تهران - آنکارا؛ همسایه مفیدتر از برادر

تدبیر24»مناسبات ایران و ترکیه در همه سال‌هایی که حزب عدالت و توسعه به ریاست اردوغان برمسند قدرت بوده ، از اهمیت زیادی برخوردار بوده است. با وجود تمام کدورت‌های ناپایداری که در برخی از مواقع پیش آمده است، اما در کل، روابط دوجانبه از استحکام قابل قبولی برخوردار بوده است. در این برهه، دور جدید مذاکرات سه جانبه ایران، روسیه وترکیه بار دیگر فرصتی برای حل و فصل مسائل سوریه و نزدیکی سه کشور با یکدیگربه وجود آورد.فارغ از مواضع روسیه؛دو کشور ایران و ترکیه در کنار رابطه برادری وهمسایگی، منافع راهبردی در خاورمیانه بویژه در برهه کنونی دارند، به‌طوری که با وجودهمه سنگ اندازی‌ها و شانتاژهای دولت‌های دموکرات و جمهوریخواه در امریکا برای ایجاد عدم تعادل در مناسبات ایران و ترکیه، اما هر دوکشور برحسن روابط دوجانبه و همجواری پافشاری می‌کنند.به این ترتیب روابط دو کشور پایدار و استوار بوده است. بدون تردید یکی از دلایل اصلی ثبات نسبی درمناسبات ایران و ترکیه در سال‌های اخیر، این است که هردو کشور احساس می‌کنند مناسباتی برپایه اصل برنده – برنده دنبال می‌شود. پروفسور داود اوغلو درکتاب مهم خود به نام «عمق راهبردی موقعیت ترکیه در صحنه بین‌المللی»به‌طور مشروح درباره جایگاه ژئوپلیتیک ایران و اشتراکات موجود دوکشور؛ به درستی این دوهمسایه قدیمی را دوکشور مهم و تأثیرگذار درخاورمیانه می‌داند.ایشان در این اثر، دست کم به پنج وجه مشترک و راهبردی دوکشور اشاره می‌کند.

مناسبات ایران-ترکیه که طی دهه‌ها سپری شده است، نسبت به روابط سایر کشورهای همسایه در خاور میانه کمتر دچار تنش و چالش شده است.به نظر می‌رسد که یکی از دلایل استحکام در روابط دو جانبه این است که هر دو کشور احساس می‌کنند در مناسبات دوجانبه بویژه ارتباطات تجاری و اقتصادی بازنده نیستند.با وجود اینکه در هر صورت این دو کشور به مثابه دو همسایه منافع ملی خویش را دنبال می‌کنند، اما ایران و ترکیه از ادامه همکاری با هم نیز منتفع شده و خواهند شد. این احساس مشترک است که گسترش کمی و کیفی همکاری اقتصادی دوکشور را در آینده تضمین می‌کند.حجم و اندازه توسعه یابنده سطح تجارت ایران و ترکیه در دهه منتهی به 2019، نشان دهنده این معناست. درهمین شرایط که ایران زیر فشار تحریم امریکا قرار دارد، حضور همسایه‌ای نیرومند از نظر اقتصادی قوت قلبی برای ایران است.

از سوی دیگر، ترکیه نیز از اینکه با همسایه‌ای با اقتصادی بالنده و بزرگ همکاری فزاینده دارد، خرسند است. در این روزهایی که جهان به لحاظ سیاسی و بویژه اقتصادی درحال پوست اندازی است و مناسبات تازه‌ای را تجربه خواهد کرد، ایران و ترکیه می‌توانند با لحاظ حق همسایگی و البته ترجیحات اقتصاد ملی خویش، اندازه همکاری‌های گوناگون در تجارت کالا و خدمات؛ داد و ستدهای ارزی و استفاده از توانایی‌های فنی و طبیعی یکدیگر را در دستور کار قرار دهند.

ایران می‌تواند علاوه برتأمین بلند مدت و کم نوسان ترکیه به انرژی حاصل از نفت و گاز؛ برق یا فرآورده‌های پتروشیمی را با لحاظ کردن اندازه کمتر مسافت بازارها، تأمین کند. این یک مزیت رقابتی برای ترکیه ایجاد می‌کند.

ایران همچنین می‌تواند روی ظرفیت‌های جغرافیایی ترکیه برای انتقال منابع نفت وگاز خود به اروپا دربلند مدت حساب باز کند. علاوه براین، هردو کشور دربرخی از صنایع به دلیل داشتن مزیت‌های طبیعی یا مزیت‌های تکنولوژیک، توانایی تأمین ارزان‌تر کالاهای صنعتی همدیگررا دارند. این تبادل کالاهای مصرفی و کالاهای واسطه‌ای برای هردو کشور مزیت دارد. ایران بازار بزرگی برای برخی از کالاهای صنعتی ترکیه است که این بازار با حذف برخی موانع تعرفه‌ای و غیر تعرفه‌ای دراختیار بنگاه‌های ترکیه‌ای قرار خواهد گرفت. ترکیه نیز می‌تواند دراین وضعیت خاص با پذیرش مبادله کالا و خدمات با پول‌های ملی دوکشور، به اقتصاد ایران کمک کند. حجم تجارت ایران وترکیه که درسال 2013 به 22 میلیارد دلار رسید.بدون تردید فضای بیشتری برای افزایش این عدد وجود دارد. همکاری ایران و ترکیه برای حضورمشترک بنگاه‌های صنعتی و بازرگانان دوکشور درکشورهای آسیای میانه؛ از دیگر نقاط مستعد برای توسعه مناسبات دوجانبه خواهد بود. ایران و ترکیه نیک می‌دانند دراین روزگار نه چندان آرام دردنیای پر آشوب باید با هم بیشتر رفاقت کنند و رقابت نیز برسرجایش باشد، اما چند پله پایین‌تر. ایرانیان باوردارند، همسایه از برادرهم مفیدتر می‌تواند باشد.