک نیست اما نمیدونم چرا در طول شب ادرار نمیکنه ایا این مشکلی نیست برای پسرم؟

پاسخ دکتر عباس شکری، متخصص اطفال:

دوست عزیز، بچه ها در روز به علت فعالیتی که دارند بیشتر ادرار می کنند. مسئله مهمی نیست. نگران نباشید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
عادات دفع ادرار در نوزادان

باید بدانید که نوزادان دفع ادرار زیادی دارند که کاملا طبیعی است. به این ترتیب این سوال وجود دارد که نوزاد شما در صورت دریافت مقدار کافی شیر چند بار در روز باید ادرار کند؟
روز اول
نوزاد شما احتمالا در روز اول پس از تولد تنها یک یا دو بار ادرار خواهد کرد که کاملا نرمال است.
روز دوم
در روز دوم پس از تولد نوزاد در طی ۲۴ ساعت دو بار ادرار می کند که رنگ ادرار او از نارنجی تا زرد متغیر می باشد.
روز سوم
در این روز نوزاد شما سه پوشک را با ادرار خود مرطوب خواهد کرد و رنگ ادرار او همچنان زرد و نارنجی می باشد.
روز چهارم
در روز چهارم پس از تولد، نوزادتان ۴ بار در ۲۴ ساعت ادرار می کند که رنگ آن زرد لیمویی خواهد بود.
روز پنجم
در روز پنجم نوزاد شما ۶ تا ۸ بار در روز ادرار می کند و رنگ آن زرد روشن خواهد بود.
نوزادانی که شیر مادر می خورند نباید بیشتر از 8 بار در روز ادرار کنند در حالی که این عدد برای نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند 10 بار است، زیرا درصورت تغذیه با شیشه شیر نوزاد در هر وعده مقدار بیشتری از مایعات را دریافت خواهد کرد و در نتیجه ادرار بیشتری تولید خواهد شد.
هم نوزادانی که شیر خشک می خورند و هم آنانی که شیر مادر می خورند پس از گذشت یک هفته نباید کمتر از ۶ بار در روز ادرار کنند. اگر دفعات ادرار نوزاد شما کمتر از ۷ بار در ۲۴ ساعت است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
نکته ی بسیار مهم این است که میزان های دفعات نرمال ذکر شده برای شرایطی است که نوزاد به میزان کافی شیر می خورد و نیز هیچ دارویی مصرف نمی کند. دارو های تجویز شده برای نوزادان، به شدت بر دفعات دفع ادرار و مدفوع اثر می گذارند. برای مثال دارو های برطرف کننده ی زردی نوزادی این میزان را افزایش می دهند.
به رنگ ادرار نوزاد توجه کنید، اگر رنگ آن تیره و کدر است نشان دهنده ی عدم دریافت کافی شیر می باشد.
اگر نوزاد شما در هنگام دفع ادرار گریه می کند، ممکن است ناشی از سوزش و عفونت مجاری ادراری باشد که در این صورت باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.

به نکات زیر توجه کنید
در اولین مدفوع نوزاد دختر ممکن است کمی خون مشاهده شود که جای نگرانی نیست و طبیعی بوده و علت آن تغییرات هورمونی و جدا شدن از هورمون های مادری می باشد.
در نوزادان پسر پس از انجام ختنه، تا چند روز ممکن است که لکه های خون در پوشک آنها مشاهده شود. در هر شرایطی غیر از این وجود خون در پوشک طبیعی نیست و نیاز به بررسی دارد.
دفعات ادرار کردن کمتر از ۶ بار در یک شبانه روز و رنگ ادرار تیره فقط در ۴ روز اول پس از تولد طبیعی محسوب می شود.

ادرار سوختگی نوزاد
اگر پوست کودک شما در ناحیۀ زیر پوشک ملتهب و قرمز به نظر می‌رسد، این احتمال هست که دچار راش پوشک یا همان ادرار سوختگی شده باشد. ادرار سوختگی به معنای این نیست که شما پدر یا مادر سهل‌انگاری هستید‌، زیرا راش پوشک یا ادرار سوختگی یکی از شایع‌ترین عوارض استفاده از پوشک است و مواجهه با آن، به ویژه در سال اول زندگی کودک، بخشی از مراقبت کودکان است. در این مطلب می‌توانید با علائم ادرار سوختگی، دلایل ایجاد راش پوشک یا ادرار سوختگی، موارد نیازمند مراجعه به پزشک، درمان راش پوشک یا ادرار سوختگی و جلوگیری از بروز آن آشنا شوید.
ادرار نکردن نوزاد در شب، علت

علائم ادرار سوختگی
راش ناحیۀ پوشک می‌تواند خفیف به شکل چند جوش قرمز و زبر در یک ناحیۀ کوچک باشد یا گسترده‌تر شامل جوش‌های دردناک و قرمزی که به شکم و ران کودک گسترش یافته است. برخی از علائم دیگر ادرار سوختگی شامل موارد زیر است:
- التهاب یا قرمزی پوست کودک در ناحیۀ زیر پوشک
- تورم پوست زیر ناحیۀ پوشک
- گرم بودن پوست ناحیۀ زیر پوشک هنگام لمس کردن نوزاد

دلایل ایجاد راش پوشک یا ادرار سوختگی
راش ناحیۀ پوشک می‌تواند با هر چیزی، از خوردن یک غذای جدید گرفته تا ادرار کودک ایجاد شود. علل اصلی این مشکل عبارت است از:
رطوبت: پوشک‌ مقداری از رطوبت ادرار را روی پوست فرزند شما باقی می‌گذارد و هنگامی که ادرار با باکتری‌های مدفوع ترکیب و تجزیه می‌شود و آمونیاک می‌سازد، می‌تواند برای پوست نوزاد آزاردهنده باشد. به همین دلیل، کودکانی که دفعات مدفوع زیاد یا اسهال دارند، بیشتر در معرض راش و التهاب در ناحیۀ پوشک هستند. اگرچه کودکی که مدت طولانی در یک پوشک کثیف مانده است، بیشتر احتمال ادرار سوختگی دارد، هر کودکی با پوست حساس می‌تواند دچار این التهاب شود، حتی اگر پدر و مادر در تعویض پوشک یا عوض کردن کهنهٔ کودک بسیار سخت‌کوش باشند.
حساسیت شیمیایی: راش ناحیۀ پوشک ممکن است ناشی از سایش پوشک روی پوست کودک باشد، به‌ ویژه اگر او به مواد شیمیایی مانند عطرهای موجود در پوشک یک‌بارمصرف یا مواد شوینده‌ٔ مورد استفاده برای شستن کهنهٔ بچه حساسیت بیشتری دارد. همچنین ممکن است لوسیون یا پودری که هنگام تعویض پوشک استفاده می‌کنید با پوست کودکتان سازگاری نداشته باشد.
غذاهای جدید: ابتلا به ادرار سوختگی در کودکانی که شروع به خوردن غذاهای جامد یا یک غذای جدید می‌کنند رایج است. هر نوع غذای جدید می‌تواند ترکیب مدفوع را تغییر دهد، به ویژه اسید موجود در غذاهای خاصی مانند توت‌فرنگی و آب‌میوه‌ها می‌تواند برای برخی از کودکان دردسرساز باشد. یک غذای جدید ممکن است دفعات مدفوع کودک را نیز افزایش دهد. اگر کودک را با شیر مادر تغذیه می‌کنید، حتی ممکن است پوست کودک به چیزی که مادر می‌خورد واکنش نشان دهد.
آنتی‌بیوتیک‌ها: کودکانی که تحت درمان با آنتی‌بیوتیک هستند یا با شیر مادری تغذیه می‌شوند که آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کند نیز گاهی دچار ادرار سوختگی یا عفونت قارچی می‌شوند، زیرا این داروها علاوه بر باکتری‌های مضر، تعداد باکتری‌های سالم را که به کنترل قارچ‌ها در بدن کمک می‌کنند نیز کاهش می‌دهند. همچنین آنتی‌بیوتیک‌ می‌تواند باعث اسهال شود که خود اسهال هم در راش پوشک نقش دارد.
ناحیۀ زیر پوشک گرم و مرطوب است و دقیقاً همان شرایطی را دارد که مساعد رشد باکتری‌ها و قارچ‌هاست. پس غیر از بروز ادرار سوختگی، عفونتی به نام عفونت‌های باکتریایی یا قارچی وجود دارد که به سادگی می‌تواند ضایعات پوستی را به ‌ویژه در ترک‌ها و چین‌های پوست فرزند شما ایجاد کند. برفک دهان نیز نوعی عفونت قارچی دهان است که برخی از کودکان مبتلا به آن، در ناحیۀ زیر پوشکشان نیز دچار عفونت قارچی می‌شوند.

موارد نیازمند مراجعه به پزشک کودک
برای درمان ادرار سوختگی معمولاً لازم نیست خیلی فوری به پزشک مراجعه کنید. با کمی تلاش، شما باید بدون مراجعه به پزشک قادر به رفع التهاب در سه یا چهار روز باشید. اما اگر به نظر می‌رسد ناحیۀ ملتهب ممکن است عفونی شده باشد یا اگر کودک شما تب کرد یا راش پس از چند روز درمان در خانه رفع نشد، لازم است با پزشک تماس بگیرید. برخی از علائم عفونت برای مراجعه به پزشک شامل موارد زیر است:
- تب
- تاول
- جوش‌های پر از چرک
- لکه‌های زرد رنگ و دارای ترشح
- زخم‌های باز
در صورت عفونت قارچی ناحیۀ زیر پوشک، پزشک ممکن است یک آنتی‌بیوتیک موضعی یا خوراکی برای کودک تجویز کند. برای راش پوشکی که ناشی از یک عفونت قارچی است نیز، پزشک ممکن است یک پماد ضدقارچ توصیه کند.

راهکارهای درمان خانگی راش پوشک یا ادرار سوختگی
هر زمانی که التهاب پوستی در ناحیۀ زیر پوشک نوزاد مشاهده کردید، بهتر است نکات زیر را به یاد داشته باشید و آنها را برای درمان انجام دهید:
تعویض مرتب پوشک: با تعویض مرتب پوشک ، پوست کودک خود را تمیز و خشک نگه دارید. این ممکن است به معنای آن باشد که لازم است او را نیمه‌شب برای عوض کردن پوشک بیدار کنید. این کار ایرادی ندارد و حتی ضروری هم هست.
آبکشی درست: در هر تعویض پوشک، ناحیۀ زیر پوشک را به خوبی با آب تمیز کنید و از دستمال مرطوب‌های حاوی الکل یا عطر استفاده نکنید. بهتر است هر بار پای نوزاد را به آرامی با آب گرم بشویید.
خشک کردن صحیح: پوست کودک را با حرکات ضربه‌ای و ملایم کمی خشک کنید و آن را مالش ندهید. خیلی بهتر است اگر بگذارید پای نوزاد به مدت ۱۵ دقیقه در معرض هوا و خودبه‌خود خشک شود. همچنین برای خشک کردن هرگز از حولۀ زبر یا کثیف استفاده نکنید.
استفاده از پماد مناسب: بعد از هر تعویض پوشک، برای کمک به محافظت از پوست کودک در برابر مدفوع و ادرار از پمادی استفاده کنید که یک لایۀ محافظ روی پوست ایجاد می‌کند. چند پماد محافظ خوب مثل جمله وازلین غیرنفتی، محصولات حاوی لانولین و اکسید روی سفید در بازار موجود است. بهتر است برای خرید این پمادها با پزشک کودک مشورت کنید.
هوا خوردن پای نوزاد: وقتی هوا گرم است و کودک می‌تواند خارج از خانه یا در اتاقی بازی کند که تمیز کردن کف‌پوش آن آسان است، بگذارید هر روز تا جایی که ممکن است بدون پوشک و بدون پماد سوختگی باشد. همچنین می توانید او را برهنه روی یک زیرانداز ضدآب بگذارید تا بازی کند. قرار گرفتن در معرض هوا بهبود را سریع‌تر خواهد کرد و اقدامی بسیار مؤثر است.
برهنه خوابیدن: هر زمان که کودک دچار ادرار سوختگی و التهاب پوست در ناحیۀ پوشک شد، در صورت امکان اجازه دهید بدون پوشک و شلوار بخوابد. یک زیرانداز پلاستیکی زیر ملافۀ تخت به محافظت از تشک کمک خواهد کرد.
استفاده از پوشک راحت‌تر: پوشک کودک را شل ببندید یا از پوشکی استفاده کنید که کمی برایش بزرگ باشد تا اجازۀ گردش بهتر هوا را بدهد. اگر از پوشک یک‌بارمصرف استفاده می‌کنید، مارک متفاوتی را امتحان کنید تا شاید با پوست کودک سازگاری بیشتری داشته باشد. انواع مختلفی از پوشک برای پوست‌های حساس وجود دارد که رطوبت بیشتری را از پوست کودک دور می‌کند.

جلوگیری از بروز راش پوشک یا ادرار سوختگی
برای پیشگیر‌ی از راش پوشک یا ادرار سوختگی نکاتی وجود دارد که بهتر است در مورد آنها اطلاعاتی داشته باشید، تا بتوانید با رعایت آنها از بروز این مشکل پیشگیری کنید. برخی از آنها شامل موراد زیر است:
تعویض به‌موقع پوشک: بهترین راهکار در برابر این التهاب پوستی ، خشک بودن باسن کودک است، بنابراین پوشک کودک را مرتب یا در اسرع وقت، پس از خیس یا کثیف شدن عوض کنید و با هر تعویض پوشک، ناحیۀ تناسلی کودک را تمیز کنید.
خشک کردن کودک: پوست نوزاد را با حرکت ضربه‌ای و ملایم خشک کنید و هرگز آن را مالش ندهید. همچنین می‌توانید قبل از تعویض پوشک، نواحی زیر پوشک را با سشواری که روی درجۀ کم قرار دارد از فاصلۀ دور خشک کنید. مراقب باشد وقتی پای کودک خیلی خیس است این کار را نکنید، چون ممکن است سردش شود و خیلی بهتر است اگر بگذارید پاهای کودک در هوای آزاد اتاق و خودبه‌خود خشک شود.
ادرار نکردن نوزاد در شب، علت
استفاده از پماد محافظ پوشک: اگر کودک شما مستعد ابتلا به راش پوشک و ادرار سوختگی است، بعد از هر بار تعویض پوشک ، یک لایۀ نازک از پماد محافظ پوشک به ناحیۀ کشالۀ ران کودک بزنید.
آزادتر بستن پوشک: پوشک را آن‌قدر سفت نبندید که هیچ جایی برای گردش هوا وجود نداشته باشد و به فرزندتان لباس‌های گشاد بپوشانید.
پرهیز از پودر بچه: بهتر است از زدن پودر بچه خودداری کنید یا برای جلوگیری از تحریک پوست، اجازه ندهید پودر روی پوست تجمع کند. در هر تعویض پوشک، پودری را که روی پوست تجمع کرده است، به ویژه در چین‌های پوست کودک بشویید. همچنین غبار پودر بچه در صورت استنشاق می‌تواند برای ریه‌های فرزند شما مضر باشد، پس هرگز در نزدیکی او پودر را کف دست خود نریزید و پودر را مستقیماً از ظرف روی پوست کودک نریزید.
شروع درست غذاهای جامد: هنگامی که فرزند شما شروع به خوردن غذاهای جامد کرد، این غذاها را یکی‌یکی وارد رژیم غذایی‌اش کنید و بین معرفی هر غذای جدید، چند روز فاصله بگذارید. این کار کمک می‌کند بفهمید آیا کودک دچار حساسیت به غذای جدید می‌شود یا خیر. اگر چنین باشد، می‌توانید آن مادۀ غذایی را فعلاً از رژیم غذایی کودک حذف کنید.
شستن کهنه: کهنه‌ٔ بچه را با مواد شویندهٔ حاوی عطر و بو نشویید و از نرم‌کنندۀ لباس هم استفاده نکنید. هر دوی اینها می‌تواند پوست کودک را تحریک کند. برای شست‌وشو از آب داغ استفاده کنید و کهنه‌ها را دو دور آبکشی کنید. همچنین می‌توانید برای از بین بردن محرک‌های قلیایی، نصف فنجان سرکه را پس از تأیید پزشک، به دور اول آبکشی اضافه کنید.
شیردهی مناسب: تا دو سالگی کودک می‌توانید به شیردهی فرزند خود ادامه دهید. به‌طورکلی تغذیه با شیر مادر، مقاومت کودک را در برابر عفونت‌ها افزایش می‌دهد و باعث می‌شود کمتر نیازمند آنتی‌بیوتیک‌ها شود که می‌تواند در ایجاد راش پوشک نقش داشته باشد.
داروی پروبیوتیک: هنگامی که فرزند شما نیازمند مصرف آنتی‌بیوتیک است، از پزشک در مورد دادن یک داروی پروبیوتیک به کودک هم سؤال کنید. پروبیوتیک باعث افزایش رشد باکتری‌های سالم در روده می‌شود که ممکن است احتمال ابتلای فرزندتان به راش پوشک را کاهش دهد.