سپیده دم ایرانی نوشته‌ی امیرحسن چهلتن

رمان سپیده دم ایرانی داستان زندگی مردی است که بعد از ۲۸ سال تبعید، بعد از انقلاب ۵۷ به ایران بازگشته است. امیر حسن چهلتن در این داستان به گذشته‌‌ی خود می‌پردازد و آن را به گونه‌ای بازنگری و واکاوی می‌کند. به نظر می‌رسد که تاریخ و وقایع تاریخی در آثار امیر حسن چهلتن و به ویژه “سپیده دم ایرانی” نقش بسیار مهمی دارد. در ادامه با معرفی رمان سپیده دم ایرانی با نت نوشت همراه باشید.

رمان سپیده دم ایرانی

نوشته‌ی امیر حسن چهلتن

امیر حسن چهلتن (۱۳۳۵) نویسنده و یکی از اعضای کانون نویسندگان ایران است. وی نوشتن را از نوجوانی آغاز کرده و اولین رمانش را در سال ۱۳۶۲ نگاشت. او در دوره بیست و چهارم جایزه کتاب سال با رمان سپیده‌ دم ایرانی نامزد این جایزه شد، اما از نامزدی خود انصراف داد. برخی آثار امیر حسن چهلتن عبارتند از: تهران شهر بی آسمان، تالار آیینه، مهر گیاه، عشق و بانوی ناتمام، روضه قاسم، سپیده دم ایرانی ، ساعت پنج برای مردن دیر است، چند واقعیت باورنکردنی و صیغه.

تاریخ در رمان سپیده دم ایرانی عامل محرک و حتی می‌توان گفت عنصر دراماتیک ماجرا است. شخصیت اصلی داستان “ایرج بیرشگ” است. او جوانی سیاسی است که تازه با زنی که دوستش دارد ازدواج کرده است. ایرج بر اثر شرکت در عملیات ترور شاه مجبور به فرار از ایران می‌شود. او که از اعضای حزب توده است، به شوروی می‌گریزد و در آنجا نیز دستگیر شده و به اردوگاه کار اجباری فرستاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: تهران شهر بی آسمان نوشته‌ی امیرحسن چهل تن

امیر حسین چهلتن نویسنده رمان سپیده دم در ایران

ایرج در شب اول بازداشت خود در شوروی، صحنه‌ای را می‌بیند که مسیر زندگی او و سرنوشتش را به کلی تغییر می‌دهد. او دیگر حتی نمی‌تواند برای همسرش نامه بنویسد. او پس از ۲۸ سال در حالی به وطن خود برمی گردد که نمی‌داند چه چیز در انتظارش است. او از همه کس خود بی خبر است و در نوعی حیرانی به سر می‌برد.

شاید در رمان سپیده دم ایرانی این تاریخ است که فاعل داستان است. تاریخ باعث می‌شود که در حوادث آن ایرج زندگی متفاوتی از آنچه انتظار داشته را تجربه کند. او تنها به دلیل باورها و عقاید خود، عمر خود، همسر و فرزندش را از دست داده است. این نگاه اجتماعی و تاریخی همواره در رمان‌های ایرانی وجود داشته است و همین ویژگی و رئالیستی بودن این آثار باعث شده تا اثر موفقی نیز منتشر شوند.

این رمان نیز با نگاهی رئالیستی زندگی مردی را نشان می‌دهد که وقتی دوباره و با امیدهای پنهان و غیر پنهان به مملکتش برمی گردد در نهایت نامید می‌شود.

تاریخ باعث می‌شود که در حوادث آن ایرج زندگی متفاوتی از آنچه انتظار داشته را تجربه کند

او با تصوری که از گذشته‌‌ی خود و زندگی‌اش در ایران دارد وارد می‌شود اما آهسته آهسته با واقعیاتی روبرو می‌شود که این واقعیت‌ها راه او را برای ادامه‌ی زندگی گذشته‌اش مسدود می‌کنند. او زن مورد علاقه‌‌ی خود را از دست داده زیرا او را از احوالات و زندگی خود بی خبر گذاشته است. ایرج برای این کار خود دلایلی دارد اما “میهن” زن زندگی او از این دلایل بی خبر است و او هم دلایلی دارد که دیگر نمی‌تواند با ایرج ارتباطی برقرار کند.

شاید یکی از درونمایه‌های “سپیده دم ایرانی” تنهایی است. ایرج تنهایی طولانی را سپری می‌کند و در مقابل همسر او نیز به نوعی تنهایی را تجربه و سال‌ها با آن زندگی کرده است.

تهران شهر بی آسمان یکی دیگر از آثار امیر حسین چهلتن است

مضمون تنهایی حتی در توصیفات و جمله بندی‌های رمان سپیده دم ایرانی نیز دیده می‌شوند. سرمای هوای روسیه و داد و قال سربازان روس در مقابل “ایرج” که غریب است، تنهایی او را دو چندان می‌کند.

اما این تنهایی فقط محدود به دوران غربت نشینی “ایرج” نیست. او وقتی به ایران باز می‌گردد باز هم غریب است. شخصیت‌های رمان سپیده دم ایرانی به نوعی غریبگی توام با نزدیکی را تجربه می‌کنند.

رمان سپیده دم در ایران

آن‌ها زمانی با یکدیگر بسیار نزدیک بوده اند اما تاریخ، سرنوشت، حوادث و عوامل بسیاری بین آن‌ها شکافی ایجاد کرده است که اکنون آن‌ها با یکدیگر غریبه شده اند و این غریبگی شاید دردآورترین بخش رمان “سپیده دم ایرانی” است.

سپیده دم ایرانی در سال ۱۳۸۷ توسط انتشارات “نگاه” به چاپ رسیده و منتشر شده است.

شاید این مطالب هم خواندنی باشد:

تهران شهر بی آسمان نوشته‌ی امیرحسن چهلتن

رمان کوری نوشته‌ی ژوزه ساراماگو؛ آنچه ما را واقعا می‌کشد، کوری است!

رمان رگتایم Ragtime نوشته‌ی E. L. Doctorow ادگار لورنس دکتروف