آغاز به کار کتابخانه‌ کودک‌محور گوریه در منطقه‌ی شعیبیه خوزستان

استان خوزستان واقع در جنوب ایران، از جمله‌ مناطقی بود که در اثر سیل بهار ۹۸ با آسیب‌ها و خساراتی روبه‌رو شد. کودکان و خانواده‌های مناطق محروم این استان پس از فروکش کردن آبگرفتگی‌ها با مشکلات‌ دوچندانی مواجه‌ شدند. در اردیبهشت و خرداد ۹۸ گروهی از داوطلبان «با من بخوان» با سفر به منطقه و بررسی روستاهای سیل‌زده، در خلال کتابخوانی و فعالیت‌های جانبی با کودکان نیروهای با‌انگیزه و هدفمندی را شناسایی کردند.

آموزش پیوسته و هدف‌مند داوطلبان، آموزگاران، مربیان و افراد ساکن در شهرها و روستاهای مناطق بحران‌زده و راه‌اندازی کتابخانه‌های کودک‌محور به عنوان پایگاه‌هایی برای آموزش پایدار به کودکان این مناطق و خانواده‌ها از اهداف بلندمدت «با من بخوان» در حوزه‌ی کار با کودکان در بحران است، تا از این طریق بتواند نقش پایداری در بهبود شرایط زندگی این کودکان ایفا کند و آنان را در غلبه بر مشکلات و مصائبی که با آن درگیرند یاری دهد.

با این چشم‌انداز، گروه «با من بخوان» پس از ارزیابی ظرفیت‌ها بر اجرای برنامه در منطقه‌ای به نام «گوریه» از توابع بخش شعیبیه شهرستان شوشتر تمرکز کرد. گوریه منطقه‌ای است پرجمعیت که ۵۶ روستا در حومه‌ی خود دارد و همگی نیازمند خدمات‌رسانی هستند. «با من بخوان» در این منطقه بر آموزش و توان‌مندسازی دختران و زنان جوان متمرکز شده است تا پس از آموزش بتوانند به کتابداران و ترویج‌گران بومی تبدیل شوند. محوریت پروژه در گوریه بر راه‌اندازی یک کتابخانه‌ی کودک‌محور به عنوان پایگاهی دائمی برای کتابخوانی استوار است. محل این کتابخانه، بخشی از خانه‌ی پدری یکی از از ساکنان بومی منطقه است که در اختیار گروه «با من بخوان» قرار گرفته است.

در خرداد ۹۸ تیمی از آموزشگران برنامه‌ی «با من بخوان» به قصد برگزاری کارگاه‌های آموزش خلاق سوادپایه از راه ادبیات راهی این منطقه شدند و به آموزش حدود ۳۵ نفر از زنان منطقه پرداختند. این افراد پس از آموزش‌های لازم، با استفاده از بسته‌ها و کوله‌کتاب‌هایی که در اختیار شان قرار گرفت به برگزاری نشست‌های بلندخوانی در روستاهای اطراف پرداختند. با توجه به دوزبانه بودن کودکان منطقه شیوه‌ آموزش خلاق سوادپایه می‌تواند در ارتقای یادگیری کودکان و افزایش مهارت‌های کلامی و خواندنی آنان بسیار موثر باشد.

با استفاده از ارتباطات محلی و همراهی و همیاری همه‌جانبه‌ی آقای فرحان حمدی، از داوطلبان و فعالان بومی، در مهرماه ۹۸ گروهی از کارشناسان برنامه برای راه‌اندازی کتابخانه و آموزش کتابداران به گوریه سفر کردند. کارشناسان «با من بخوان» در این سفر با برگزاری کارگاه کتابخانه‌های کودک‌محور، کتابداران، داوطلبان و مروجان و چند تن از مربیان مهدکودک منطقه را با روند کار کتابخانه و کارکردهای یک کتابخانه‌ی کودک‌محور و فضای سرشار از سواد آشنا کردند. شرکت‌کنندگان در این کارگاه آموختند که یک مربی یا کتابدار به عنوان یک ترویج‌گر در یک کتابخانه کودک‌محور چه نقشی دارد، سازمان‌دهی کتاب‌ها به شیوه ساده چگونه است و استفاده از رنگ‌های مناسب در جهت ایجاد فضای هم‌کنشانه، پوسترهای موضوعی، کنج خواندن و برخی از عناصر و شخصیت‌های تصویری کتاب‌ها چگونه می‌تواند به ایجاد فضای کتابخانه‌های کودک‌محور «با من بخوان» کمک کند.

همچنین در روز بعد بنا به استقبال و درخواست شرکت‌کنندگان، کارگاه خواندن با نوزاد و نوپا با حضور مشارکت ۱۳ مادر و ۱۸ نوزاد و کودک برگزار شد. با توجه به وجود کتاب‌های نوزاد در کتابخانه و تعداد قابل‌توجه مادران و نوزادان در این منطقه این گونه آموزش‌ها می‌تواند تاثیر مثبتی در جذب مادران و خانواده‌ها به کتابخانه و ترویج خواندن از همان سال‌های نخست زندگی داشته باشد. شعرخوانی و آموزش‌ شیوه‌های خواندن با نوزاد و نوپا، به همراه بلندخوانی تعدادی از کتاب‌های نوزاد موجود در کتابخانه، برخی از فعالیت‌های انجام‌شده در این کارگاه بودند.

پس از آن با همراهی داوطلبان با‌انگیزه، کار فضاسازی و ساماندهی کتابخانه آغاز و در روند اجرا توضیحات لازم به کتابداران ارائه شد. بخش زیادی از بازسازی محل و آماده‌سازی تجهیزات کتابخانه به همت آقای حمدی و خیرین محلی انجام شده است. در این کتابخانه که اینک با بیش از ۱۲۰۰ جلد کتاب به همراه دستنامه‌ها و فعالیت‌های در پبوند با کتاب آماده‌ی خدمت‌رسانی به کودکان و نوجوانان منطقه است، استاندارد‌های یک کتابخانه‌ی کودک‌محور «با من بخوان» در ارتفاع میزها، صندلی‌ها و قفسه‌های کتابخانه رعایت شده و پرده‌ی نمایش، کتابخانه‌های دیواری و رنگ‌های به کار رفته در کتابخانه نیز حال و هوای دلپذیری به کتابخانه بخشیده است.

عکس‌هایی از مراحل راه‌اندازی کتابخانه:

با توجه به ارسال بسته‌های آموزش خلاق سوادپایه برای مربیان و داوطلبان و درخواست ساکنان گوریه برای راه‌اندازی کلاس‌های مهد و پیش‌دبستان در این مرکز و نیز نیاز کودکان منطقه به آموزش‌های پیش از دبستان، ساعت‌هایی از کار کتابخانه به برگزاری کلاس‌های پیش و مهد اختصاص یافت و با هم‌فکری مسئول پروژه، آقای حمدی و کتابداران، برنامه‌ی کاری کتابخانه و برنامه‌ی آموزشی و ساعت‌های کلاس‌های پیش‌دبستان و مهدکودک مشخص شد.

در ادامه‌ی برنامه، کارشناسان «با من بخوان» در دو نوبت به منظور بازدید و آموزش ترویج‌گران و مربیان، به منطقه سفر خواهند کرد. در سفر بعدی گروه به منطقه در آبان ماه ۱۳۹۸، مجموعه‌ی کارگاه‌های ادبیات و بلندخوانی، با موضوعات آشنایی با ادبیات کودکان و ویژگی‌های کتاب‌های باکیفیت، عناصر داستان، کارکرد تصویر و کتاب‌های تصویری، تکنیک‌ها و روش‌های بلندخوانی و فعالیت‌های هنری و نمایشی در پیوند با کتابخوانی در این کتابخانه برگزار خواهد شد.

«با من بخوان» ضمن قدردانی از تلاش‌های فعالان و داوطلبان بومی، که با انگیزه و علاقه‌مندی بسیار در پی بهبود شرایط کودکان گوریه هستند، با توجه به ظرفیت‌ها و نیازهای منطقه امیدوار است این کتابخانه‌ به یکی از پایگاه‌های موفق ترویج کتاخوانی در منطقه تبدیل شود.