فردریش شیلر: مروری بر زندگی و آثار نویسنده ایده آلیست و آزادی خواه

یوحان(یوحنا)کریستف فریدریش شیلر Friedrich Schiller در سال ۱۷۵۹ میلادی (یعنی ده سال بعد از تولد بزرگترین سخنور دانشمند آلمانی گوته) در قصبه‌‌ی مارباخ ورتمبرگ آلمان به دنیا آمد و در سال ۱۸۰۵ در چهل و پنج سالگی درگذشت. در ادامه با مروری بر آثار و زندگی فردریش شیلر Friedrich Schiller با نت نوشت همراه باشید.

فردریش شیلر

نویسنده ایده آلیست و آزادی خواه

برای شروع بررسی آثار و زندگی فردریش شیلر Friedrich Schiller باید گفت پدرش یوحان گاسپار، مردی کارگزار و هوشیار بود و از شغل سلمانی گری به سربازی و از آن به مقام نویسندگی رسید و تالیفاتی در اقتصاد و درختکاری به وجود آورد و رساله‌ای به منظور دعا و نماز خانوادگی نوشت.

مادرش الیزابت دوروتئا زنی ساده و مهربان و خانه دار و بسیار نازک دل و خداشناس و مورد علاقه و پیوستگی خاص شوهر و فرزند بود.(رضازاده شفق، ۱۳۴۱:۱) فردریش شیلر خیلی ضعیف و لاغر متولد شد و در دوره‌‌ی زندگانی هم هیچگاه روی صحت ندید.( فلسفی ۱۳۴۱:۱۸۸) نخستین تحصیلات را فردریش شیلر در روستای لودویگزبورگ در دبستان لاتینی آغاز کرد،

سپس در یک آموزشگاه دینی به آموزش پرداخت و در تأثیر آنجا فاجعه نامه‌ای به نام یسوعیان بسلک تحریر کشید که در آن موقع هنوز چهارده سال خود را به پایان نبرده بود.

بیشتر بخوانید: مروری بر نمایشنامه‌های راهزنان و ویلهلم تل اثر شیللر ، تلاقی نورهای خیره‌‌ی پلیدی و پاکدلی که در شبی تاریک چشم را می‌زند

دون کارلوس از آثار برگزیده شیلر است

بعد از آن به آموزشگاه نظامی ورتمبرگ داخل شد که در آنجا علاوه بر تعلیمات نظامی، علوم کشوری هم می‌آموختند و فردریش شیلر در این مدرسه به فراگرفتن علم حقوق همت گماشت و در ادامه تحصیل حقوق را به پزشکی تبدیل نمود و هشت سال در آنجا ماند و به سمت جراح نظامی خدمت می‌کرد.

در خلال این مدت شیلر که قریحه‌‌ی خداداد شعر و فلسفه داشت به مطالعه‌‌ی آثار و افکار برخی از نامداران عالم ادب مانند روسو و اوسیان و گوته پرداخت. (رضازاده شفق، ۱۳۴۱:۲)

فردریش شیلر در آن مدرسه بدون اینکه از دنیا و حقیقت اطلاع کاملی داشته باشد، فقط بر اثر تصورات شاعرانه‌‌ی خویش و در نتیجه‌‌ی خواندن آثار روسو، با نوع بشر و تمدن او دشمن غریبی پیدا کرد. چنان که این خصومت و بدبینی در کلیه‌‌ی آثار ایام جوانی شیلر اعم از راهزنان، خدعه و عشق و… به خوبی ظاهر است.( فلسفی ۱۳۴۱:۱۸۸)

فردریش شیلر و ملاقات با گوته

فردریش شیلر Friedrich Schillerدر اشتوتگارت برای نخستین بار با گوته ملاقات کرد و تحت تأثیر شخصیت قدرتمند او قرار گرفت و از همان اوان جوانی به مرحله‌‌ی اول مکتب طوفان و تلاش که آن را دوره‌‌ی عصیان بر ضد سبک کهنه می‌توان نامید، قدم نهاد و اولین نمایشنامه‌‌ی خود راهزنان را نوشت.

یک سال بعد درام فیسکو را نوشت و یکی از سوانح زندگانی فردریش شیلر در همین زمان اتفاق می‌افتد. آشنائی با بانوئی به نام شالوته فن کالب که این آشنائی منجر به معاشقه شد و شاعر در شور حال دلدادگی شعری ساخت و در آزادی عشق ورزی بحث نمود اما چندی نگذشت که فطرت بلند پایه‌‌ی او تقوی را بر شهوت رجحان داد.

بیشتر بخوانید: مکتب رمانتیسم , بررسی مؤلفه‌ها , بیماری رنه : بیماری قرن

فردریش شیلر Friedrich Schillerدر اشتوتگارت برای نخستین بار با گوته ملاقات کرد و تحت تأثیر شخصیت قدرتمند او قرار گرفت و از همان اوان جوانی به مرحله‌‌ی اول مکتب طوفان و تلاش که آن را دوره‌‌ی عصیان بر ضد سبک کهنه می‌توان نامید، قدم نهاد و اولین نمایشنامه‌‌ی خود راهزنان را نوشت.

بعدها کتاب دون کارلوس Don Carlos را نوشت که باز صحبت از مبارزه در راه حق و آزادی و جدال بین عشق و وظیفه در یک محیط بیمار و فاسد است. نیز جریان وقایع نمودار می‌سازد که بهترین شخص با بهترین نقشه ممکن است در نتیجه‌‌ی شهوات نفسانی و خودپرستی شکست خورد و نابود شود.

بعد از آن به اصرار گوته کلاس‌های درسی را دائر می‌کند با وجودی که به کم اطلاعی خود در زمینه‌‌ی تدریس اذعان داشت و در خلال این احوال شارلوته لنگفلد را محرمانه نامزد می‌کند و با نیروئی که از زندگی زناشوئی می‌گیرد به کار تألیف می‌پردازد و تاریخ جنگ سی ساله را می‌نویسد و در این هنگام بیمار می‌شود و با مسافرت کوتاهی به وضعیت عادی بر می‌گردد.

در همین دوره است که شروع به مطالعه‌‌ی عقاید فلسفی کانت می‌کند و مهمترین رسالات فلسفی خود را مانند «رساله‌‌ی دلبری و متانت»، «شعر ساده و احساساتی» و «نامه‌ها درباره‌‌ی پرورش طبیعی بشر» را به سبک تحریر در می‌آورد.(رضازاده شفق، ۲-۱۰ :۱۳۴۱) ورود در محیط تاریخ و فلسفه افکار و عقاید فردریش شیلر را بکلی تغییر داد.

در ادامه مروری بر آثار و زندگی فردریش شیلر باید گفت وی دیگر دشمن جماعات نبود و از تمدن کینه‌ای در دل نداشت.(فلسفی ۱۳۴۱:۱۸۸) شاید مهم ترین واقعه‌‌ی این دوره از زندگی فردریش شیلر که تا ۱۸۰۵ یعنی پایان زندگی او ادامه داشت، دوستی و همکاری بین او و گوته باشد.

گوته که در کار تکمیل و طبع یکی از نامیت رین رمانهای خود یعنی «ویلهلم مایستر» است از شیلر می‌خواهد آن را قبل از چاپ بخواند تصحیحی که لازم است به عمل آورد و شیلر آن را خیلی می‌پسندد و به ستایش آن می‌پردازد.

در عین حال فردریش شیلر سالنامه‌ای ادبی برای سال ۱۷۹۵ تنظیم می‌کند که در آن قسمتی از اشعار خود و گوته را منتشر می‌کند. بعداً هم آن را هر دو شاعر تحت عنوان یونانی کسه نین xenien انتشار دادند که تقریباً معنی ارمغان را داشت و از عقاید ادبی ناشرین دفاع می‌کرد.

بیشتر بخوانید: نیم نگاهی به تاثیر مکتب فرمالیسم روسی در بررسی ادبیات با نگرشی زبان شناسانه

Friedrich Schiller

فردریش شیلر و ترجمه

مرگ خواهر، پدر و مادر بر شاعر تأثیر عمیقی می‌گذارد. بعد از آن فردریش شیلر نیز مانند گوته به ترجمه‌‌ی آثار دیگر نویسندگان می‌پردازد و مکبث شکسپیر را ترجمه می‌کند و در سال ۱۸۰۰ دوشیزه‌‌ی اورلئان را می‌نویسد و شور و هیجان و فداکاری و کامیابی و پایان غم انگیز دوشیزه‌‌ی قهرمان فرانسوی یعنی ژاندارک را بیان و عیان ساخت. در ۱۸۰۳ درام ویلهلم تل را می‌نویسد و روح میهن پرستی و ملت دوستی را در آن می‌پروراند.

فردریش شیلر با توانائی معنوی که داشت به صعوبات زندگانی فائق می‌آمد و بنفس خود مالک و افکار و روانش بر پاکدلی و صمیمیت استوار بود. گوته درباره‌‌ی وی گفته است :

“در کلیه‌‌ی آثار فردریش شیلر فکر آزادی جلوه می‌کند و این فکر با تحول احوال شیلر تحول یافت. در اوان جوانی آزادی از نظر او آزادی شخصی بود ولی در سنوات رشد او آزادی عبارت بود از کمال مطلوب و آزادی روحانی.”

نباید در مروری بر آثار و زندگی فردریش شیلر از قلم بیفتد که او مردی حق پرست و بلندمایه و ایده آلیست بود که جهان را یک امر معنوی می‌پنداشت و در هر رشته پی کمال می‌گشت. لذایذ کوتاه مادی او را سیراب نمی‌کرد و نظرش متوجه ماوراء آفاق محسوس بود. (رضازاده شفق، ۱۳۴۱:۱۱)

بیشتر بخوانید: جان اشتاین بک , مروری کوتاه بر زندگی و آثار, خوشه‌های خشمگین نوبل

Friedrich Schiller

عقاید فلسفی فردریش شیلر / شعر ساده و احساساتی

در مروری بر آثار و زندگی فردریش شیلر باید اشاره کرد که معاصرین فردریش شیلر از جمله نامداران شعر و فلسفه بودند و او با افکار آنها آشنائی حاصل نمود و با بعضی نظیر کانت و گوته و فیخته و هردر معاشرت یا مخابره داشت و با عقاید سایر فلاسفه و نویسندگان مانند روسو و لایب نیتز و شکسپیر و شافتسبری انس داشت. فلسفه‌‌ی کانت بنیان فکر او و فرهنگ شاعرانه‌‌ی گوته روش هنری او را تشکیل می‌داد.

گوته و کانت هر دو از پی تألیفات خود به دنبال دو عالم محسوس و معقول می‌گشتند؛ کانت از راه انتقاد فلسفی و گوته از راه توحید هنری. یکی از تعلیمات اساسی فردریش شیلر که در آن در بادی امر از کانت الهام گرفت همانا پرورش بدیعی است. که در شعر هنرمندان وی مشهود است. همچنان که می‌گوید :

افسون مقدس شعر و هنر است که بهترین نقش جهان را به وجود می‌آورد و ما را آهسته به اقیانوس وحدت و هماهنگی بزرگ رهبری می‌کند.

بیشتر بخوانید: مروری بر آثار و زندگی برایان اونسن ؛ ژانر Dark fiction یا فراتر از وحشت

گوته و کانت هر دو از پی تألیفات خود به دنبال دو عالم محسوس و معقول می‌گشتند؛ کانت از راه انتقاد فلسفی و گوته از راه توحید هنری.

فردریش شیلر نیز مانند شفتسبری خوبی و درستی و زیبائی را در حقیقت از یک مبدأ می‌دانست. تقوی و جمال یا اخلاق و زیبائی توأم و با همند و پرورش بدیعی که پاکی را با زیبائی و شهوات جسمانی را با لطایف روحانی هماهنگ می‌کند و مرد کاملی بوجود می‌آورد.

این معنی را شیلر با بهترین وجه در مقاله‌‌ی خود بنام «دلبری و عفت» می‌پروراند. زیبائی و دلبری تأثیری بدیعی در روح آدمیزاد دارد به شرطی که با متانت و عفت و ارجمندی توأم باشد.

تقویت ذوق و زیبائی و ظرافت و نیرومند ساختن حس فهم و تقدیر هنر می‌تواند ما به چنین سازش بین محسوس و فوق محسوس برساند ودر چنین مقامی است که دارای روان زیبا می‌گردیم. از نظر فردریش شیلر هنر نه تنها واسطه‌‌ی تذهیب نفس بلکه خود مظهر کمال هم هست.

این دو معنای هنر را شاعر در مقاله‌‌ی خود موسوم به «پرورش بدیعی انسان» به بهترین وجه بیان نمود. فردریش شیلر، هدف تعالیم اخلاقی کانت را که آزادی از قیود مادی بود، به هنر و زیبائی متصل کرد.

در حقیقت آزادی در عالم ظاهر در هنر و زیبائی جلوه می‌کند. زیبائی به نظر شیلر که پیرو کانت است، همان رمز نیکخویی است. وقتی خلقیات در نهاد آدمی سرشته شد یعنی اخلاق و وظیفه جزو طبیعت او گشت عمل او زیبا خواهد شد. به عقیده‌‌ی فردریش شیلر در زندگی ما سه محرک بزرگ وجود دارد :

یکی محرک مادی (Soft Terieb) که امیال نفسانی ما از آن است، دیگر محرک صوری(Form Trieb) که اسلوب محض و صور نوعیه را می‌نمایاند، ولی عامل سوم یعنی عامل هنر و زیبائی (Spiel Trieb) لازمست که ماده و صورت و جسم و روح را به هم پیوند دهد که شخص در عالم زیبائی هم از لذائذ جسمانی برخوردار گردد و هم از مزایای روحانی تا کامل شود.

در حقیقت آزادی در عالم ظاهر در هنر و زیبائی جلوه می‌کند. زیبائی به نظر شیلر که پیرو کانت است،

شیلر دارای نظر پهناور تألیف و توحید بود و جهان را به دیده‌‌ی وحدت می‌نگریست و طبایع آدمی را در یک تناسب معقول هماهنگ می‌دانست و انسان کامل را کسی می‌دانست که جسم و روح و عقل و اراده در او یکسان و هم ساز به کار رود.

او می‌کوشید نه تنها در عالم فلسفه و نظر، کثرت را به وحدت و منافات را به موافات رساند بلکه در زندگی خودش نیز آن را تطبیق کند.(همان، ۱۵-۱۲) فردریش شیلر در مقاله‌‌ی معروفش «در باب شعر ساده و احساساتی» بین شعر ساده‌‌ی نخستین و شعر احساساتی بعدی تفاوتی بزرگ قائل می‌شود.

احساساتی معنای نامعمول و جدیدی می‌یابد و تقریباً با اندیشمندانه یا خودآگاه معادل می‌شود. شعر هومر و یونانیان مخصوصاً سرمشق ادبیات ساده قرار می‌گیرد و ادبیات احساساتی بالقوه به سرتاسر ادبیات دوران مسیحی اطلاق می‌شود، ولی به نظر می‌رسد که با رمانتیسم (و بویژه رمانتیسم آلمانی) ارتباط نزدیک تری داشته باشد. تفاوتی که فردریش شیلر می‌بیند میان پیوستن و گسستن است.

شاعران ساده با طبیعت یکی هستند اما شاعران احساساتی ستایشگر طبیعتند، دقیقاً به این خاطر که آن را چیزی جدا و از دست رفته می‌دانند. شاعر ساده اشیا را در توصیفی ملموس، به طور عینی و غیر شخصی ارائه می‌دهد؛ شاعر احساساتی اشیاء را همیشه از درون خویش، یعنی ذهنی و خودآگاهانه عرضه می‌دارد.

شاعر احساساتی بر تأثیری که اشیاء بر او می‌گذارند تعمق می‌کند و احساسی که خود تجربه کرده است و سپس در ما بر می‌انگیزد تنها در بستر این تعمق ریشه دارد. گسستگی‌های دیگر عبارت است از بریدگی شاعر از جامعه و تفرق بین توانائی‌های احساسی و عقلی او.

در وجود شاعر احساساتی، ذهن و روح غالب است و شاعر آرمان گراست؛ آرمانی که دست نیافتنی است. پس در جائی که شعر ساده در چارچوب دنیای واقعی خود آرام و راضی و هماهنگ سیر می‌کند، شعر احساساتی وجودی است آکنده از نیروهای نامتعادل و تمنائی در طلب بی نهایت.

شیلر امیدوار بود میان نیروهای انگیزشی شعر ساده و احساساتی وحدتی برقرار شود و اشله گل و شلینگ آفرینش اسطوره‌ای اصیل را طالب بودند. و در نهایت ناقدان رمانتیک توانستند حال و هوای راستین شعر رمانتیک را که جذابیتی غریب یافته بود در تمنائی بی سرانجام بنمایانند .(هارلند، ۱۱۴-۱۱۵: ۱۳۹۳)

منابع:
هارلند، ریچارد. (۱۳۹۳). درآمدی بر نظریه‌‌ی ادبی از افلاطون تا بارت، ترجمه‌‌ی علی معصومی، شاپور جورکش. چاپ چهارم. تهران: چشمه.
رضا زاده شفق. (۱۳۴۱). « شیلر و آثار و افکار او». مجله‌‌ی دانشکده ادبیات. ۴:۲-۱۳٫
فلسفی، نصراله. (۱۳۴۱). «شیلر». نشریه ی آینده. ۱۴: ۱۸۸-۱۹۰٫

شاید این مطالب هم خواندنی باشد:

لئو تولستوی: مروری بر زندگی و آثار نویسنده شهیر روس

فئودور داستایوفسکی: مروری بر آثار و زندگی نویسنده شهیر روس

میخائیل بولگاکف: مروری بر آثار نویسنده و نمایشنامه نویس