سوال مخاطب نی‌نی‌بان: سلام و خداقوت. خانمی ۲۱ ساله هستم. یک سال ازدواج کردم و اقدامات ۶ ماه قبل از بارداری را انجام دادم، در حال حاضر برای بارداری اقدام کردم. می خواستم بدانم آیا وقتی اسپرم وارد بدن می شود و با تخمک لقاح پیدا می کند علائمی دارد که ما احساس کنیم لقاح صورت گرفته، مثل علائم تخمک گذاری. با تشکر.

پاسخ دکتر آزیتا صفارزاده کرمانی، متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران:
هیچ علامت و نشانه ای نیست که بخواهید از اینکه لقاح صورت گرفته یا نه، اطمینان حاصل کنید. فقط در تخمک گذاری است که ممکن است با احساس درد زیر شکم متوجه این مساله شوید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
لقاح فرآیندی است که طی آن اسپرم و تخمک با هم ترکیب شده و سبب ایجاد سلول تخم می شود. این سلول درضمن تقسیم و تمایز به سمت رحم حرکت کرده و در دیواره رحم لانه گزینی می کند.
انجام لانه گزینی و ایجاد ارتباط خونی بین سلول تخم لقاح یافته و عروق خونی مادر سبب بروز اولین نشانه های لقاح خواهد شد.

اولین نشانه های لقاح موفق
وقتی اقدام به بارداری می کنید، با گذشت چند روز، بدون شک در بدن خودتان به دنبال اولین نشانه های لقاح موفق می گردید، خصوصا زمانی که ماه هاست برای باردار شدن تلاش کرده اما متاسفانه موفق نشده اید. اما به راستی اولین نشانه های لقاح چیست؟

چه مواردی نشانه های لقاح انجام شده محسوب می گردند؟
برای پی بردن به این مفهوم ابتدا توضیح مختصری درمورد لقاح را برایتان شرح می دهیم. باردار شدن فرآیندی است که طی آن سلول های اسپرم که در طی عمل نزدیکی وارد واژن شده اند از دهانه رحم عبود کرده، درون رحم به سمت بالا حرکت می کنند و سپس به لوله ها می رسند.
اگر زمان نزدیکی مطابق با زمان تخمک گذاری باشد، در حوالی این زمان یکی از تخمدان ها در طی فرآیندی به نام تخمک گذاری، یک تخمک بالغ را آزاد می کند. سلول تخمک مواد شیمیایی جذب کننده ای از خود ترشح می کند که اسپرم ها را به سمت خود می کشد و در عین حال خودش درون لوله های رحمی به سمت رحم حرکت خواهد کرد.
معمولا ملاقات اسپرم و تخمک در بخش آمپول لوله رحمی صورت می گیرد. در طی این ملاقات اسپرم هایی که در دستگاه تناسلی زن ظرفیت لازم را کسب کرده اند، در طی فرآیندی به نام لقاح با تخمک ترکیب می شوند.
در حقیقت در طی این فرآیند سر اسپرم به درون تخمک وارد شده، هسته اسپرم و هسته تخمک با هم ترکیب می شوند و سلول تخم حاصل می گردد.
این سلول تخم از لوله های رحمی به سمت رحم حرکت کرده و وقتی که به رحم رسید در طی فرآیندی به نام لانه گزینی در دیواره رحم جایگیری می کند.
ا کاشته شدن سلول تخم در جدار رحم که اکنون بلاستوسیست نامیده می شود، در روزهای آتی عروق خونی جفت با عروق خونی درون اندومتر (درونی ترین لایه رحم) ارتباط خونی برقرار می کند که همین امر سبب ورود هورمون های ترشح شده از جفت به درون خون مادر و بروز اولین نشانه های لقاح در بدن مادر می شود که به آنها نشانه های بارداری و یا حاملگی نیز گفته می شود.
بنابراین پیدایش اولین نشانه های بارداری پس از لقاح به معنای به هم رسیدن اسپرم و تخمک، ترکیب آنها و درنهایت باردار شدن شما است.

1- قطع قاعدگی
معمولا وقتی در یک ماه بانویی قاعدگی خود را مشاهده نکند، اگر در ماه های اخیر نزدیکی داشته باشد، یکی از اولین شک های او باردار بودن است.
به همین ترتیب مشاهده نشدن خونریزی قاعدگی از دیرباز یکی از اولین نشانه های لقاح محسوب می شود.
به یاد داشته باشید که اگر در یک ماه خون ریزی ماهانه شما نسبت به همیشه بسیار کمتر است، این موضوع نیز می تواند از نشانه های لقاح تخمک و اسپرم محسوب شود زیرا ممکن است خون ریزی مشاهده شده به علت وقوع لانه گزینی در بدن شما باشد.

2- سرگیجه
سرگیجه یکی از اولین نشانه های لقاح است. تغییرات هورمونی و نیز نوساناتی که در اثر شروع افزایش حجم خون در بدن مادر باردار رخ می دهد، در برخی از بانوان سبب بروز حس سرگیجه و عدم تعادل می شود.

3- تهوع و استفراغ
آیا از همین روزهای ابتدایی بعد از اقدام احساس می کنید به برخی غذاها و بوها حساس شده اید؟
آیا حس می کنید که همان غذایی که همیشه دوست داشتید این روز ها برایتان اصلا جالب نبوده و سبب ایجاد حالت تهوع در شما می شود؟ این ها علائم خوبی هستند و همه می توانند از جمله نشانه های لقاح محسوب شوند.

۴- حساسیت و درد پستان ها
ورود هورمون های جفت به بدن مادر و نیز تغییرات هورمونی که به دنبال آن در بدن مادر رخ می دهد سبب می شود سلول های بافت پستان شروع به رشد و تکثیر کنند که شما آن را به صورت حساس شدن پستان ها، درد، تورم و حتی سوزش احساس خواهید کرد.
بنابراین اگر این روزها احساس می کنید که سینه هایتان به طرز عجیبی حساس شده و درد می کند، این مورد نیز می تواند از اولین نشانه های لقاح باشد.

5- سردرد
آیا می دانید سردرد نیز اولین نشانه های لقاح است؟
در واقع یکی از علائمی که در بسیاری از مادران از همان هفته های ابتدایی بارداری مشاهده می شود، سردرد است.
نوسانات هورمونی در برخی افراد خصوصا کسانی که سابقه سردرد دارند موجب می شود که با این عارضه از همان هفته های اول دست و پنجه نرم کنند.
کسب اطلاعات صحیح و علمی درمورد اولین نشانه های لقاح سبب می شود که شما بتوانید زود تر از هرگونه آزمایشی حدس بزنید که چقدر ممکن است باردار باشید.
به شرط آنکه به ندای بدنتان به طرز دقیقی گوش دهید، علائم را به درستی تفسیر کنید و از تلقین کردن حالات بارداری به خودتان پرهیز کنید.
بیشتر اوقات شما واقعا نمی‌دانید دقیقا چه روزی باردار شده‌اید. پزشک‌تان دوره بارداری را از اولین روز آخرین عادت ماهانه‌تان محاسبه می‌کند که حدودا دو هفته زودتر از زمانی است که بارداری رخ داده است.
در ادامه با مراحل اولیه بارداری شامل مراحل لقاح و شکل گیری جنین بیشتر آشنا خواهید شد.

تخمک گذاری
هر ماه در تخمدان‌های شما، گروهی از تخمک‌ها به نام «اووُسیت‌ها»در کیسه‌های کوچک و پر از مایعی به نام فولیکول شروع به رشد می‌کنند.
در نهایت، یکی از تخمک‌ها از فولیکول خارج می‌شود و تخمک گذاری اتفاق می‌افتد. تخمک گذاری معمولا دو هفته قبل از پریود بعدی رخ می‌دهد.

سفر تخمک به لوله فالوپ
بعد از آزاد شدن تخمک، او به سمت لوله فالوپ حرکت می‌کند و آنجا، به مدت ۲۴ ساعت منتظر یک تک اسپرم می‌ماند تا او را بارور کرده و لقاح اتفاق بیفتد. تمام این‌ها، به طور متوسط، حدود دو هفته بعد از آخرین پریود انجام می‌شود.
اگر هیچ اسپرمی برای لقاح با تخمک در محیط نباشد، تخمک وارد رحم شده و تجزیه می‌شود.
سطح هورمون‌های شما هم به اندازه نرمال و طبیعی برمی‌گردد. بدن‌تان پوشش ضخیم داخل رحم را بیرون می‌ریزد و عادت ماهانه‌تان شروع می‌شود.

لقاح
اگر یک اسپرم بتواند راهش را به داخل لوله فالوپ پیدا کند و وارد تخمک شود، لقاح صورت گرفته و تخمک بارور می‌شود.
در این مرحله تخمک بارور شده که حالا «بلاستوسیت» نام دارد، طوری تغییر می‌کند که هیچ اسپرم دیگری نمی‌تواند واردش شود.
به محض لقاح، ژن‌ها و جنسیت فرزندتان تنظیم می‌شود. اگر اسپرم کروموزوم Y داشته باشد، فرزندتان یک پسر خواهد بود. اگر کروموزوم X داشته باشد، به زودی یک دختر کوچولو را در آغوش خواهید گرفت!

لانه گزینی: پیش به سوی رحم!
تخمک بارور شده حدود ۳-۴ روز داخل لوله فالوپ باقی می‌ماند. اما ظرف ۲۴ ساعت بعد از لقاح، به سرعت شروع به تکثیر کرده و به تعداد زیادی سلول تقسیم می‌شود.
تخمک بارور شده، در طول حرکت آرام خود از لوله‌های فالوپ به رحم، همچنان به تقسیم سلولی خود ادامه می‌دهد. ماموریت بعدی‌اش، وصل شدن به آستر رحم است که به آن «لانه گزینی» می‌گویند.
بعضی خانم‌ها یک یا دو روز حوالی زمان لانه گزینی ، لکه بینی (یا خونریزی خفیف و سبک) را تجربه می‌کنند.
پوشش داخلی رحم ضخیم‌تر می‌شود و دهانه رحم توسط ترشحات مخاطی، مهر و موم می‌شود. این ترشحات مخاطی، تا زمانی که بچه آماده تولد شود، همانجا سر جایش می‌ماند.
طی ۳ هفته، سلول‌ها به صورت توده شروع به رشد می‌کنند و در نهایت به یک توپ کوچک یا «رویان» تبدیل می‌شود و در این زمان اولین سلول‌های عصبی بچه شکل گرفته است.
فرزند در حال رشد شما از همان لحظه لقاح تا هفته هشتم بارداری «رویان» نامیده می‌شود؛ اما بعد از هفته هشتم بارداری تا لحظه تولد، فرزند در حال رشدتان «جنین» است.
از آنجا که عمده‌ترین تغییرات بارداری به فاصله هر ۳ ماه رخ می‌دهد، مراحل پیشرفت بارداری به ۳ مرحله «سه ماهه» تقسیم و به همین نام خوانده می‌شود.

هورمون‌های بارداری
یک هورمون بارداری به نام hCG یا «گونادوتروپین کوریونی انسانی» از زمان لانه گزینی در خون شما پدیدار می‌شود. این همان هورمونی است که در آزمایش بارداری شناسایی می‌شود.
بعضی از کیت‌های خانگی تشخیص بارداری می‌توانند ۷ روز بعد از تخمک گذاری، hCG را شناسایی کنند.