معضلات اساسی مدیریت فضای مجازی و مقابله با جرائم سایبری


معضلات اساسی مدیریت فضای مجازی و مقابله با جرائم سایبری

در شرایط فعلی، متولی اصلی فضای مجازی به لحاظ محتوایی مشخص نیست. در واقع نهادها و ارگان‌های متعددی مسئول هستند ولی در عمل هیچ یک از آن‌ها مسئولیت اتفاقاتی که در فضای مجازی و زیرساخت‌های آن رخ می‌دهد را نمی‌پذیرد.

به گزارش فانوس، سال‌ها است که کشور درگیر جنگ نرم با دشمنان است که یکی از قلمروهای اصلی آن، فضای مجازی است. دشمنان در زمینه فرهنگ و رسانه برای ایجاد جنگ روانی به خوبی از آن بهره می برند و برای رسیدن به اهدافشان از هیچ اقدامی دریغ نمی کنند. در جنگ نرم، مولفه های قدرت، مولفه‌های سخت و نظامی نیست؛ بلکه رسانه، انتشارات، ماهواره‌ها و اینترنت مولفه های قدرت در جنگ نرم محسوب می‌شوند و تنها با هماهنگی، همراهی و هم افزایی می‌توان در این کارزار موفق بود.

این در حالی است که در شرایط فعلی، متولی اصلی فضای مجازی به لحاظ محتوایی مشخص نیست. در واقع نهادها و ارگان‌های متعددی مسئول هستند ولی در عمل هیچ یک از آن‌ها مسئولیت اتفاقاتی که در فضای مجازی و زیرساخت‌های آن رخ می‌دهد را نمی‌پذیرد. در حوزه فضای مجازی کشور، نوعی بلاتکلیفی مشاهده می‌شود که ممکن است ناشی از اختلافات زیادی در حوزه سیاستگذاری در بین مسئولین کشور باشد. قربانیان اصلی تناقض های مسئولین در بحث فضای مجازی، مردم هستند.

معضلات اساسی مدیریت فضای مجازی و مقابله با جرائم سایبری

برای مثال یکی از موضوعات مناقشه‌برانگیز، موضوع فیلترینگ است. مسئولیت رسیدگی به مسأله فیلترینگ و فیلترشکن‌ها در بین دستگاه‌های مختلف کشور پاسکاری می‌شود. فیلترشکن عنوان عامیانه ابزاری است که مردم از آن برای دور زدن فیلترهای قانونی اینترنت کشور بهره می‌برند. مردم در فضای مجازی به رفتارهای مسئولین توجه می کنند و می‌بینند بسیاری از مسئولان کشور در شبکه های فیلتر شده حضور فعال دارند، و به همین دلیل مردم موضوع فیلترینگ را جدی نمی‌گیرند. حضور پررنگ مردم در تلگرام و توییتر نشان می‌دهد که بسیاری از سیاست‌های کشور در حوزه فضای مجازی به خوبی اجرا نشده است.

از طرف دیگر از آنجا که در ایران نظارت محتوایی بر فضای مجازی انجام نمی‌شود، یک برنامه به صورت کامل و ۱۰۰ درصدی فیلتر می‌شود. در این حالت نیز مردم از فیلترشکن‌ها استفاده می‌کنند که از این طریق کشورهای ارائه‌دهنده فیلترشکن می توانند به تمام اطلاعات کاربران فیلترشکن مربوطه دسترسی پیدا کنند. برای مثال می توان به فیلترشکن «تور» اشاره کرد که در نیروی دریایی آمریکا مدیریت می‌شود.

ایراد مهم‌تری که در سطح کلان مدیریت فضای مجازی وارد است، فراتر از قلمرو فضای مجازی است. ما در قوانین مربوط به فضای مجازی، دچار خلأ هستیم. بعضاً مسائل بنیادی مربوط به فضای مجازی نیز در این قوانین طرح نشده یا اگر وجود دارد، به‌روزرسانی نشده‌اند. برای مثال «حریم خصوصی» در فضای مجازی، فاقد تعریف قانونی است و این مفهوم منطبق با فعالیت‌های امروز در فضای مجازی و پیشرفت تکنولوژی در این عرصه تبیین نشده است. یکی دیگر از نقاط کور قانونی مربوط به کسب و کارهایی است که در این فضا شکل می‌گیرند.

معضلات اساسی مدیریت فضای مجازی و مقابله با جرائم سایبری

این خلاءهای قانونی، نه تنها زمینه را برای بروز مجرمان سایبری فراهم می‌آورد، بلکه برای پلیس محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند که در عملکرد و اثربخشی این نهاد تأثیر منفی به سزایی می‌گذارد. دسترسی غیر مجاز، برداشت اینترنتی غیرمجاز از حساب‌های بانکی اشخاص،‌جعل رایانه‌ای، شنود غیرمجاز، تخریب و اخلال در داده‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی، سرقت و کلاهبرداری، جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی، هتک حیثیت و نشر اکاذیب، استفاده غیر مجاز از پهنای باند بین‌المللی جهت برقراری ارتباطات مخابراتی، تولید و آموزش بدافزار‌ها یا نرم‌افزارهای ارتکاب جرائم سایبری و گذرواژه و اطلاعات کاربران از جمله موضوعاتی است که موضوع پیگیری پلیس فتا قرار می‌گیرد.

معضلات اساسی مدیریت فضای مجازی و مقابله با جرائم سایبری

برای ساماندهی وضع موجود تمهیداتی اندیشیده شده است اما هوز وحدت لازم برای مدیریت بهینه موضوع جرائم سایبری به دست نیامده است. برای مثال کارگروه تشکیل‌شده برای شناسایی مصادیق مجرمانه تا حد زیاد نمی‌تواند کارگشا باشد. ضمن اینکه این کارگروه حوزه فیلتر و پالایش را انجام می دهد؛ اما شخصی که عمل مجرمانه انجام می دهد باید از طریق دادگاه پیگیری شود. بنابراین در این حوزه نیز تداخل و هم‌پوشانی زیادی دیده می‌شود.

برای رهایی از سردرگمی در زمینه فضای مجازی و امور فرهنگی یا رسانه‌ای، باید به صورت هماهنگ و سیستماتیک رفتار کرد. در حال حاضر با پیچیدگی هایی در فضای مجازی مواجه هستیم که برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری دقیقی برای حل چالش ها وجود ندارد. مهم‌ترین و اولین قدم باید قانون‌گذاری جامع و مانعی صورت بگیرد تا جزئیات و مصادیق جرائم سایبری مشخصص گردد. در گام بعد نیز باید تکالیف و وظایف سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف به صورت مجزا و بدون همپوشانی مشخص شود. فضای مجازی به یک راه حل سریع نیاز دارد چون اساسا تبادل اطلاعات در آن سریع صورت می گیرد.خلاء آموزشی در این حوزه مشکلات زیادی را ایجاد کرده است. باید نظام جامعی برای فضای مجازی راه اندازی شود تا با آموزش جوانان، نه تنها زمینه جرم را از بین برد؛ بلکه استفاده مفید از این فضا را به آن‌ها معرفی کرد.

گردآورنده: فرید ناهید

منتخب امروز

بیشترین بازدید یک ساعت گذشته

استانداری تهران: طرح زوج و فرد از درب منازل اجرا می شود