هنر اپلیکه چیست؟

این روزها مردم برای خرید لباس، پارچه، کیف و کفش سراغ کالاهایی می‌روند که متفاوت و هنرمندانه باشد. کالاهایی که هنر دست هستند و با خلاقیت و ایده‌های متفاوت درست شده­اند. شاید یکی از دلایل داغ شدن بازار کالاهای سنتی در چند سال اخیر هم همین موضوع باشد. مثل مانتو‌هایی که روی پارچه آن سوزن دوزی شده، جلیقه‌هایی که پارچه‌هایش دارای پولک دوزی، آینه کاری، تکه دوزی هستند، کیف و کفش‌هایی که نقاشی شده باشد و… . از بین این هنرها که به هنر دست معروف است، «اپلیکه» روی پارچه به خصوص پارچه لباس‌های مجلسی، لباس عروس و شب هم مخاطبان زیادی دارد. اما «اپلیکه» یعنی چی؟ این مقاله را دنبال کنید تا با معنای اپلیکه، نحوه درست شدن آن و مواردی که می‌توان از آن استفاده کرد، آشنا شوید.

اپلیکه چیست؟

احتمالا همه ما ترکیب تکه دوزی با پارچه و بیشتر از آن چهل تیکه را به خاطر روتختی‌، رومیزی، لحاف، لباس و کیف‌های چهل تیکه‌ شنیده‌ایم. اما جالب است بدانید که اپلیکه خیلی چیز عجیب و غریب و پیچیده‌ای نیست و همان تکه دوزی خودمان است که انگلیسی زبان‌ها به این هنر تکه دوزی با پارچه اپلیکه «Applique» می‌گویند. در یک کلام اپلیکه به معنی جدا کردن تکه‌های پارچه و وصل کردن آن روی پارچه، لباس، کیف، کفش و… است.

اپلیکه فقط روی لباس‌های مجلسی انجام می‌شود؟

اکثر مردم اصطلاح اپلیکه را با اپلیکه‌های دانتل و گیپور روی لباس‌های مجلسی می‌شناسند. یعنی تعریفی که بین مردم از این واژه جا افتاده مربوط به این دست از لباس‌ها می‌شود. اما واقعیت این است که هنر اپلیکه فقط به تکه دوزی روی لباس عروس و مجلسی، آن هم فقط با گیپور و دانتل ختم نمی‌شود. شما می‌توانید با انواع مختلف پارچه و روی وسایل مختلف مثل کیف، کفش، شال، کوسن و… اپلیکه کنید. فقط باید به جنس، طرح و رنگ بندی پارچه تکه‌ شده و پارچه‌‌ای که قرار است تکه‌ پارچه‌ها روی آن دوخته شود، دقت کنید تا نتیجه این هنرتان چشم نواز و خوش‌آیند شود.

دلیل گران بودن لباس‌های اپلیکه چیست؟

اپلیکه یا همان تکه دوزی از زمان‌های قدیم بوده و تا امروز هم ادامه دارد. اما اپلیکه در گذشته یک هنر ساده به حساب می‌آمده و همه از پارچه‌های خود تنها یک بار و برای یک مورد خاص استفاده نمی‌کردند. مثلا وقتی لباس‌هایشان کهنه می‌شد، آن لباس را دور نمی‌انداختند بلکه از تکه‌ پارچه‌های ‌آن برای لباس، پارچه، کیف، پرده و… استفاده می‌کردند. اما امروزه اپلیکه پایش را از یک هنر ساده بودن فراتر گذاشته و دلیلی برای گران شدن لباس‌ها و پارچه‌های مجلسی محسوب شده است. زیرا این پارچه‌ها و لباس‌ها با گیپور و دانتل‌هایی که طرح خاص دارند، اپلیکه می‌شوند و در این حالت می‌توان گفت اپلیکه کارش تزیین کردن پارچه و در نهایت لباس است. کیفیت پارچه‌ای که برای تزیین استفاده می‌شود و نوع دوخت تکه پارچه‌ها روی لباس برای این دست لباس‌ها اهمیت زیادی دارد.

از طرفی چون تکه‌های یک پارچه بریده و روی یک پارچه دیگر دوخته یا چسبیده می‌شود، خیلی مهم است که نتیجه کار تمیز از آب در بیاید. تکه بریده شده کج و کوله نباشد، پارچه زیر کیپور، دانتل یا هر تکه دیگر هنگام دوختن جمع نشده باشد و در نهایت باید حاصل کار جوری باشد که تکه‌های دوخته شده روی پارچه، جزوی از پارچه به نظر بیایند نه تکه‌ پارچه‌هایی که به یک پارچه دیگر وصله شده‌اند. همه این ریزه کاری‌ها کنار هم لباس‌های اپلیکه را گران قیمت می‌کند. در حقیقت چون دوخت همچین لباس‌هایی نیاز به دقت و حوصله دارد و برای شخص دوزنده زمان‌بر است، در نتیجه مثل مابقی هنرهایی که کار دست بوده، دارای ارزش مادی و معنوی بالایی است.

چگونه لباس‌های خود را با اپلیکه تزیین کنیم؟

اگر آدم با ذوق، با حوصله و خلاق هستید، می‌توانید با ساده‌ترین ابزار و با کمترین هزینه لباس‌های قدیمی خود را به لباس‌های جدید تبدیل کنید. حالا دیگر با آشنا شدن هنر اپلیکه می‌توانید خودتان دست به کار شوید. نه اینکه همان اول کار لباس‌های مجلسی خود را از کمد بیرون بکشید و شروع به دوختن گیپور و دانتل روی آن کنید، در واقع منظورمان این است که از این به بعد پارچه لباس‌هایی که دوست دارید را دور نریزید. آن‌ها را نگه دارید تا برایش یک نقشه خوب بکشید. اول از همه باید طرح نهایی که قرار است روی کار شما باشد را روی کاغذ بکشید و جاهایی که قرار است تکه پارچه‌ها دوخته شود را مشخص کنید. در مرحله بعد باید تکه‌های پارچه را ببرید. این برش می‌تواند با قیچی یا هویه باشد و بستگی به نوع پارچه‌ای که انتخاب می‌کنید دارد. زیرا استفاده از قیچی در بعضی از موارد باعث ریش ریش شدن پارچه می‌شود.

برش تکه‌های پارچه با هویه

اگر پارچه‌های شما گیپور و دانتل است، بهتر است از هویه استفاده کنید چون کارتان تمیز از آب در می‌آید. هنگام کار با هویه باید به چند نکته توجه کنید. اول از همه و قبل از شروع هر کاری هویه را به برق بزنید و به آن زمان بدهید تا کاملا داغ شود. زیر دست خود و پارچه‌ای که می‌خواهید روی آن با هویه کار کنید را یک تکه شیشه یا یک سینی بگذارید. چیزی که گرمای هویه آن را نسوزاند. هویه را به صورت عمودی روی قسمتی که می‌خواهید ببرید و از پارچه جدا کنید قرار دهید. به محض اینکه هویه را روی تور گیپور یا دانتل گذاشتید و آن را آب کرد، خیلی سریع دور تا دور طرح را ببرید. توجه کنید که هویه را بیشتر از یک ثانیه روی پارچه نگه ندارید چون بخش‌های دیگر پارچه‌ را هم می‌سوزاند. در کل برای کار کردن با هویه باید حوصله و دقت داشته باشید. اگر طرح کاملا از تور جدا نشده، می‌توانید آن را با قیچی جدا کنید. بعد از اینکه طرح خود را با هویه یا قیچی جدا کردید، می‌توانید با کود یا چسب زانفیکس آن را روی لباس یا پارچه خود وصل کنید.

توجه به نکات دوخت در اپلیکه

برای اینکه تکه پارچه شما کاملا روی لباس صاف دوخته شود، ابتدا تکه بریده شده را با سوزن‌های ته مروارید یا همان سوزن‌های ته گرد به پارچه اصلی فیکس کنید. قبل از اینکه کوک زدن را شروع کنید، به زیر دست خود دقت کنید. چیزی زیر دستتان نباشد که هنگام دوخت آن هم به کار شما دوخته شود. بعد از فیکس کردن کار روی پارچه کوک زدن را از حاشیه‌های کار شروع کنید.

برای اینکه لبه تکه پارچه شما برنگردد و کاملا به پارچه اصلی فیکس شود، می‌توانید هربار که نخ را رد می‌کنید، سوزن را از حلقه‌ای که ایجاد می‌شود عبور دهید تا با این گره‌ای که ایجاد می‌کنید لب تکه پارچه شما به پارچه اصلی فیکس ‌شود. پس از اینکه دوخت شما تمام شد می‌توانید برای جذاب شدن کار از پشت اپلیکه یک تکه سوراخ ایجاد کنید و بک‌گراند اپلیکه‌ای که دوخته‌اید را خالی کنید.

نکته مهم دیگری که هنگام دوختن نباید فراموش شود، انتخاب نخ برای کوک زدن است. نخ شما باید نزدیک به رنگ تکه پارچه بریده شده برای اپلیکه کردن باشد تا کوک‌هایی که روی پارچه می‌زنید، مشخص نشود.

اپلیکه‌های حرارتی

ممکن است تکه پارچه‌ای که انتخاب می‌کنید نیاز به دوخت نداشته باشد یعنی آن تکه پارچه ظرافت گیپور و دانتل را نداشته باشد و برای فیکس کردن لبه‌های کار مجبور به کوک زدن نباشید. در این شرایط شما می‌توانید از لایه چسب زانفیکس استفاده کنید. زانفیکس یک چسب دو طرفه شبیه پارچه است که باید ابتدا آن را هم اندازه طرح اصلی خود ببرید. پارچه خود را کمی مرطوب می‌کنید و لایه چسب را روی پارچه اصلی خود می‌گذارید و تکه پارچه را روی لایه چسب قرار می دهید. در حقیقت لایه چسب بین تکه پارچه بریده شده و پارچه اصلی قرار می‌گیرد. برای چسبیده شدن باید به این لایه چسب حرارت بدهید که برای این حرارت از اتو استفاده می‌کنیم. یک پارچه روی کارمان می‌اندازیم و اتو را چند دقیقه روی آن نگه می‌داریم. به این اپلیکه‌هایی که با چسب به کار می‌چسند، اپلیکه‌های حرارتی می‌گویند.

خرید تکه‌های آماده اپلیکه

اپلیکه بهترین راه برای به دست آورن یک لباس جدید است یا شاید بتوان گفت بهترین راه برای درمان مشکل خانم‌ها برای رفتن به مهمانی که دوست ندارند در آن مهمانی‌ها لباس تکراری بپوشند. اگر الان مشتاق دست به کار شدن برای اپلیکه کردن شده‌اید و هرچه میان لباس‌ها و پارچه‌های داخل خانه سرچ می‌کنید چیز مناسبی پیدا نمی‌کنید، نگران نباشد، می‌توانید همین الان به یک خرازی بروید و تکه‌های آماده برای اپلیکه کردن را بخرید. این تکه‌های آماده انواع مختلفی دارند؛ هم می‌توانید مدل حرارتی آن را بخرید و هم مدل ساده که نیاز به دوختن دارد. قیمت این تکه‌ها هم قطعا متناسب با جنس، مدل و طرح‌های آن متفاوت است.

با هنر اپلیکه چه کارهایی می‌شود کرد؟

تا اینجا بیشتر از هنر اپلیکه برای دوخت لباس‌های مجلسی صحبت کرده‌ایم. اما بیاید از این هنر استفاده‌های بیشتری کنیم. تا اینجای مطلب چه چیزهایی به ذهن شما رسید؟ به فکر درست کردن چه چیزی افتادید؟ برای کدام پارچه خود نقشه کشیده‌اید؟ در اینجا ما چند پیشنهاد را برای شما مطرح می‌کنیم تا شاید این پیشنهاد‌ها باعث شود جرقه‌هایی از ایده‌های مختلف در ذهن شما زده شود و در نهایت ایده ای که مخصوص خودتان است را پیدا کنید.

اپلیکه کاری برای سیسمونی و جهاز

همیشه هنگام خرید کردن جهاز یا سیسمونی، خرید وسایل سِت هیجان انگیز است. نظرتان چیست خودمان برای ست کردن وسایل اتاق خواب بچه یا آشپزخانه دست به کار شویم؟ اگر به خرازی بروید و نگاهی به تکه‌های آماده اپلیکه بندازید، می‌توانید از بین طرح‌های مختلف بچه‌گانه یک مدل را برای دوختن روی لحاف و تشک سیسمونی انتخاب کنید. بقیه ماجرا به سلیقه و هنر شما مربوط است. حالا دیگر این سلیقه شماست که از این تکه‌ها چه جوری استفاده کنید.

چند عدد از آن را روی بالش، چند عدد را روی تشک و بقیه جاهای لحاف این تکه‌های اپلیکه را بدوزید یا بچسبانید. همین ایده را می‌توانید برای سِت دستگیره، دم کنی و پیشبند آشپزخانه هم استفاده کنید. البته فراموش نکنید از تکه پارچه‌هایی که دارید هم می‌توانید استفاده کنید و حتما نیاز به خرید تکه‌های آماده نیست.

کیف و کفش‌های کهنه خود را نو کنید

حالا موقع آن است که به سراغ کیف و کفش‌های کهنه خود بروید. مخصوصا آن‌هایی که صدسال است نگهشان داشته‌اید و دلتان نمی‌اید دور بیاندازید. الان بهترین فرصت است تا با هنر اپلیکه شکل و شمایلی جدید به آنها بدهید و آنها را دوباره استفاده کنید. فقط دقت کنید تکه پارچه‌هایی که انتخاب می‌کنید، قرص و محکم و برجسته باشد تا به کیف و کفش شما جلوه بدهد. پارچه‌های نازک هم ممکن است پاره شود و هم اینکه جلوه خاص و چشمگیری به کیف و کفش شما ندهد. در اصل چون در هنر اپلیکه یک پارچه روی یک پارچه دیگر سوار می‌شود، بهتر است تکه پارچه انتخاب شده طرح­دار و برجسته باشد در غیر این صورت به چشم مخاطب نمی‌آید. برای همین وقتی این مدل کارها را سرچ می‌کنید، می‌بینید بیشتر از طرح گل‌های گیپور و چیزهایی شبیه آن برای اپلیکه کردن استفاده می‌کنند.

دستبند و تل اپلیکه هدیه بدهید

وقتی برای یک هدیه زمان گذاشته می‌شود، برای تهیه آن زحمت کشیده و فکر می‌شود، دیگر یک هدیه معمولی به حساب نمی‌آید و قطعا برای گیرنده آن ارزش و جایگاه ویژه‌ای دارد. حالا اگر این هدیه هنر دست خودتان باشد چی؟ آیا ارزش آن چندین برابر نمی‌شود؟ حالا که با هنر اپلیکه آشنا شده‌اید، می‌توانید شما هم از این هدیه‌های ارزشمند برای دوستای خود درست کنید. قطعا با این هنر هزارتا کار مختلف می‌شود انجام داد.

ما فقط چندتا ایده ساده برای هدیه تولد را مطرح می‌کنیم تا شما از قبل آن هزار ایده دیگر را به کار بگیرید. می‌توانید گردنبد و دستبند‌های پارچه‌ای درست کنید. کافی است رنگ و طرح تکه پارچه‌هایی که انتخاب می‌کنید به رنگ اصلی پارچه بیاید. همچنین می‌توانید تل پارچه‌ای درست کنید. اگر تکه پارچه‌های مشابه دارید می‌توانید یک ست از گردنبد، دستبند و تل درست کنید. از دیگر چیزهایی که برای هدیه دادن مناسب است شال اپلیکه شده است. کافی است یک شال ساده بخرید و تکه‌ پارچه‌هایی که آماده کرده یا خریده‌اید را روی شال بدوزید. یکی از نکات مهمی که در ساخت این وسایل باید در نظر بگیرید، استفاده از پارچه ای است که آب نرود، چرا که بعد از شست و شو ممکن است باعث کشیده شدن یا شل شدن پارچه اپلیکه شده شود و نتیجه کار را بعد از یک بار مصرف ناخوشایند کنند.

دکوراسیون خانه‌تان را با ارزان‌ترین روش عوض کنید

تا اینجا سعی کردیم ایده‌های مختلفی را برای استفاده از هنر اپلیکه مطرح کنیم. اما بیایید این بار از زاویه دیگری به این هنر نگاه کنیم. به نظرتان می‌شود با این هنر ارزان یک شکل و شمایل جدیدی به خانه داد و دکوراسیون خانه را عوض کرد؟ چیزهایی که به یک خانه جلوه می‌دهد چیست؟ کوسن یکی از چیزهایی است که با چیده شدن روی مبل جلوه‌ای زیبا به اتاق حال و پذیرایی می‌دهد. همچنین پرده می‌تواند زیبایی متفاوتی به خانه بدهد.

شما می‌توانید با هنر اپلیکه، طرح‌های جدیدی به پرده و کوسن‌ها بدهید. همچنین می‌توانید برای تزیین خانه کارهای خلاقانه دیگری هم انجام دهید. برای مثال می‌توانید پارچه‌هایی که با اپلیکه درست کرده‌اید را به شیشه‌های سس یا شیشه‌هایی که دیگر مورد استفاده نیستند، بچسبانید و از آن شیشه به عنوان گلدان استفاده کنید.

نمدکاری با اپلیکه

بعد از دانتل و گیپور، پارچه نمد جزو پارچه‌هایی است که در هنر اپلیکه از آن بیشتر از دیگر پارچه‌ها استفاده می‌شود. وارد دنیای نمد که بشوید می‌توانید از ترکیب نمد و اپلیکه کلی کارهای قشنگ تولید کنید. می‌توانید با نمد طرح‌های مختلف در بیاورید و آن را روی تشک، متکا و لحاف نوزاد بچسبانید. همچنین می‌توانید روی کیف دستی، کیف پول با نمد تکه دوزی یا همان اپلیکه کنید. می‌توانید تابلوهای پارچه‌ای با طرح‌های کودکانه درست کنید. خلاصه اگه می‌خواهید دستی بر هنر اپلیکه داشته باشید، از پارچه نمد و ایده‌های آن غافل نشوید.

با اپلیکه کسب درآمد کنید

اگر این مطلب را تا اینجا خوانده‌ و با ما همراه شده‌اید، به عنوان حسن ختام ما یک ایده یا پیشنهاد پایانی برای شما داریم. اگر فکر می‌کنید از هنر اپلیکه خوشتان آمده و شما را قل قلک داده تا هرچه زودتر دست به کار شوید و اگر فکر می‌کنید می‌توانید پس از چندین بار تمرین و آزمون و خطا از پس این هنر برآیید، چرا از همین ابتدای کار به کسب درآمد از طریق این هنر فکر نمی‌کنید؟

در دنیای امروز و با وجود فضای مجازی و کسب وکارهای مجازی، کسب درآمد برای آدم‌ها راحت تر شده است. دیگر مثل گذشته فروش محصول نیاز به مغازه ندارد و می‌توان راحت با درست کردن یک صفحه در فضای مجازی فروش محصول خود را آغاز کرد. حالا هنر اپلیکه هم می‌تواند یک ایده برای کسب درآمد شما باشد. می‌توانید این هنر را از خودتان شروع کنید تا کیفیت کار شما به یک سطح مطلوب برسد. بعد از آن می‌توانید با ساخت چیزهای مختلف کار خود را به طور رسمی شروع کنید. می‌توانید هم روی پارچه کار کنید و پارچه‌های اپلیکه‌ای بفروشید و هم می‌توانید روی جنس‌های مختلف مثل کیف،کفش، کوسن، شال و… کار کنید. هنر اپلیکه مثل بقیه هنرهای دیگه به شما فرصت خلق اثر می‌دهد. به شما فرصت فکر کردن، ایده پردازی و خلاقیت به خرج دادن می‌دهد.

با اپلیکه متفاوت بودن را تجربه کنید

این روزها که همه دنبال لباس، مانتو، کیف، کفش و… متفاوت هستند و هنر اپلیکه می‌تواند شما را برای متفاوت لباس پوشیدن کمک کند. در این مقاله سعی شد تا با زبانی ساده برای شما هنر اپلیکه را تعریف کنیم تا نه تنها این هنر بشناسید، بلکه با نحوه درست کردن آن و کارهایی که می‌شود با آن کرد نیز آشنا شوید.