سفر به کلوت شهداد: چهارمین جاذبه طبیعی جهان!

به گزارش گروه روی خط رسانه‌های خبرگزاری برنا؛ بزرگترین و معروفترین کویر و کلوت‌های ایران کویر و کلوت‌های شهداد هستند که بر اساس ابعاد و عامل فرسایش به دو رخساره تقسیم می‌شوند. کلوت‌های شهداد کرمان از زیباترین کلوت‌های دنیا هستند که همه ساله گردشگران فراوانی را به سوی خود می‌کشانند. این منطقه که به «شهر خیالی کلوت» هم شهرت دارد، از سوی مجله نشنال ژئوگرافیک چند سال پیش به‌عنوان چهارمین جاذبه طبیعی دنیا انتخاب شده است. این کلوت‌های بزرگ و زیبا حاصل فرسایش آبی-بادی و کلوت‌های کوچک و تحت تاثیر فرسایش بادی شکل گرفته است. این شکل و شمایل عجیب و سحرانگیز طبیعی، شبیه سازه‌های باستانی و مخروبه در شهرهای کهن باستانی است که گاه آن را شبیه شهر ارواح کرده است. به واقع سازنده اصلی این کلوت‌ها، همان طبیعت و شرایط ایجاد آن‌ها بکر بودن این طبیعت است. شاید بتوان کلوت را ابرشهری شنی در قلب بیابان نامید که با تصاویر و مجسمه‌های شگفت‌انگیز خود شکوه و عظمت عناصر طبیعی را به ما یادآوری می‌کنند. با این توضیح به سراغ حقایق کویر و کلوت‌های شهداد می‌رویم.

کویر شهداد در ارتفاع ۴۳۰ متری از سطح دریا قرار دارد. از سمت شرق فاصله آن تا دشت لوت حدود ۳۰ کیلومتر و مشرف به جلگه‌ای به نام تکاب است.

۱. شهداد، محوطه‌ای بزرگ متعلق به عصر مفرغ است که ۲۰۰ هکتار مساحت را به خود اختصاص داده است.

۲. شهداد را یک محوطه بزرگ می‌دانند که ایجاد باد، تخریب زیادی روی منظر فرهنگی آن گذاشته است.

۳. شهداد کنونی به شکل مثلثی است که رأس آن به طرف دره «کناران» و قاعده آن به سمت شرق در حوزه تکاب قرار گرفته است و به کلوت‌های موازی حاشیه لوت منتهی می‌شود.

۴. دشت شهداد به دلیل فرسایش شدید توسط باد، حجم بسیاری از نهشته‌های خود را از دست داده است.

۵. باستان‌شناسان از محوطه شهداد آثار جالب توجه‌ای را به دست آوردند. از آثار معروف شهر، گورستان شهداد است که کاوش در آن، منجر به شناسایی ۳۸۳ گور و ۴۰۰۰ اشیای تدفینی شده است.

۷. طبق گمانه‌زنی‌ها، اوج شکوفایی شهرنشینی در شهر شهداد به دوره‌ نیمه دوم هزاره سوم قبل از میلاد تعلق دارد.

۸. مهم‌ترین و منحصر به فرد‌ترین داشته‌ای که منطقه کویری شهداد در خود جای داده، کلوت‌ها هستند.

۹. کلوت‌ها در مناطق خشک دنیا از قبیل ایران، آمریکا، چاد، مصر و پرو درسطح وسیعی گسترش یافته‌اند.

۱۰. کلوت‌های بزرگ حاصل فرسایش آبی-بادی و کلوت‌های کوچک تحت تاثیر فرسایش بادی شکل گرفته است.

۱۱. کلوت شهداد، کوه‌های شنی‌ در کویر لوت نزدیک شهر شهداد، از بخش‌های شهرستان کرمان هستند که بر اثر وزش باد ایجاد شده‌اند.

۱۲. برجستگی‌های بین شیارهای u شکل در نواحی بیابانی را کلوت می‌گویند.

۱۳. طرف رو به باد این کلوت‌ها، پرشیب و طرف دیگر آن‌ها کم‌شیب است.

۱۴. کلوت‌ها، در واقع کوه‌هایی از شن هستند که بر اثر وزش باد در کویر ایجاد می‌شوند.

‍۱۵. کلوت‌ها در رسوبات نرم دریاچه‌ای گذشته ایجاد می‌شوند و اشکال تپه‌های فرسایشی حاصل فرسایش بادی کلوت‌ها در مناطق خشک دنیا، تا سطح وسیعی گسترش یافته‌اند.

۱۶. کلوت از دو واژه «کل» به معنی «آبادی» و «لوت» اسم همین منطقه یعنی دشت لوت است.

۱۷. در حالت مرطوب، باد تاثیر ناچیزی روی سنگ‌ها دارد، اما در حالت خشک، باد از دشت رسی می‌گذرد و با حمل دانه‌های ماسه، سطح دشت را شیار داده و تشکیل کلوت می‌دهد.

۱۸. کلوت‌ها در مناطقی ایجاد می‌شوند که باد سرعت کافی برای باد کندگی و سایش داشته باشد.

۱۹. کلوت شهداد مانند شهری جدید است که سازه‌هایی کوه مانند در آن قرار دارد. این منطقه به‌عنوان چهارمین جاذبه طبیعی جهان شناخته می‌شود.

۲۰. شهر افسانه‌ای کلوت‌ها، مساحتی حدود ۱۱۰۰۰ کیلومتر مربع دارد که تا شهداد ۴۰۰۰۰ کیلومتر فاصله دارد.

۲۱. رطوبت در این مناطق بیابانی سبب نرمی و سستی سطح منطقه می‌شود.

۲۲. کلوت‌های شهداد بزرگترین و منحصربه فردترین کلوت‌های ایران هستند که در کمتر جایی می‌توان نظیر آن‌ها را دید.

۲۳. اولین شناسایی علمی کویر لوت را اتریشی‌ها در سال ۱۳۱۶ شمسی انجام دادند؛ گابریل اتریشی در موقع پرواز بر فراز لوت تپه‌های کوچکی نزدیک ماسه‌های جنوبی دید و شرحی درباره‌شان نوشت.

۲۴. پروفسور پرویز کردوانی بیابان‌شناس و استاد دانشگاه تهران، کلوت‌های شهداد به‌عنوان گرم‌ترین نقطه زمین دانسته است.

۲۵. ناسا در سال ۲۰۰۵ دمای هوا در کویر و کلوت شهداد را حدود ۷۰ درجه سانتی‌گراد اندازه‌گیری کرد.

۲۶. این منطقه در بین زمین‌شناسان به یکی از «قطب‌های گرمایی زمین» معروف است. این کلوت‌ها از شمال به جنوب کشیده شده‌اند.

۲۷. نام کلوت‌های شهداد در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

۲۸. طول کلوت‌های شهداد حدود ۱۴۵ متر و عرض آن‌ها از غرب به شرق ۷۰ کیلومتر است.

۲۹. در کناره کلوت‌های شهداد، تمدنی با قدمت بیش از ۶۰۰۰ سال کشف شده است.

۳۰.در کلوت‌های شهداد امکان تفریحات آفرود و سافاری فراهم شده است.

۳۱. کلوت شهداد یکی از مکان‌های معروف برای دیدن طلوع و غروب خورشید است.

۳۲. کویر شهداد خالی از سکنه بوده و غرق در سکوت و آرامش است.

۳۳. در کویر شهداد ۱۰۰ هزار نمک‌زار به شکل جوشش تخم مرغی وجود دارد که در هیچ جاى دنیا مشابه آن نیست.

۳۴. از پدیده‌های جالب کویر و کلوت‌های شهداد، وجود گلدان‌های کویری است که به نبکا شهرت دارند. نبکا یا تله گیاهی زمانی به وجود می‌آید که در پای گیاه، ماسه تجمع می‌کند و تلی از ماسه ایجاد می‌شود.

۳۵. نبکاها به‌عنوان بلندترین گلدان‌های کویری جهان، هر یک حدود ۱۰ متر طول دارند و از معدود پوشش‌های گیاهی کویر لوت هستند.

۳۶. پلی‌گون‌ها از دیگر پدیده‌های موجود در نزدیکی کلوت‌های شهداد هستند. ۶ ضلعی‌های نمکی ایجاد شده کویر به پلی‌گون مشهور هستند که در اطراف دریاچه نمکی وجود دارند.

۳۷. پوشش گیاهای کویر شهداد در رسیدن به کلوت‌ها، کمتر می‌شود.

۳۸. پیش از رسیدن به کلوت‌ها، درختچه‌های گز را می‌توان به‌صورت پراکنده دید، اما با نزدیک شدن به کلوت‌ها، هیچ‌ نوع گیاهی دیده نمی‌شود.

۳۹. جنس خاک این منطقه با خاک‌های دیگر تفاوتی ندارد، بنابراین علت عدم وجود پوشش گیاهی در کلوت‌های شهداد را باید در وجود بادهای شدیدی دانست که در این ناحیه می‌وزد و هر نوع ریشه گیاه را از خاک بیرون می‌آورد.

۴۰. تنها رود دائمی این بیابان گسترده، رود شور از میانه کلوت‌ها می‌گذرد و شوری خود را از همین گذر خود می‌گیرد.

۴۱. رود شور که خود را از بلندای شمال‌غرب بیرجند به قلب این کویر می‌رساند، از شورترین آب‌های جهان است و سرشار از انواع املاح معدنی است.

۴۲. اندک طبیعت جان‌دار اطراف کلوت هم از همین آب‌های شور زنده مانده‎اند.

۴۳. جالب است بدانید که روایت‌های زیادی در مورد کلوت‌های شهداد موجود است. برخی روایت‌ها، کلوت‌ها را ویرانه‌های شهری نفرین شده‌ می دانند.

۴۵. شرایط اقلیمی منطقه طوری است که امکان سکونت را نمی‌توان در آن تشخیص داد. بنابراین به احتمال زیاد، این شهر نفرین شده اگر هم وجود داشته، بسیار قدیمی و باستانی بوده است.

۴۶. در منابع تاریخی نیز ویرانه‌های شهری در پای کلوت‌ها ذکر شده است. بنابراین نشانه‌های تمدنی در این منطقه دیده شده و غیرقابل تردید است، اما امروزه اثری از آن‌ها برجای نمانده است.

۴۷. کلوت‌های شهداد و زیبایی مسحورکننده آن‌ها گردشگران خارجی را به سمت خود می‌کشاند.

۴۸. شاید برای مسافران کنجکاو و علاقه‌مند به طبیعت بکر و وحشی، دیدار یک‌بار کویر شهداد و کلوت‌ها کافی نباشد. چرا که هر بار باران چهره جدیدی به این کلوت‌های زیبا می‌بخشد و تصویر جدیدی از آن‌ها ارائه می‌کند.

۴۹. بازدید از کلوت‌های شهداد در فصول گرم به دلیل درجه بالای دما در منطقه، طاقت‌فرسا است. بنابراین بهترین فصل برای بازدید از این پدیده‌های طبیعی منحصر به فرد فصل پاییز است.

منبع:کجارو