زخم شیر نوشته‌ی صمد طاهری؛ جنگ، نخلستان‌ها و آدم‌ها

زخم شیر عنوان مجموعه داستان کوتاه اثر صمد طاهری نویسنده‌ی ایرانی است. پیش از بررسی و تحلیل مجموعه داستان کوتاه زخم شیر اثر صمد طاهری به مختصری از بیوگرافی و سوابق این نویسنده اشاره می کنیم و در ادامه با تحلیل و نقد مجموعه داستان زخم شیر با نت نوشت همراه باشید.

زخم شیر

جنگ، نخلستان‌ها و آدم‌ها

صمد طاهری متولد ۱۳۳۶ در آبادان است. اوایل انقلاب به دانشکده‌ی هنرهای دراماتیک تهران رفت. و در آنجا با ناصر زراعتی و هوشنگ گلشیری آشنا می شود. و به سبب این آشنایی در پنجشنبه‌های داستان هوشنگ گلشیری شرکت می کند. او حدود پنج، شش ماهی به این جلسات رفت و آمد می کند. جلساتی که در آن علاوه بر گلشیری و زراعتی نویسنده‌های سرشناسی چون محمدرضا صفدری، قاضی ربیحاوی، اصغر عبداللهی، یارعلی پور مقدم و … شرکت می کردند.

به نظر عده ای از منتقدان نسل اول داستان نویسی ایران با جمال زاده، صادق چوبک و صادق هدایت آغاز می شود. نسل دوم شامل گلشیری، بهرام صادقی، جلال آل احمد، سیمین دانشور، گلی ترقی و… و نسل سوم شامل محمدرضا صفدری، یارعلی پورمقدم و صمد طاهری است.

صمد طاهری نویسنده مجموعه داستان زخم شیر

او در ابتدای کار داستان هایش را در روزنامه‌ها و جلات منتشر می کرده است. او شعر هم می گوید. مجموعه شعر قلب‌های کوچک شهر بزرگ را در سال ۱۳۷۲ منتشر کرده است. زخم شیر مجموعه داستان کوتاه صمد طاهری در سال ۱۳۹۷ برنده‌ی جایزه‌ی احمد محمود در بخش داستان کوتاه شد. جایزه‌ی احمد محمود در تاریخ ۱۳ دی ماه ۹۷ در خانه‌ی هنرمندان با حضور محمود دولت آبادی، لیلی گلستان، نویسندگان و مترجمان دیگر و خانواده‌ی احمد محمود برگزار شد.

این مجموعه داستان شامل یازده داستان کوتاه است. این مجموعه شامل داستان هایی مانند مردی که کبوتر باغی هایش را با سنگ می کشت، موش خرما، خروس، مهمانی، در دام مانده‌ی مرغی و هفت داستان دیگر است. لوکیشن بیشتر داستان‌های این مجموعه شهرها و روستاهای جنوب کشور است.

جنوب کشور به دلیل آداب و رسوم‌های مختلف، لهجه و گویش کمتر دست خورده، جنگ تحمیلی و حضور پر رنگ آن در زندگی مردم به دلیل نزدیکی به مرز همواره خاستگاه و لوکیشن داستان‌های بسیاری از نویسندگان ایرانی بوده است. و به دلیل اتفاقات داستانی در بوم جنوب و شخصیت‌های بومی در دسته‌ی داستان‌های اقلیمی و بومی نیز قرار می گیرد.

شخصیت‌های داستان‌های مجموعه داستان زخم شیر مردم عادی هستند. و در موقعیت‌های گاه عجیب و غریب و گاه روزمره گرفتار می شوند.

اما سرانجام داستان‌ها و شخصیت‌های آن در پایان داستان‌ها به دور از کلیشه‌های معمول است و گاه به قدر عجیب و غریب است که خواننده را شوکه می کند. شخصیت‌ها به خوبی پرداخته شده اند. داستان‌های طاهری دغدغه‌های اجتماعی دارند. و از موضوعات متنوعی برخوردار هستند.

در داستان مردی که کبوتر باغی هایش را با سنگ کشت، فردی به دلیل جنگ به شیراز مهاجرت می کند و در آنجا آشنایی قدیمی را می بیند و بعد از آن به مرور خاطرات خود می پردازد، در داستان موش خرما مردی منتظر به دنیا آمدن فرزندش است او فرزند اول خود را نیز از دست داده است و نگران دومی است. در داستان خروس فردی اسب پیر خود را که همدم سی ساله اش بوده است، از دست داده است و حالا دلبسته‌ی خروس خود شده است و خروس تنها همدم اوست.

بیشتر بخوانید: فارسی بخند ؛ نقد مجموعه داستان کوتاه فارسی بخند اثر سپیده سیاوشی

مجموعه داستان زخم شیر نوشته‌ی صمد طاهری

بیشتر اتفاقات داستانی به لحاظ زمانی در سالهای ابتدایی جنگ تحمیلی می افتد. داستان‌ها یا مستقیما به جنگ و تبعاتش اشاره دارد مانند داستان زخم شیر که مهاجرت یک خانواده را به دلیل جنگ نشان می دهد. و یا به طور ضمنی به جنگ و روابط انسان‌های جنگ زده می پردازد. حیوانات نیز در بیشتر داستان‌های این مجموعه در کنار کرکترهای انسانی حضور پر رنگ دارند.

داستان خروس به رابطه‌ی عمو با خروس، در دام مانده مرغی به رابطه‌ی بلقیس با بلبل خرمایی، سفر سوم را بطه‌ی عجیب رضا و بُتُل سیاه، زخم شیر رابطه‌ی بز با اعضای خانواده می پردازد. و اصلا سه داستان موش خرما، مردی که کبوترهای باغی را با سنگ می کشت، سگ ولگرد نقد رفتار انسان با حیوان است. داستان‌های این مجموعه به نقد فقر، سنت‌های اجتماعی غلط، فقر فرهنگی و روابط اجتماعی، رفتار مسئولان و حکومت با هنر می پردازد.

فضا پردازی با استفاده از طبیعت و عناصر اربعه آب، باد، خاک، آتش در این داستان‌ها صورت می گیرد و فضاهای طبیعی گاه تکمیل کننده حال و هوی شخصیت‌های داستانی هستند.

بوم جنوب با نخلستان ها، آفتاب سوزان، نیزارها پناه دهنده‌ی انسان‌ها از اجتماع هستند. محل هایی که شخصیت‌ها در آنجا رازهای خود را پنهان کرده اند و یا در آن جا خلوت می کنند و به واگویه‌ی رازهای خود بصورت تک گویی درونی و یا برای مخاطب بصورت تگ گویی بیرونی می پردازند.

اولین مجموعه داستانی صمد طاهری سنگ و سپر نام دارد. و دومین مجموعه داستانی او شکار شبانه که این مجموعه پس از چاپ مورد توجه بسیاری از منتقدان قرار گرفته بود. طاهری به گفته‌ی خود یک رمان به نام کلاغ دارد که در حال آماده سازی آن برای چاپ است.

بیشتر بخوانید: تحلیل رمان رهش نوشته‌ی رضا امیرخانی ؛ تهران گَرِ گورِ بی درخت

شاید این مطالب هم خواندنی باشد:

فارسی بخند: نقد مجموعه داستان کوتاه فارسی بخند اثر سپیده سیاوشی

پوکه باز نوشته‌ی کورش اسدی؛ مرگ، حضور و عبور

کتاب آزادی زنان نوشته‌ی اویلین رید؛ آیا سرنوشت زن را ساختمان بدن او تعیین می‌کند؟