مقامات ایرانی در سازمان ملل ؛ از تصویر ماندگار شهید رجایی و سخنرانی رهبری تا حضور جنجالی احمدی نژاد

هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد از 26 شهریور آغاز به کار کرده است. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران اسلامی روز دوشنبه به نیویورک سفر کرد و قرار است تا روز پنج شنبه در آمریکا باشد. روحانی قرار است روز سوم مهرماه طبق روال سال های اخیر در هفتاد و چهارمین دوره مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کند.

سازمان ملل در بیانیه ای اعلام کرد هدف اجلاس امسال صلح جهانی، سلامت، رشد پایدار و تغییرات اقلیمی است.

گفتنی است سازمان ملل متحد دارای 6 رکن است که یکی از ارکان آن مجمع عمومی می باشد. دیگر ارکان سازمان ملل متشکل از شورای امنیت، دبیرخانه، شورای اقتصادی- اجتماعی و دیوان بین‌الملل دادگستری است. رکن اجرایی سازمان ملل، شورای امنیت است و می توان گفت مجمع بیشتر مکانی برای بحث و تبادل نظر سران کشورهای عضو است.

در مجمع عمومی کلیه کشورهای عضو سازمان ملل حضور دارند و هر کدام از کشورها یک حق رای دارند. مجمع، سالانه یک اجلاس در سپتامبر و اکتبر برگزار می کند که سران کشورها در آن به بیان دیدگاه ها و نظرات خود می پردازند.

مقامات ایران بعد از انقلاب اسلامی حضور فعالی در جلسات مجمع عمومی سازمان داشته اند. اولین مقامی که بعد از انقلاب اسلامی در جلسات مجمع شرکت کرد شهید محمدعلی رجایی بود و بعد از وی، حضرت آیت الله خامنه ای،سیدمحمد خاتمی، محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی هم در جلسات مجمع عمومی سخنرانی کرده اند. هاشمی رفسنجانی هیچ گاه در جلسات مجمع شرکت نکرد و در زمان وی، وزیر امور خارجه در سازمان ملل حضور می یافت.

اولین حضور؛ شهید رجایی

اولین حضور ایران بعد از انقلاب اسلامی در سازمان ملل به شرکت محمد‌علی رجایی در قامت نخست‌وزیر و به مهر سال ۱۳۵۹ بازمی گردد.

شهید رجایی در نشست مجمع سخنرانی خود را با آیه «لایحب الله الجهر بالسوء من القول الامن ظلم: خداوند دوست ندارد کسی سخن درشت را فریاد بکشد مگر وقتی که مورد ستم قرار گرفته باشد»، از جایگاه هیات ایرانی آغاز کرد و از نظام حاکم بر کشورهای جهان سخن گفت و به موضوعاتی مانند جنگ سرد، درگیری های آمریکا و شوروی، حمله عراق به ایران و انفعال نهادهای بین المللی پرداخت. محمدعلی رجایی عنوان کرد کشورهای غربی با حمایت از صدام حسین در پی از بین بردن انقلاب اسلامی هستند. تصویری که از آن زمان به یادگار مانده و همان موقع سر و صدای فراوانی ایجاد کرد نشان دادن کف پا توسط شهید رجایی بود که آثار شکنجه ساواک بر آن مشهود بود. این عکس بعدها به یکی از ماندگارترین تصاویر حضور هئیت های ایرانی در مجمع عمومی سازمان ملل تبدیل شد.

آیت الله خامنه ای و تشبیه صدام به هیتلر

بعد از شهید رجایی، علی اکبر ولایتی به مدت 7 سال و به عنوان وزیر امور خارجه در جلسات مجمع عمومی سازمان ملل شرکت می کرد. این دوران مصادف با جنگ تحمیلی بود و به همین دلیل نیز موضوع اصلی سخنرانی های ولایتی، به دفاع مقدس و کمک کشورهای غربی به صدام حسین بر
می گشت.

در 30 شهریور 1366 آیت الله خامنه ای به عنوان رئیس جمهور ایران اسلامی در چهل و دومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کرد. حضرت آیت الله خامنه ای در سخنرانی خود با اشاره به جنگ تحمیلی اعلام داشتند که ملت ایران در پی تنبیه متجاوز است. ایشان همچنین از کمک کشورهای غربی به رژیم صدام حسین انتقاد کرد و وی را با هیتلر مقایسه کرد و در ادامه از رویکرد تبعیض آمیز سازمان ملل سخن گفت. رئیس جمهور آن روز ایران اسلامی نسبت به حق وتو و عضویت دائم برخی کشورهای در شورای امنیت هم انتقاد کردند و صراحتاً عنوان شد این سازمان ها نسبت به تخلفات کشورهای غربی از مقررات بین المللی واکنشی نشان نمی دهند.

در دوران ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی، علی اکبر ولایتی، وزیر امور خارجه به نمایندگی از ایران در جلسات مجمع عمومی سازمان ملل شرکت می‌کرد

محمد خاتمی و گفت و گوی تمدن ها

محمد خاتمی، رئیس جمهور ایران در سال های 1376 تا 1384 دو بار در جلسات مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کرد. خاتمی در اولین حضور خود و در شهریور 1377 در سخنرانی که ایراد کرد ایده گفتگوی تمدن‌ها را مطرح کرد که مورد استقبال گرفت و سال 2001 به نام سال گفت وگوی تمدن‌ها نام‌گذاری شد.

این سخنرانی مصادف با دوران بیل کلینتون در آمریکا بود و از این زمان بود که زمزمه هایی مبنی بر احتمال دیدار روسای جمهوری آمریکا و ایران توسط رسانه ها مطرح شد.

محمد خاتمی در سال 1379 نیز در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کرد و از ایده گفت و گوی تمدن های خود دفاع کرد اما با سر کار آمدن جورج بوش پسر توجهی به چنین ایده هایی نمی شد و در سال 2001 با حمله به برج های دوقلوی تجارت جهانی، نومحافظه کاران آمریکا به افغانستان و عراق لشکرکشی کردند.

محمود احمدی نزاد و حضور هر ساله در نیویورک

محمود احمدی‌نژاد در دوره هشت ساله ریاست جمهوری هر سال به نیویورک رفت و در مجمع عمومی سازمان ملل به سخنرانی پرداخت. اما اولین و آخرین حضورهای وی بسیار جنجالی و پر سر و صدا شد. در اولین باری که محمود احمدی نژاد به سازمان ملل رفت بعد از بازگشت عنوان کرد که هنگام سخنرانی هاله ای از نور در اطراف او وجود داشته و حاضرین جلسه نیز آن قدر مشتاق سخنان وی بوده اند که پلک نزده اند.

در سال 1390 نیز تعداد هیات ایرانی شرکت کننده در سازمان ملل جنجال برانگیز شده بود. این سفر بیشتر از آن که سفر یک هئیت دیپلماتیک باشد به سفری خانوادگی تشبیه شد.

احمدی‌نژاد در هشت سالی که در سازمان ملل شرکت کرد از هولوکاست، ساختار نامناسب نهادهای بین المللی، حق وتو، حق ایران در برنامه هسته ای، لزوم تشکیل کمیته حقیقت یاب پیرامون 11 سپتامبر و ... سخن گفت.

حسن روحانی و حضوری پررنگ مانند احمدی نژاد

حجت الاسلام حسن روحانی نیز تا کنون در شش دوره اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کرده است. اولین بار حسن روحانی در سال 1392 و در اجلاس شصت و هشتم به نیویورک رفت. رئیس جمهور ایران در آن سال به ارائه طرح« جهان علیه خشونت و افراطی گری» و « ائتلاف برای صلح پایدار» پرداخت. روحانی همچنین در سخنرانی خود به تحریم های غیرعادلانه علیه ایران، نفی خشونت و تعامل سازنده بر اساس احترام متقابل اشاره داشت.

حسن روحانی در سال 1393 و در اجلاس شصت و نهم مجمع سازمان ملل به افراطی‌گری و خشونت، اسلام هراسی و تروریسم در منطقه جنوب غرب آسیا پرداخت. روحانی همچنین از فرصت تاریخی برای دست یابی به توافق هسته ای از طریق مذاکره و تعامل با همسایگان سخن گفت.

حسن روحانی در سال 1394 به توضیح فاجعه منا و سهل انگار عربستان سعودی اشاره کرد و به جنگ سوریه، عراق، یمن و خسارت های تروریسم در منطقه پرداخت. رئیس جمهور ایران همچنین از برجام سخن گفت و اینکه ایران آمادگی لازم برای تحقق توسعه در سایه تعامل اقتصادی را دارد.

روحانی در هفتاد و یکمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در سال 1395 به پدیده تروریسم بدون مرز اشاره کرد و خواستار عدم حمایت از گروه های تروریستی، پرهیز از فرقه گرایی و دامن زدن به اختلافات مذهبی شد. روحانی امضای برجام را بازی برد-برد دانست و بر دوری از افراط گرایی و خشونت و تاکید بر صلح طلبی پافشاری کرد.

حسن روحانی با پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری دور دوم، در سال 1396 به نیویورک رفت تا در هفتاد و دومین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد شرکت کند. روحانی در این سخنرانی از منشور حقوق شهروندی و صلح طلبی ایرانیان گفت. روحانی توافق هسته ای را به عنوان یک ابزار نو در مناسبات جهانی معرفی کرد و صراحتاً اعلام کرد ایران به برجام پایبند است ولی در مواجهه با نقض آن عکس العمل قاطع نشان خواهد داد.

حسن روحانی سال گذشته و در هفتادو سومین نشست مجمع عمومی سازمان نیز حضور داشت و در سخنرانی خود از خروج آمریکا از برجام انتقاد کرد و گزارش های آژانس بین المللی انرژی هسته ای را دال بر پایبندی کامل ایران به تعهداتش دانست. روحانی همچنین از بی توجهی به نهادها و اصول بین المللی انتقاد کرد و آن را خطری جدی برای صلح جهانی معرفی کرد. روحانی خواستار بازگشت آمریکا به برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد شد.

امسال نیز حسن روحانی به نیویورک رفته تا در هفتاد و چهارمین نشست مجمع شرکت کند. قبل از سفر مشکلاتی برای ویزای سفر هئیت ایرانی بوجود آمده بود و زمزمه هایی مبنی بر احتمال لغو سفر شنیده می شد. انتظار می رود روحانی در سخنرانی خود از سیاست تهاجمی آمریکا در اعمال تحریم ها و جنگ افروزی در خلیج فارس سخن بگوید و همچنین از اروپایی ها بخواهد به تعهدات خودشان در برجام پایبند باشند و آن ها را اجرایی کنند.