29 آبان، روز جهانی کودک

سازمان ملل متحد از سال ۱۹۵۴ (۱۳۳۳ ش.)، ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) را «روز جهانی کودک» نام‌گذاری کرده است. تاکنون این روز هر ساله در سراسر جهان با هدف تحکیم همبستگی جهانی، افزایش آگاهی کودکان جهان و فراهم ساختن شرایط زیستی متناسب و رفاه کودکان، گرامی داشته می‌شود.

یکی از جنبه‌های اهمیّت ۲۰ نوامبر، به سال ۱۹۵۹ بازمی‌گردد. سازمان ملل متحد در این روز «بیانیهٔ حقوق کودکان» را تصویب کرد و سی سال بعد، در ۲۰ نوامبر سال ۱۹۸۹ «پیمان‌نامهٔ حقوق کودکان» به تصویب رسمی رسید.

۲۰ نوامبر سال ۲۰۱۹، سی‌امین سالگرد تصویب پیمان‌نامهٔ حقوق کودکان است. از این رو، «هنریتا اچ. فور»، مدیر اجرایی «یونیسف»، نامه‌ای به کودکان سراسر جهان نوشته است. او در این نامه، به هشت مورد از نگرانی‌های‌خود نسبت به نسل آینده اشاره می‌کند. یکی از نگرانی‌های او در پیوند با پایداری شرایط اقلیمی محیط زیست کودکان است.

حقیقت این است که کودکان بسیاری از نقاط کرهٔ زمین، دچار شرایط ناپسند بهداشتی، فقرِ فرهنگی و اقتصادی، کمبود امکانات آموزشی و مشکلات روحی و روانی هستند. در همهٔ این شرایط، نیروهای گوناگون با آگاهی‌بخشی و پشتیبانی، کوشش‌هایی را برای بهبود و از میان برداشتن بازدارنده‌های رشد کودکان برپا داشته‌اند. اما با این همه، مهم‌ترین پرسش و بازدارنده در جای دیگری نهفته است. کوشش برای بهبود زندگی کودکان محروم و آسیب‌دیده، بدون داشتن زمینه‌ای برای زیستن در آینده‌ای دور یا نزدیک، چه دستاوردی به‌همراه خواهد داشت؟ تغییرهای شدید اقلیمی و پیامدهای آن، یکی از موضوع‌های چالش‌برانگیز جامعهٔ مدرن شده است.

آیین «روز جهانی صلح» در ۳۰ سپتامبر سال ۲۰۱۹، در مقر سازمان ملل متحد، با نواختن زنگ صلح گرامی داشته شد. امسال زنگ صلح با موضوع تغییرات جدّی اقلیمی و آب‌وهوایی نواخته شد تا همهٔ ساکنان کرهٔ زمین، به این پدیدهٔ سرنوشت‌ساز، بیش‌تر توجه کنند و به واکنشی جدی در این راه وادار شوند.

برپایه تازه‌ترین پژوهش‌ها، هیچ خطری بزرگ‌تر از تغییرات شدید اقلیمی، زیست کودکان و فرزندان آن‌ها را تهدید نخواهد کرد. رشد پُرشتاب تغییرهای اقلیمی، افزایشی روزافزون دارد و هنگام رخ دادن چنین بحران‌هایی، کودکان آسیب‌پذیرترین قشر جامعه خواهند بود. با خشک‌سالی و سیل‌های پیاپی، منابع غذایی در دسترس کودکان، کاهش می‌یابد و فقر غذایی ناشی از آن، کودکان را با خطری بحرانی روبه‌رو می‌سازد. از سوی دیگر، با شتاب پیش‌روندهٔ گرمایش زمین، کم‌آبی و آلودگی‌های گستردهٔ زیست‌محیطی، مانند آلودگی هوا، کرهٔ زمین را فراگرفته است. در همهٔ این موقعیّت‌ها، کودکان آسیب‌پذیرترین کسانی خواهند بود که زندگی‌شان با خطر جدی مرگ روبه‌رو می‌شود. با توجه به پیش‌بینی‌های اخیر پژوهشگران و با روند تغییرهای اقلیمی، آمار مهاجرت‌ها افزایش چشم‌گیری خواهد داشت و همین پدیده، وضعیت آینده‌ای امن و مطمئن برای کودکان را ناشناخته خواهد کرد.

کرهٔ زمین و آیندهٔ فرزندان آن با خطری جدی روبه‌رو خواهند شد، مگر «اکنون» و از امروز همه‌مان کاری جدی انجام دهیم. هنگامی که با دیدن مستندات، از پیامدها و خطرهای تغییرات اقلیمی و نقش بسیاری از رفتارهای انسان مدرن در به پدید آمدن آن آگاه می‌شویم، وظیفهٔ انسانی هریک از ما، انجام دادن کارهای اوّلیه برای حفظ محیط زیست و انتقال تجربه‌های‌مان به فرزندان و اطرافیان است. با پیش‌گیری از رفتارهای آسیب‌زا و ترویج پویش‌ها و رفتارهای محیط زیستی، کودکانمان را از خطر نابودی کرهٔ زمین آگاه سازیم.

اگر زمینی برای زیستن نباشد، روز جهانی کودک در آینده‌ای نه‌چندان دور، بی‌معنا خواهد بود.