بیشتر جنین ها چند هفته پیش از زایمان، به موقعیت زایمان حرکت می کنند؛ در این حالت سر آن ها نزدیک به کانال تولد می باشد. هنگامی که جنین نمی تواند به موقعیت تولد منتقل شود، باسن یا پای جنین اول از بدن مادر خارج می شود. به این حالت وضعیت بریچ می گویند. وضعیت بریچ جنین در یک مورد از ۲۵ مورد زایمان دیده می شود.

بریچ کامل، بریچ فرانک و بریچ ناکامل از انواع بریچ است. در بارداری های پشت سر هم، بارداری دوقلو و مشکل افتادگی جفت، برخی از علل بریچ شدن جنین است.

انواع مختلف وضعیت بریچ جنین چیست؟

۱- بریچ کامل:

در این حالت باسن به سمت پایین است و پاها در قسمت زانو خم شده است و کف پا نزدیک باسن می باشد.

۲- بریچ فرانک:

در این حالت، باسن جنین در کانال تولد قرار دارد در حالی که پاهای او به صورت مستقیم در مقابل بدن او رو به بالا می باشد و کف پا نزدیک به سر است.

۳- بریچ فوتلینگ یا ناکامل:

در این حالت، یک یا دو پای جنین به سمت پایین است و پیش از سایر قسمت ها بدن خارج می شود.

چه چیزی باعث وضعیت بریچ جنین می شود؟

دلیل وضعیت بریچ جنین هنوز مشخص نیست. اما وضعیت بریچ در موارد زیر رایج تر است:

-در بارداری های پشت سر هم

-در بارداری های چندقلو

-هنگامی که سابقه زایمان زودرس وجود داشته باشد

-هنگامی که در رحم مایع آمنیوتیک (حجم مایع آمنیوتیک|رنگ مایع آمنیوتیک|درمان کاهش مایع آمنیوتیک) خیلی زیاد یا خیلی کم باشد.

-هنگامی که شکل رحم غیرطبیعی است یا رشد غیرطبیعی در رحم رخ داده است مانند فیبروئیدها (فیبروم یا میوم رحم چیست+درمان).

-هنگامی که مادر مشکل افتادگی جفت (انواع جفت در بارداری) داشته باشد.

تشخیص وضعیت بریچ جنین

چند هفته پیش از زمان زایمان، پزشک دست خود را زیر شکم مادر می گذارد تا محل سر، پشت و باسن جنین را تشخیص دهد. اگر به نظر برسد جنین در وضعیت بریچ قرار دارد، پزشک از سونوگرافی برای تایید موقعیت استفاده می کند. اشعه ایکس نیز برای تعیین موقعیت جنین و اندازه لگن خاصره برای تعیین احتمال زایمان واژینال وضعیت بریچ استفاده می شود.

1-روش های پزشکی برای رفع مشکل وضعیت بریچ جنین

نسخه خارجی:

نسخه خارجی روشی غیرجراحی است که در آن می توان جنین را در رحم حرکت داد. در این روش، یک قرص برای شل شدن رحم داده می شود. همچنین می توان از سونوگرافی برای تعیین موقعیت جنین، محل جفت و مقدار مایع آمنیوتیک در رحم استفاده کرد.

فشار آرام بر پایین شکم

می تواند باعث تغییر وضعیت جنین شود. از طریق این روش، ضربان قلب جنین بررسی می شود و اگر مشکلی ایجاد شود، پزشک عملیات را متوقف می کند. روش خارجی میزان موفقیت زیادی دارد. اما این روش با نزدیک شدن به زمان زایمان دشوارتر می شود.

مراقبت با ماساژ:

در این روش از ماساژ برای کاهش استرس بر روی لگن خاصره مادر استفاده می شود. در این صورت رحم و رباط های اطراف آن نیز شل می شوند.

در رحم شل، تغییر وضعیت جنین به صورت طبیعی آسان تر خواهد بود. توصیه می شود این روش در ماه نهم بارداری استفاده شود.

2-روش های طبیعی برای رفع مشکل وضعیت بریچ جنین

روش های ذکر شده در ادامه را می توان در منزل استفاده کرد:

کج کردن بلیچ:

با استفاده از بالشت های سفت و بزرگ، باسن را 30 سانتی متر از زمین بلند کرده و 10 تا 15 دقیقه در این وضعیت بمانید. این کار را سه بار در روز انجام دهید. بهتر است این کار را با معده خالی و زمانی که جنین فعال است انجام دهید. در این روش بهتر است روی جنین تمرکز کنید.

استفاده از موزیک:

همان طور که میدانید جنین صداهای بیرون رحم را می شوند. بسیاری از مادرها از موزیک یا صدای ضبط شده استفاده میکنند تا جنین را به حرکت وادار کنند. یک هدفون روی قسمت پایینی شکم قرار دهید و آهنگ یا صداهایی که باعث تشویق جنین به حرکت شود پخش کنید. در این حالت جنین حرکت کرده و از وضعیت بریچ خارج می شود.

زایمان طبیعی در مقابل سزارین برای وضعیت بریچ جنین

پزشک توصیه می کند برای وضعیت بریچ جنین از زایمان طبیعی استفاده نکنید. شرایط زیر برای تلاش برای زایمان طبیعی لازم است:

-جنین کامل باشد و وضعیت بریچ فرانک باشد.

-در هنگام بررسی ضربان قلب، جنین نشانه ای از اضطراب نشان نمی دهد.

-فرایند زایمان آرام است و دهانه رحم برای خروج جنین به اندازه کافی باز و گشاد است.

-پزشک تخمین می زند جنین خیلی بزرگ نیست یا لگن خاصره مادر خیلی تنگ نیست و جنین به راحتی می تواند از کانال تولد خارج شود.

-بیهوشی در دسترس است و زایمان سزارین در صورت نیاز در زمان کوتاهی انجام می شود.

خطرات و عوارض جانبی زایمان طبیعی در وضعیت بریچ جنین

خطرات و عوارض جانبی وضعیت بریچ جنین

- در وضعیت بریچ، سر جنین آخرین قسمتی است که از بدن خارج می شود بنابراین خروج آن از کانال تولد سخت خواهد بود. گاهی از انبرک هایی برای کمک به خروج سر جنین و راهنمایی آن به سمت کانال تولد استفاده می شود. مشکل احتمالی دیگر سقوط بند ناف است.

- در این حالت بند ناف در هنگام خروج جنین به سمت کانال تولد فشرده می شود بنابراین تامین اکسیژن و خون برای جنین آهسته می شود. در زایمان طبیعی بریچ، از بررسی الکترونی جنین استفاده می شود تا ضربان قلب جنین در طول زایمان بررسی شود. اگر نشانه هایی از استرس در جنین دیده شود، زایمان سزارین انجام میشود.

چه زمانی برای وضعیت بریچ جنین از زایمان سزارین استفاده می شود؟

بیشتر پزشکان برای وضعیت بریچ جنین زایمان سزارین را پیشنهاد می کنند به خصوص اگر جنین نارس است. از آنجایی که جنین نارس کوچک و حساس است و از آنجایی که سر جنین نارس بزرگتر از قسمت های دیگر بدن است، جنین نارس مانند جنین کامل نمی تواند از دهانه رحم خارج شود. یعنی فضای کمتری برای خروج سر او وجود خواهد داشت.

آیا وضعیت بریچ جنین خطرناک است؟

اگرچه بسیاری از جنین ها در وضعیت بریچ به صورت سالم به دنیا می آیند، اما احتمال وجود مشکل وجود دارد. نقص تولد در وضعیت بریچ بسیار رایج تر است و نقص ممکن است دلیل حرکت نامناسب جنین به سمت کانال زایمان باشد.

آیا می توان وضعیت بریچ جنین را تغییر داد؟

ترجیح داده می شود وضعیت بریچ جنین را در هفته سی و دوم بارداری تا هفته سی وهفتم بارداری تغییر داد. روش های چرخاندن و تغییر وضعیت متفاوت است و احتمال موفقیت برای هر روش نیز متفاوت است. بهتر است در خصوص گزینه های پیش رو با پزشک خود صحبت کنید تا بهترین روش را به شما پیشنهاد دهد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
امروزه ۴ درصد جنین‌ها در انتهای دوران بارداری در وضعیت بریچ قرار دارند، یعنی آنها برای خارج شدن از رحم در وضعیتی هستند که به جای سر، پا یا باسن آنها در دهانه رحم قرار دارد. با مطالعه این مقاله می توانید از انواع روش های چرخاندن جنین توسط اقدامات پزشکی آشنا شوید.

زایمان جنین بریچ
در گذشته متخصصین زنان و زایمان برای زایمان جنین‌های بریچ از زایمان سزارین استفاده می کردند، زیرا فرض آنها این بود که سزارین جنین های بریچ بی خطر از زایمان طبیعی آنهاست.
اما اکنون می تواند با کمک روش های چرخش جنین از زایمان طبیعی بهره برد.
دکتر امی رومانو متخصص زایمان طبیعی می‌گوید: در حقیقت استفاده از زایمان طبیعی برای برخی از جنین هایی که در وضعیت بریچ قرار دارند، و نه در همه موارد، می تواند ایمن و بی خطر باشد.
اما بسیاری از پزشکان بدلیل نداشتن مهارت کافی با مشاهده جنین بریچ فوراً دستور زایمان سزارین را می دهد.

چرخش جنین در ماه آخر
جای نگرانی وجود ندارد، زیرا می‌توان جنین را در دوران بارداری از حالت بریچ خارج کرد. اما بعد از هفتۀ ۳۲ بارداری درصورتیکه هنوز مصمم به زایمان طبیعی هستید، بازگرداندن و چرخاندن جنین به وضعیت صحیح و سر پایین، اولین کاریست که باید انجام دهید.
درصورتی‌ که در هفتۀ ۳۵ بارداری، جنین هنوز در حالت بریچ قرار دارد، کمی جای نگرانی دارد و اگر هفتۀ ۳۷ آمد و به پایان رسید، بهتر است به نظر پزشک متخصص اعتماد کنید.
هرچه به زمان موعود زایمان نزدیک تر می‌شوید، احتمال کمتری برای تغییر وضعیت جنین وجود دارد، زیرا مکان کافی برای حرکت جنین وجود ندارد.

روش‌های چرخاندن جنین در هفته ۳۲ به بعد
قبل از هفته ۳۲ بارداری می توان به کمک فعالیت جسمانی مانند ورزش منظم و پیاده روی روزانه وضعیت جنین را تغییر دارد اما پس از این هفته به سختی می تواند جابجا شود و باید برای این کار روش های پزشکی اتخاذ شود.
روش هایی مانند:

سراشیبی
با استفاده از بالش درحالتی روی زمین دراز بکشید که باسن شما تقریبا ۴۵ سانتی‌متر از سرتان بالاتر قرار گیرد. این حرکت را برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه و برای سه مرتبه در روز انجام دهید، ترجیحاً زمانی‌که جنین در حال حرکت است این کار را انجام دهید.
آمار مشخصی در مورد نتایج این روش در دست نیست، اما براساس گفته‌های پزشکان در بیشتر مواقع نتیجه رضایت‌بخش بوده است.

روش وبستر
خانم هثر یوست متخصص کایروپرکتیک (chiropractic) می‌گوید: این روش با اصلاح وضعیت‌ استخوان لگن و انتهای ستون فقرات، چرخش رحمی را کاهش داده و عضلات لگن را متوازن می کند تا جنین بتواند برای زایمان در وضعیت‌ مناسبی قرار گیرد.
نشریه the journal of manipulative and physiological therapeutics گزارش می‌دهد که این روش میزان ۸۲ درصد موفقیت داشته است.

روش ecv یا سفالیک خارجی
این روش بوسیله پزشک یا ماما انجام می‌شود و با فشار آوردن به شکم مادر باردار و سر جنین، وضعیت جنین را تغییر می‌دهند. این عمل مثل ماساژ عمقی شکم است.
دکتر ویلدون می‌گوید: گاهی اوقات با دارو رحم را آرام می‌کنیم. سپس بدن جنین را با یک دست بلند کرده، دست دیگر را به سر او رسانده و او را به چرخش درون رحم تشویق می‌کنیم.
گاهی ممکن است برای به حداقل رسانیدن ناراحتی مادر داروی آرامبخشی نیز داده شود. بر اساس بیانیه داشنگاه زنان و زایمان امریکا، میزان موفقیت نسبی این روش ۸۵ درصد است.

روش moxibustion
روشی است که به وسیله درمانگران طب سوزنی و با استفاده از گرمای سوزاندن گیاه mugwort برای فعال‌سازی نقطه خاص طب سوزنی در قسمت بیرونی کوچکترین انگشت پا انجام می‌شود؛ این عمل فعالیت جنین را افزایش می‌دهد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که این روش بیش از ۳۰ تا ۳۵ درصد نسبت به دیگر روش‌ها احتمال موفقیت چرخاندن سر جنین به سمت پائین را دارد.
میزان موفقیت این روش احتمالا بیش از ۸۰ درصد است.

کایروپرکتیک (chiropractic)
کلمه کایروپرکتیک ریشه یونانی دارد و به معنای کارکردن با دست است. این روش عبارت است از علم شناخت مفاصل بدن، به ویژه ستون فقرات و هماهنگ کردن آن ها به منظور پیشگیری و درمان.
البته تنظیم و تطبیق مفاصل و استفاده آن در علم پزشکی به دو هزار سال قبل برمی‌گردد.
روش کایروپرکتیک بر این نظریه استوار است که بدن انسان دارای یک قدرت درونی برای درمان بیماری هاست و دستگاه عصبی، نقش مهمی را در حفظ سلامتی ایفا می کند. اما جابجایی های خفیف مفاصل بدن و یا حرکات نامناسب بدنی، بر روی جریان الکتریکی اعصاب اثر گذاشته و باعث اختلال در سلامت انسان می شود. درمان گر در این روش با اصلاح وضعیت استخوان ها، عضلات، اعصاب، مفاصل و به خصوص ستون فقرات، باعث بهبود عملکرد دستگاه عضلانی اسکلتی و اعصاب و بازگرداندن سلامتی به بیمار می شود.
اگر موعد زایمان شما نزدیک است و جنین هنوز در وضعیت بریچ قرار دارد و می‌خواهید از سزارین خودداری کنید، ممکن است عمل جراحی تنها انتخاب شما باشد، مگر این‌که بتوانید پزشک یا مامایی را پیدا کنید که تخصص کافی داشته باشد و بخواهد زایمان طبیعی را انجام دهد، در غیر این صورت وضعیت مناسبی برای زایمان طبیعی نخواهید داشت.