یک اتفاق مسخره نوشته‌ی فیودور داستایوسکی؛ انسانیت، اخلاق در شیوه‌های نوین حکومتی

داستان یک اتفاق مسخره A Nasty Story نوشته‌ی فیودور داستایوسکی است. پیش از آغاز نقد کتاب یک اتفاق مسخره مختصری به بیوگرافی داستایوسکی می‌پردازیم. Fyodor Dostoyevsky نویسنده‌ی مشهور روسی است. او متولد ۱۱ نوامبر ۱۸۲۱ و درگذشته به تاریخ ۹ فوریه‌ی ۱۸۸۱ است. او یکی از مشهورترین نویسندگان روسیه است. آثار او واجد ویژگی‌های روانکاوانه است. و شخصیت هایی که او خلق کرده اند، ماندگار و از زوایای روحی و روانی بسیاری قابل بررسی هستند.

بیشتر بخوانید: آثار فئودور داستایوفسکی؛ شب‌های روشن روسیه

یک اتفاق مسخره نوشته‌ی فیودور داستایوسکی

در ابتدای نقد و تحلیل یک اتفاق مسخره به خلاصه‌ای از داستان می‌پردازیم. داستان کتاب یک اتفاق مسخره درباره‌ی صاحب منصبی به نام ایوان ایلیچ پرالینسکی است که در مراسم عروسی یک از زیردستان خود شرکت می‌کند.

داستان کتاب یک اتفاق مسخره درباره‌ی صاحب منصبی به نام ایوان ایلیچ پرالینسکی است که در مراسم عروسی یک از زیردستان خود شرکت می‌کند.

تا همه بفهمند چه انسان فروتن و اخلاق مداری است است و شعارهایی در مورد انسانیت سر می‌دهد. او به دنبال ترویج اندیشه‌ها و افکار خود است. اما آنچه در این مهمانی رقم می‌خورد با اهداف و تصوراتش به کلی متفاوت است.

«مسئله‌ی اصلی این است که من به یقین رسیده ام. در عمق وجودم به یقین رسیده ام. انسانیت … نوع دوستی. انسان را به خودش باز می‌گرداند… منزلت شخص را احیا می‌کند و آن گاه… می‌شود با این ماده‌ی اولیه آماده دست به کار شد. از این واضح تر نمی‌شود!»

بیشتر بخوانید: رمان ابله اثر فئودور داستایفسکی

در ابتدای داستان سه صاحب منصب در مهمانی دور هم جمع شده اند. در مهمانی حول محور جامعه، نظام طبقاتی، نظم تازه‌ی اجتماعی که دارد پا می‌گیرد و شیوه‌های نوین حکومتی صحبت می‌کند. هر یک از این سه نفر عقاید متفاوتی با دیگری دارند. دو سیاستمدار کهنه و محافظه کار هستند و پرالینسکی طرفدار نظم جدید و اصلاحات است.

«مسئله‌ی اصلی این است که من به یقین رسیده ام. در عمق وجودم به یقین رسیده ام. انسانیت … نوع دوستی. انسان را به خودش باز می‌گرداند… منزلت شخص را احیا می‌کند و آن گاه… می‌شود با این ماده‌ی اولیه آماده دست به کار شد. از این واضح تر نمی‌شود!»

در تحلیل و بررسی یک اتفاق مسخره باید به اتفاقی تاریخی که به طور مسلم موجب پدید آمدن چنین اثری شد پرداخت. این کتاب در سال ۱۸۶۲ نوشته شده است. در سال ۱۸۶۱ یکی از مهم ترین وقایع قرن نوزدهم در روسیه رخ می‌دهد.

موژیک‌ها (دهقانان) و رعیت‌ها هستند. که در املاک صاحب منصبان و اشراف مشغول به کار هستند. در سال ۱۸۶۱، تزار روسیه دستور الغای نظام رعیتی در سراسر روسیه صادر می‌کند. و رعیت‌ها هم می‌توانند زمین‌های کشاورزی دولتی خریداری کنند و دیگر زیر دست نباشند.

آن‌ها زمین هایی را به عنوان هدیه دریافت می‌کردند و باید مالیاتی را بصورت مادام العمر به دولت پرداخت می‌کردند و اربابان نیز بهای سنگینی را برای املاکی که از دست داده بودند متحمل شدند. این انقلاب به نفع رعیت‌ها تمام نشد و فشارهای انقلابی را بر روی آنها افزایش داد.

بیشتر بخوانید: شب‌های روشن اثر فیودور داستایوفسکی

داستایوسکی در یک اتفاق مسخره تقابل و رویایی این دو قشر و این تحولات را در قالب داستانی به تصویر می‌کشد. اما این مفاهیم عمیق و پر از زوایای مختلف هستند که باید بیشتر کنکاو شوند. با توجه به حجم کم این داستان تنها این مفاهیم بصورت انتزاعی و کلی در قالب درونمایه‌ی داستان مطرح می‌شوند.

داستایوسکی در یک اتفاق مسخره تقابل و رویایی این دو قشر و این تحولات را در قالب داستانی به تصویر می‌کشد. اما این مفاهیم عمیق و پر از زوایای مختلف هستند که باید بیشتر کنکاو شوند. با توجه به حجم کم این داستان تنها این مفاهیم بصورت انتزاعی و کلی در قالب درونمایه‌ی داستان مطرح می‌شوند.

در نقد و تحلیل یک اتفاق مسخره باید به درونمایه‌ی این رمان اشاره کرد. اخلاق مداری، انسانیت، زندگی برابر برای همه از درونمایه‌های این رمان هستند. پرالینسکی به نوعی صاحب افکاری در باب ایجاد یک آرمانشهر بر اساس اخلاق و انسانیت است.

و سعی دارد این باور خود را به دیگران نشان دهد و بقبولاند. او باور دارد که این تغییرات و بها دادن و به نوعی حق زندگی به رعیت‌ها دادن می‌تواند آرمانشهری را ایجاد کند که همه در آن صاحب حقوقی اجتماعی و انسانی برابر باشند.

در تحلیل و بررسی یک اتفاق مسخره باید به اتفاقی تاریخی که به طور مسلم موجب پدید آمدن چنین اثری شد پرداخت. این کتاب در سال ۱۸۶۲ نوشته شده است. در سال ۱۸۶۱ یکی از مهم ترین وقایع قرن نوزدهم در روسیه رخ می‌دهد.

«با این همه، من همچنان بر عقیده‌ی خود راسخم و همه جا فریاد می‌زنم که انسانیت می‌تواند به اصطلاح سنگ بنای اصلاحات قریب الوقوع باشد و اساساً در راه نوسازی و تجدید همه چیز به ما کمک می‌کند…

آری، رفتار انسانی با زیر دستان، از مستخدم دولت گرفته تا منشی، از منشی گرفته تا خدمتکار، از خدمتکار گرفته تا موژیک. چرا؟ دلیل نمی‌خواهد. اصلا بیایید مقایسه‌ای کنیم: رفتار من انسانی است، پس مرا دوست دارند، دوستم دارند، بنابراین به من اعتماد می‌کنند، احساس اعتماد می‌کنند، پس ایمان دارند، پس عشق می‌ورزند…

یعنی نه، می‌خواهم بگویم، اگر ایمان دارند، به اصلاحات هم ایمان خواهند آورد و به اصطلاح می‌توانند به کنه مطلب پی ببرند، می‌توانند به اصطلاح با آغوش باز یکدیگر را پذیرا شوند و همه‌ی مسایل را دوستانه و از بنیاد حل و فصل کنند.»

در انتهای تحلیل و بررسی یک اتفاق مسخره باید گفت پایان داستان اما متفاوت با تمام افکار و اندیشه‌های آزادی خواهانه‎ی پر الینسکی است. و مجموع اتفاقاتی که می‌افتد باعث می‌شود که او به استبدادی به مراتب بیشتر از محافظه کاران روی بیاورد. و تمامی افکار و اندیشه‌های انسانی و اخلاقی خود را کنار می‌گذارد.

داستایوسکی در یک اتفاق مسخره تقابل و رویایی این دو قشر و این تحولات را در قالب داستانی به تصویر می‌کشد. اما این مفاهیم عمیق و پر از زوایای مختلف هستند که باید بیشتر کنکاو شوند. با توجه به حجم کم این داستان تنها این مفاهیم بصورت انتزاعی و کلی در قالب درونمایه‌ی داستان مطرح می‌شوند.

«تقریبا بی اختیار با خودش زمزمه کرد:« سختگیری، سختگیری، چاره‌ی کار فقط سختگیری است!»

ناگهان رنگ تندی به چهره‌اش دوید. یکباره چنان خجل و شرمسار شد، چنان غم و اندوهی به جانش افتاد، که در طاقت فرساترین لحظات آن بیماری هشت روزه هم چنین حالی را تجربه نکرده بود. با خود گفت:« تاب نیاوردم.» و ناتوان روی صندلی افتاد.»

اکثر آثار داستایوسکی Fyodor Dostoyevsky آثار بسیار مهمی در تاریخ ادبیات جهان هستند. از آثار مشهور او می‌توان به ابله، قمار باز، جنایت و مکافات، برادران کارامازوف اشاره کرد. تقریبا تمام آثار او به فارسی برگردانده شده است.

بیشتر بخوانید: تحلیل رمان چشم نوشته‌ی ولادیمیر ناباکوف، همگی پوچی و بی حوصلگی است!

شاید این مطالب هم خواندنی باشد:

فئودور داستایوفسکی: مروری بر آثار و زندگی نویسنده شهیر روسی

شیطان و دوشیزه پریم نوشته‌ی پائولو کوئیلو

دل سگ نوشته‌ی میخاییل بولگاکف