سرو زیر آب فیلمی از محمدعلی باشه آهنگر

اگر فیلم‌های دفاع مقدس را بتوانیم در ژانری به همین نام دسته بندی کنیم، سرو زیر آب ساخته محمدعلی باشه آهنگر در همین تم سینمایی قرار می‌گیرد. ژانری که تقریبا از همان اوایل جنگ به کار خویش آغاز کرد و بسیاری از کارگردان‌ها شروع به ساخت فیلم‌هایی درباره جنگ و حواشی آن کردند. در ادامه با بررسی و نقد فیلم سرو زیر آب با نت نوشت همراه باشید.

سرو زیر آب

زیبایی سفیدی صلح و زشتی سرخی جنگ

پیش از نقد فیلم سرو زیر آب باید یادآور که فیلم هایی که در ابتدا بیشتر جنگ طلبانه بودند تا صلح جو. بدین معنا که برای این منظور ساخته می‌شدند که افراد با دیدنشان ترغیب شوند و به جبهه‌های جنگ بروند.

در این میان، فیلم هایی که پیام آور صلح بودند اجازه نمایش نداشتند و توقیف می‌شدند که می‌توان به “باشو، غریبه کوچک” که یکی از درخشان ترین آثار “بهرام بیضایی“ است اشاره نمود. فیلمی که به دلیل توقیف چند ساله اش، سال‌ها پس از ساختش اجازه اکران داشت.

پس از پایان جنگ و هرچه به امروزه نزدیک می‌شویم، فیلم هایی که در این موضوع ساخته می‌شوند، عموما رویکردی صلح طلبانه دارند و خب این نتیجه‌‌ی افکار عمومی و جهانی است که به این نتیجه شگرف و بزرگ رسیده اند که جنگ، راه حلی برای حل مسئله نیست و از روش‌های متمدنانه تر و منطقی تری می‌توان برای رفع مشکلات بین کشور‌ها استفاده کرد که آثار فاجعه برانگیز و دردناک بعدی را هم نداشته باشد.

لوکیشن فیلم سرو زیر آب در جبهه‌های جنگ نیست و در حاشیه‌‌ی جنگ می‌گذرد و بیشتر به خود شهید و خانواده شان می‌پردازد.

که گرچه سینما هم در رسیدن به این تفکر با ساختن فیلم هایی که عواقب غم انگیز جنگ را نمایش می‌دهند بی تاثیر نبوده است.

این ژانر سینمایی در ایران به دلیل موضوعیت آن، دستمایه‌‌ی بسیاری از فیلم سازانی که حتی کارگردان این ژانر هم نیستند قرار گرفته است. از این میان می‌توان به فیلم “گروهبان” و “دندان مار” که هر دو ساخته “مسعود کیمیایی” هستند اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: کپی برابر اصل Certified Copy اثر عباس کیارستمی؛ به دنبال باد دویدن

فیلم روی موضوعی دست گذاشته است که تا کنون فیلم جدی در این باره ساخته نشده است و چهره‌‌ی دیگر و پنهان جنگ را بیان می‌کند.

کما اینکه “ابراهیم حاتمی کیا”، زنده یاد “رسول ملاقلی پور” کارگردان هایی هستند که فیلم هایشان اغلب پیرامون هشت سال جنگ ایران و عراق و حواشی آن می‌گذرد. “محمد علی باشه آهنگر” نیز یکی دیگر از کارگردان هایی است که در این قیاس فیلم می‌سازد و “سرو زیر آب” که جدیدترین اثرش می‌باشد فیلمی با رویکردی صلح طلبانه است.

در نقد فیلم سرو زیر آب نباید از قلم انداخت که لوکیشن فیلم این بار در جبهه‌های جنگ نیست و در حاشیه‌‌ی جنگ می‌گذرد و بیشتر به خود شهید و خانواده شان می‌پردازد. همچنین روی موضوعی دست گذاشته است که تا کنون فیلم جدی در این باره ساخته نشده است و چهره‌‌ی دیگر و پنهان جنگ را بیان می‌کند.

“سرو زیر آب” درباره معراج و اتفاق هایی است که درون و پیرامونش می‌گذرد و از آن‌ها پرده برداری می‌کند.

“سرو زیر آب” درباره معراج و اتفاق هایی است که درون و پیرامونش می‌گذرد و از آن‌ها پرده برداری می‌کند.

فیلم با قرار دادن دو خانواده شهید که یکی مسلمان و دیگری زرتشتی است و رفتاری که این دو در قبال اتفاق پیش آمده پیش می‌گیرند و عیان کردن کار نه چندان شایسته جهانبخش کرامت (بابک حمیدیان) در معراج و با اختصاص ندادن صرف شهید به اسلام بلکه زرتشتی نیز، هم علاوه بر آنکه در بیان داستانش جهت گیری نمی‌کند و دیدی یکسان به شهید فارغ از کیش و آیینش دارد، به زیبایی سفیدی صلح و زشتی سرخی جنگ می‌رسد.

از نکات چشمگیر سرو زیر آب کارگردانی‌اش می‌باشد که بدون اغراق نمایی‌ها و درشت گویی‌ها و شعار زدگی‌ها می‌تواند حس‌اش را به بیننده منتقل کند. از سکانس‌های مثال زدنی فیلم می‌توان به آن نمایی اشاره کرد که مادر سیاوش زرتشتی (مهتاب نصیر پور) عکس پسر شهیدش را در کنار عکس سیاوش مسلمان می‌گذارد.

بیشتر بخوانید: فیلم ماهورا ساخته‌ی حمید زرگر نژاد ، خون‌ها و سکونت انسان و جریان هور

پوستر فیلم سرو زیر آب

آرامش چهره‌‌ی مادر و این اکت مشخص بدون هیچ دیالوگی احساس را منتقل می‌کند و مخاطب از همان بازی دقیق و کارگردانی درست است که می‌تواند پی به این ببرد که این آرامگاه از آن پسر همین مادر است.

در این نما نیز با هم نشینی عکس دو شهید، جنگ را فارغ از دین می‌نامد و به معنای ارزش شهید می‌رسد. دیگر نکته‌‌ی قابل توجه “سرو زیر آب” فیلمنامه کارشده‌اش است. هیچ چیزی که در فیلم بیان یا دیده می‌شود، بی علت و پاسخ نیست.

از سنگ جهانبخش (رضا بهبودی) که در انتها کارکردی دراماتیک پیدا می‌کند تا عمل جهانگیر که در پایان خود متوجه رفتارش می‌شود و احساس خانواده شهدا را درک می‌کند، چینش‌های دقیقی است که رخدادهای فیلمنامه را از مرز اتفاقی و ناگهانی بودن می‌رهاند و چفت و بست محکمی به اثر می‌دهد.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم جاده قدیم کاری از منیژه حکمت ، زنی در جاده‌ی دو طرفه!

از سنگ جهانبخش (رضا بهبودی) که در انتها کارکردی دراماتیک پیدا می‌کند تا عمل جهانگیر که در پایان خود متوجه رفتارش می‌شود و احساس خانواده شهدا را درک می‌کند، چینش‌های دقیقی است که رخدادهای فیلمنامه را از مرز اتفاقی و ناگهانی بودن می‌رهاند و چفت و بست محکمی به اثر می‌دهد.

در نقد فیلم سرو زیر آب باید گفت تدوین فیلم نیز روان است و پرگویی نمی‌کند و آن قدر گیراست که می‌تواند مخاطب را دو ساعت بدون آنکه چندان متوجه زمان شود بر صندلی سالن سینما بنشاند. از نکات قابل توجه فیلم، نقش زنان است.

“سرو زیر آب” زنان قدرتمندی دارد. خواهر سیاوش (مینا ساداتی) همراه پدرش (همایون ارشادی) به معراج می‌آید و با شهامت تر از او رفتار می‌کند تا حدی که پیکر شهید را هم می‌بیند. او زنی است که رانندگی می‌کند و سرنشینانش که همگی مرد هستند را به مقصد می‌رساند.

همچنین فیلم با نمایش عناصر طبیعت مانند بارش بی امان باران در لحظات حساس، لانگ شات هایی از طبیعت و کوه‌ها و تپه‌ها و استفاده از سرو، به صورت نمادین، مفهوم ایستادگی و مقاومت و زنده بودن شهیدان را می‌رساند.

در انتها همان اوست که بر حرف پدر فائق می‌آید و موبد بانوی آتشکده می‌شود. مادرش نیز شخصیت قدرتمندی از خود ارائه می‌دهد و با نطق غرایی که در حیاط و زیر بارن در پیش پدر و مادر سیاوش مسلمان می‌کند، حق خود را به عنوان مادر فریاد می‌کشد.

همچنین فیلم با نمایش عناصر طبیعت مانند بارش بی امان باران در لحظات حساس، لانگ شات هایی از طبیعت و کوه‌ها و تپه‌ها و استفاده از سرو، به صورت نمادین، مفهوم ایستادگی و مقاومت و زنده بودن شهیدان را می‌رساند.

بیشتر بخوانید: فیلم بمب، یک عاشقانه کاری از پیمان معادی ؛ در ستایش عشق و زندگی زیر بمب

فیلم سرو زیر آب ششمین اثر محمدعلی باشه آهنگر است. این فیلم با بازی بابک حمیدیان، مینا ساداتی، رضا بهبودی، مسعود رایگان، همایون ارشادی و … روایت توامان سرگشتگی و جستجو است.

تحلیل فیلم سرو زیر آب ساخته‌ی محمدعلی باشه آهنگر

قصه‌ی رفتن و برنگشتن

فیلم سرو زیر آب ششمین اثر محمدعلی باشه آهنگر است. این فیلم با بازی بابک حمیدیان، مینا ساداتی، رضا بهبودی، مسعود رایگان، همایون ارشادی و … روایت توامان سرگشتگی و جستجو است.

داستان این فیلم از معراج و با معراج آغاز می‌شود. روایت شهیدانی است که مثل سرو ایستاده میمیرند و گمنامی را فیض میدانند. باشه آهنگر پیش از این ثابت کرده درک گسترده‌ای از سینمای جنگ دارد و می‌تواند با هر فیلم روایتی جدید از جنگ ارائه دهد. در ادامه با معرفی فیلم سرو زیر آب با نت نوشت همراه باشید.

“سرو زیر آب” زنان قدرتمندی دارد. خواهر سیاوش (مینا ساداتی) همراه پدرش (همایون ارشادی) به معراج می‌آید و با شهامت تر از او رفتار می‌کند تا حدی که پیکر شهید را هم می‌بیند. او زنی است که رانندگی می‌کند و سرنشینانش که همگی مرد هستند را به مقصد می‌رساند.

نگاهی به کارنامه این کارگردان بیانگر این نکته است که او عجله‌ای برای فیلم ساختن ندارد. کما اینکه طی ۱۸سال گذشته تنها ۶ فیلم ساخته و این نشان از از این دارد که احتمالا مخاطب باید با دغدغه‌ای بزرگ در فیلم سرو زیر آب روبرو باشد.

مسیری که این کارگردان از فیلم فرزند خاک شروع کرده، در فیلم سرو زیر آب ادامه پیدا می‌کند و دیدن این فیلم پیام می‌دهد که فاصله‌‌ی بعضا زیاد میان ساخت فیلم‌های او بی دلیل نیست، چرا که حتما در فیلم بعدی چیزی به او اضافه شده است و این دقیقا نکته‌ای است که در فیلم سرو زیر آب با بازی روان بازیگران (به خصوص بابک حمیدیان و رضا بهبودی)، قابهای لانگ شات جسور، موسیقی شیوا و فضاسازی تاثیرگذار کاملا مشهود است و البته این نکته نباید در معرفی فیلم سرو زیر آب از قلم بیفتد.

بیشتر بخوانید: خانه کاغذی: این خانه از پای بست ویران است

نگاهی به کارنامه این کارگردان بیانگر این نکته است که او عجله‌ای برای فیلم ساختن ندارد. کما اینکه طی ۱۸سال گذشته تنها ۶ فیلم ساخته و این نشان از از این دارد که احتمالا مخاطب باید با دغدغه‌ای بزرگ در فیلم سرو زیر آب روبرو باشد.

در معرفی فیلم سرو زیر آب باید گفت داستان این فیلم در دل جنگ و در مناطق جنگی می‌گذرد، اما نمایشگر هیچ گاه تصویر یا صدایی از جبهه نمی‌بیند و نمی‌شنود. با این حال لحظه هایی در فیلم می‌بینیم که می‌تواند تاثیرگذار باشد و میتوان جنگ، تجاوز و دفاع را همزمان به وضوح لمس کرد.

روایت شهدایی که قابل شناسایی نیستند، پیش از این بارها تصویر شده، اما نوع مواجهه‌‌ی بازماندگان با پیکرهای غیر قابل شناخت و کنش و واکنش هایی که در این میان شکل می‌گیرد از ظرایفی است که باشه آهنگر در این فیلم تصویر کرده است.

اما در این میان اشاره به چند نکته ضروری است؛ اگر داستان پس از گذر از نیمه دچار شعارزدگی نمی‌شد و با همان سرضرب آهنگ ابتدایی، روایت ادامه می‌یافت، می‌شد اذعان کرد فیلم سرو زیر آب قابل تامل ترین فیلم این کارگردان است.

بیشتر بخوانید: فیلم لاتاری ساخته‌ی محمدحسین مهدویان ترویج خشم و توهین به ایران

اگر داستان پس از گذر از نیمه دچار شعارزدگی نمی‌شد و با همان سرضرب آهنگ ابتدایی، روایت ادامه می‌یافت، می‌شد اذعان کرد فیلم سرو زیر آب قابل تامل ترین فیلم این کارگردان است.

اما با گذشت نیمی از فیلم دیالوگ‌های شعاری، رفتار و برخوردهای گل درشت شخصیت‌ها با نمادهای ملی و مذهبی که بارزترینش در مواجهه‌‌ی دو خانواده‌‌ی شهید از دو دین متفاوت نمود می‌یابد قدرت آن را دارد که به روح اثر ضربه بزند و شاید این عوامل به اضافه نکات جزیی دیگری منجر به این می‌شود که در یک سوم پایانی فیلم، تماشاگر رغبت ابتدایی را نداشته باشد.

به عبارتی می‌توان در معرفی فیلم سرو زیر آب که فیلمنامه پایان می‌گیرد اما فیلم همچنان ادامه دارد و مخاطب منتظر است تا بالاخره فیلم تمام شود. دیالوگ‌های سرو زیر آب نیز تا ۶۰ دقیقه‌‌ی اول دیالوگ هایی واقع گرا و عادی است که بین همه‌‌ی انسان‌ها در شرایط خاص رد و بدل می‌شود اما ناگهان فیلم به ورطه‌ای می‌افتد که دیالوگ‌ها به مانند شعار می‌مانند.

بیشتر بخوانید: مصادره فیلمی از مهران احمدی، مصائب و بد شانسی‌های یک پدر و پسر

دیالوگ‌های سرو زیر آب نیز تا ۶۰ دقیقه‌‌ی اول دیالوگ هایی واقع گرا و عادی است که بین همه‌‌ی انسان‌ها در شرایط خاص رد و بدل می‌شود اما ناگهان فیلم به ورطه‌ای می‌افتد که دیالوگ‌ها به مانند شعار می‌مانند.

مکث هایی طولانی و سپس دیالوگ هایی همراه با نفس عمیق که شاید زمان گفتن آن‌ها گذشته و یا اینکه از فرط تکرار تاثیر خود را از دست داده است.

در نهایت می‌توان در معرفی فیلم سرو زیر آب باید گفت این فیلم دغدغه مندی است که می‌توانست با بکارگیری روش هایی نوین و اجتناب از عناصر کلیشه‌ای تبدیل به اثری ماندگار در سینمای ایران شود.

اما فیلم‌های دارای موضوعات مرتبط با جنگ در کشور ما همواره با نوعی شعارزدگی و سمبلیسم همراه است که البته شاید بهتر باشد در آن تاملی بیشتر کرد.

شاید این مطالب هم خواندنی باشد:

تنگه ابوقریب فیلمی از بهرام توکلی

شکاف فیلمی از کیارش اسدزاده؛ قربانی شکاف در دل خانواده چه کسی است؟

جشن دلتنگی فیلمی از پوریا آذربایجانی