سوال مخاطب نی‌نی‌بان: دخترم را از شیر گرفتم، می خواستم بدونم تا چه مدت شیر تو سینه هام میمونه؟ چه مدت طول می کشه تا شیرش خشک بشود؟

دکتر نسرین مرادی، جراح و متخصص زنان و زایمان و نازایی:

مادر عزیز بهتر است بدانید که شیر سینه خود به خود خشک نمی شود. اگر شیر در سینه باقی مانده باشد باید به متخصص مراجعه کنید. پزشک با توجه به شرایط بیمار مثل سن، سوابق بیماری و ... دارویی را تجویز می کند که بعد از ۴۸ ساعت مصرف شیر سینه خشک خواهد شد. اگر برای خشک شدن شیر دارو مصرف نکنید، ممکن است شیر در سینه باقی بماند. باقی ماندن شیر در سینه باعث التهاب پستان، آبسه ، درد و همراه با گرمی و تب است. پس در آخر توصیه می کنم برای تجویز دارو مناسب به متخصص خود مراجعه کنید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:

این بیماری بیشتر در زنان شیرده اتفاق می ‌افتد. ورم پستان اغلب در سه ماه اول شیردهی رخ می‌دهد (سه ماهه پس از زایمان)، اما ممکن است که در ادامه دوران شیردهی نیز ایجاد شود.

یک جراح و متخصص زنان با تاکید بر اینکه التهاب پستان اغلب به دلیل اشکال در شیردهی است، گفت: سابقه التهاب در شیردهی قبلی، عدم تخلیه کامل و تجمع شیر، ترک و زخم نوک پستان از علل دیگر ابتلا به این بیماری هستند.

دکتر الهام السادات هاشمیان نایینی، با اشاره به اینکه التهاب موضعی پستان در زنان شیرده با درد، تب و احساس کسالت و بیماری همراه است، گفت: حدود یک درصد افراد مبتلا نیاز به بستری شدن در بیمارستان پیدا می‌کنند.

وی یادآور شد: التهاب اغلب به دلیل اشکال در شیردهی است. سابقه التهاب پستان در شیردهی قبلی، عدم تخلیه کامل و تجمع شیر، ترک و زخم نوک پستان از علل این بیماری هستند.

در این حالت میکروب‌ها از طریق نوک پستان وارد می‌شوند و در بافت آن ایجاد عفونت می‌کنند که اگر این التهاب سریع درمان نشود، ممکن است تبدیل به آبسه شود. احتمال تبدیل التهاب پستان به آبسه در خانم‌های چاق و سیگاری بیشتر از افراد عادی است.

علائم اولیه التهاب موضعی پستان

هاشمیان نایینی با بیان اینکه این عارضه با علائم بالینی تشخیص داده می‌شود، گفت: در این مشکل اغلب پستان به صورت یکطرفه مبتلا و قرمز، متورم، سفت و دردناک می‌شود.

این جراح و متخصص زنان تب بالای 38.3 درجه سانتی‌گراد را از نشانه‌های این بیماری دانست و گفت: فرد احساس بیماری، کوفتگی عضلات و حالتی شبیه لرز و آنفلوانزا دارد.

در مراحل اولیه به طور معمول این علائم خفیف‌ و در مراحل بعد علائم شدت بیشتری پیدا می‌کند و حتی ممکن است غدد لنفاوی زیر بغل متورم و دردناک شوند. وی تصریح کرد: برای تشخیص نیاز به آزمایش خون نیست.

اگر در آزمایش خون این افراد به طور واضح گلبول‌های سفید بالا رود و نوتروفیل‌ها افزایش ‌یابند، عامل بیماری التهاب پستان باکتری استرپتوکوک گروه A است، لذا درمان آنتی بیوتیکی علیه استرپتوکوک لازم است و باید درمان علامتی هم انجام شود.

کم کردن درد پستان

هاشمیان نایینی گفت: برای کم کردن درد پستان می‌توان از کمپرس نوک پستان، ماساژ و مصرف مسکن‌های ضد التهابی مثل بروفن یا استامینوفن استفاده کرد. زخم نوک پستان را با آنتی‌بیوتیک موضعی همراه با داروی ضد التهاب که اغلب به صورت پمادهای ترکیبی در بازار هستند، می‌توان درمان کرد.

اگر پس از این اقدامات درمان با آنتی‌بیوتیک به مدت سه روز علائم بالینی بهتر نشد، لازم است از بیمار سه آزمایش کشت شیر و سونوگرافی پستان صورت گیرد و فرد بیمار در بیمارستان بستری شود. وی گفت: دوره درمان آنتی‌بیوتیکی 10 تا 14 روز است.

اگر درمان کامل نشود، احتمال عود وجود دارد. سونوگرافی برای تشخیص افتراقی التهاب پستان از آبسه کاربرد دارد. در تمام مدت درمان لازم نیست مادر شیردهی به نوزاد را قطع کند.

جمع شدن شیر در پستان

در روز دوم یا سوم پس از به دنیا آمدن نوزادتان، شیر شما از کلستروم یا آغوز (شیر اولیه غلیظی که برای نوازد مهم است) به شیری رقیق تر به رنگ سفید مایل به آبی تغییر پیدا می کند.

بعضی وقت ها، زمانی که این تغییر رخ می دهد، پستان ها ناگهان مقدار زیادی شیر تولید می کنند و جریان خون در آنها افزایش می یابد. پستان های پر از شیر ممکن است سفت، سخت و ناراحت کننده باشند.

اگر به نوزاد خود اجازه دهید هر وقت بخواهد شیر بخورد، این تجمع شیر در پستان به سرعت فروکش می کند ومیزان کافی شیر برای نوزاد همچنان در پستان ها موجود خواهد بود. چنانچه پستان هایتان پر شده اند و احساس ناراحتی می کنید ، با پرستاران بخش صحبت کنید.

توصیه هایی برای تسکین درد جمع شدن شیر در پستان ها و شیر زیاد

- گرفتن پستان پر از شیر ممکن است برای نوزاد شما دشوار باشد. پیش از شیر دادن به نوزاد ، برای نرم کردن هاله پستان (ناحیه قهوه ای رنگ اطراف نوک پستان) مقداری از شیر خودرا بدوشید.

- روش دیگر نرم کردن هاله پستان، فشار وارد کردن بر بافت اطراف کل نوک پستان توسط انگشتان می باشد. این فشار باید برای مدت دو تا سه دقیقه ادامه پیدا کند تا بافت در زیر انگشتان نرم شود. این عمل می تواند واکنش ترشح شیر را تحریک کند و باعث جریان شیر شود.

- گرم کردن پستان ها پیش از شیر دادن ، می تواند به جاری شدن شیر کمک کند. پس از شیر دادن، کمپرس آب سرد می تواند درد را تسکین دهد.

- بعضی از مادران برای تسکین درد، گذاشتن حوله های کوچک آغشته به آب سرد، برگ های تمیز، سرد و ترد کلم یا پوشک یک بار مصرف یخ زده را بر روی ناحیه درناک موثر می دانند.

- به نوزاد خود تنها شیر خود را بدهید دادن سایر مایعات، اشتهای نوزاد را برای شیر مادر کاهش می دهد.

روش هایی دیگر برای تسکین درد جمع شدن شیر در پستان ها

- پیش از شیر دادن، سینه بند خودرا از تن در آورید.

- بعضی از مادران، استفاده یکبار از پمپ برقی جهت تخلیه کامل شیر از پستان ها را مفید و موثر می یابند.

- اگر پستان هایتان پر از شیر شده اند و احساس ناراحتی می کنید، نوزادتان را برای شیر دادن بیدار کنید.

- اگر متوجه توده، درد یا قرمزی در پستان شدید، مراقب خطر انسداد مجاری شیر و ورم پستان (ماستیت) باشید.

- جمع شدن شیر در پستان ها و شیر زیاد پس از هفته اول شیردهی، کمتر می شود.

- در برخی از مواقع اگر تغییر ناگهانی در برنامه تغذیه نوزاد پیش آید، بطور مثال نوزادتان تمام شب را بخوابد، شما ناگهان نوزاد را از شیر بگیرید، یا نوزادتان بیمار باشد، شیر ممکن است مجداً در پستان جمع شود. حتی پس از روزهای اولیه تنظیم روال شیردهی، بعضی از مادران متوجه می شوند که شیرشان همچنان «بسیار زیاد » است.

- ابتدا شیر دادن از پستان اول را تمام کنید و به نوزادتان اجازه بدهید مدت شیر خوردن را تعیین کند. نوزادتان ممکن است در هر زمان شیدهی از هر دو پستان شیر نخواهد.

- مطمئن شوید که نوزادتان در حالتی درست قرار گرفته است و پستان را درست در دهان گرفته است.

- شیر را فقط زمانی بدوشید که بخواهید احساس راحتی کنید یا بخواهید به نوزاد در گرفتن پستان کمک کنید.

پیش از مشاهده هر گونه تغییر واقعی، این توصیه ها را باید برای چند روز امتحان کنید

چنانچه جمع شدن شیر در پستان ها و شیر زیاد ادامه پیدا کند و انجام این توصیه ها موفقیت آمیز نباشد، ممکن است که شیردهی طبق یک برنامه زمان بندی شده را جهت کنترل میزان شیر خود مفید بیابید. هر دو تا سه ساعت شیر دهید.

در این فواصل برای آرام کردن نوزاد خود از حرکات متناوب ، در آغوش گرفتن نوزاد و یا پستانک استفاده کنید. اگر نوزادتان نیاز به شیر خوردن بیشتر داشته باشد، می توانید ط دوره ای (مثلاً) چهار ساعته، تنها از یک پستان به او شیر بدهید و بعد از طی چهار ساعت بعدی از پستان دیگر جهت شیردهی استفاده کنید. پس از تنظیم شدن میزان شیرتان، می توانید از هر دو پستان برای شیر دادن به نوزاد استفاده کنید.

چنانچه متوجه هرگونه توده، درد و یا قرمزی در پستان شدید بلافاصل درمان را برای مجاری شیری مسدود شده و تورم پستان (ماستیت) آغاز کنید.

اگر نوزاد شما با مواجه شدن با جریان سریع شیر مشکل داشته باشد

هنگام شیر دادن به جایی تکیه دهید یا طاق باز بخوابید. این حالات اغلب به شیر دادن صبح هنگام لازم می شوند. در حالت صاف و نشسته شیر دادن را به اتمام برسانید تا پستان هایتان به اندازه کافی از شیر تخلیه شوند.

جریان تند اولیه شیر را بدوشید، یا نوزاد را تا زمان آهسته شدن جریان شیر از پستان بگیرید.