مراقبت بعد از ختنه نوزاد، توصیه های لازم!

توصیه مراقبت بعد از ختنه نوزاد

معایب دیر ختنه کردن

بعد از ختنه

فرایند و سن ختنۀ نوزادان
بهترین زمان ختنه در ۱۰ روز اول تولد و ترجیحاً همان ۴۸ ساعت اول است. در بعضی موارد نیز، پزشکان ممکن است این اقدام را به دلایل پزشکی به تأخیر بیندازند که زمان بعدی ختنه، ۱۱ روز اول بعد از تولد نوزاد و سپس تا پایان دورۀ نوزادی یعنی تا ۲۸ روز بعد از تولد است. بعد از ختنه، نوزادتان حداقل تا دو ساعت زیر نظر خواهد بود. یک روش شایع ختنه، روشی به نام حلقۀ پلاستیکی است و در برخی موارد نیز پزشکان از جراحی استفاده می‌کنند.

نکاتی برای مراقبت بعد از ختنۀ نوزاد
مراقبت‌های بعد از ختنه نسبتاً ساده است که تا زمان بهبود آلت تناسلی ختنه‌شده‌ که حدود هفت تا ۱۰ روز طول می‌کشد، لازم است نکات زیر را رعایت کنید:

• ناحیۀ ختنه‌شده را تمیز نگه دارید:
  این مهم‌ترین مراقبت پس از ختنه است. در هر بار تعویض پوشک ، هر ذرۀ مدفوعی را که می‌بینید با ملایمت پاک کنید. از صابونی ملایم و بی‌بو برای پوست نوزاد و آب گرم استفاده کنید. از دستمال مرطوب استفاده نکنید. اجازه دهید که آن ناحیه خودبه‌خود خشک شود تا از التهاب جلوگیری شود.
  تا زمانی که آلت تناسلی بهبود می‌یابد و ریشۀ بند ناف نیز می‌افتد تنها از روش شست‌وشو با یک لیف یا حولۀ نرم برای بدن نوزاد استفاده کنید و از خیس کردن این ناحیه در حمام خودداری کنید. هر چند، بدیهی است که در حین ادرار کردن مرطوب خواهد شد، اما تا زمانی که پوشک او را به موقع تعویض می‌کنید، این موضوع مشکل‌ساز نیست.
• از ناحیۀ ختنه‌شده محافظت کنید:
  پس از جراحی ممکن است یک باند وازلینی روی آلت نوزاد قرار داده شود که معمولاً با اولین ادرار نوزاد می‌افتد. متخصصان اطفال نظرات متفاوتی در مورد لزوم ادامۀ استفاده از پانسمان برای آلت تناسلی در حال بهبود دارند، بنابراین نظر پزشک کودک خود را بپرسید.
  اگر توصیه شده است که به پانسمان ادامه دهید، به احتمال زیاد به شما گفته می‌شود که قبل از پیچیدن یک گاز استریل کوچک دور محل یا قرار دادن یک باند روی آن، کمی وازلین روی سر آلت تناسلی بمالید تا پانسمان به پوست نچسبد. اگر پزشک شما معتقد به استفاده از پانسمان نیست، ممکن است به شما گفته ‌شود که برای روز اول یا بعد از آن نیز بعد از هر تعویض پوشک، کمی وازلین یا پماد آنتی‌بیوتیک به آن ناحیه بزنید، فقط برای اینکه مانع از ساییده شدن پوشک به آلت تناسلی شود.
• دو پوشک به نوزاد بپوشانید:
  این کار اختیاری است، اما به کاهش درد کمک می‌کند. پوشاندن دو پوشک به نوزاد، به محافظت از آلت تناسلی او کمک می‌کند و از فشار آوردن ران‌ها به آن جلوگیری می‌کند؛ همچنین می‌توانید به منظور کاهش درد، یک کیسۀ حاوی یخ را بین دو لایه پوشک قرار دهید. در این مورد نیز لازم است نظر پزشک کودک را بپرسید.
  وقتی ناحیۀ ختنه به طور کامل بهبود پیدا ‌کرد، شما همچنان به تمیز نگه داشتن آلت تناسلی و پاک کردن هر گونه مدفوع روی آن ادامه دهید. گاهی نیز کمی از پوست ختنه‌گاه باقی می‌ماند، اگر این مورد برای کودک شما پیش آمده است، در زمان حمام کردن، پوست را با ملایمت بکشید و زیر آن را تمیز کنید.

موارد نیازمند مراجعه به پزشک بعد از ختنه نوزاد
اگر سر آلت تناسلی نوزاد کمی قرمز است، نگران نشوید. ترشحات زرد رنگ نیز کاملاً طبیعی است و تنها به این معنی است که بدن در حال ارسال مایعات شفابخش به این ناحیه است. حتی دیدن یک لکۀ کوچک خون در پوشک نوزاد نیز طبیعی است. اما اگر کودک شما هر یک از علائم زیر را دارد، فوراً به پزشک کودک اطلاع دهید. این علائم می‌تواند به معنای عفونت یا مشکلات دیگری باشد:

• تب کردن کودک
• ورم شدید آلت و بیضه
• مشکل در ادرار کردن
• ادرار نکردن نوزاد حداکثر ۲۴ ساعت پس از ختنه
• زخم‌های پوسته‌پوسته و ترشح‌کننده
• قرمزی ناحیۀ ختنه بیشتر از پنج روز
• ادامۀ ترشحات زرد رنگ بیشتر از یک هفته
• خونریزی مداوم محل ختنه
• تغییر رنگ و تیره شدن نوک آلت
• خون‌مردگی وسیع آلت و بیضه
• افتادن حلقه در کمتر از سه روز یا نیفتادن حلقه تا ۱۰ روز پس از ختنه

غیر از این موارد نیز اگر هر علامتی را مشاهده کردید که به نظرتان غیرطبیعی می‌آمد، لازم است به پزشک کودکتان اطلاع دهید تا هم نگران نمانید و هم مشکلی برای کودک پیش نیاید.

مطالب بیشتر درباره ختنه نوزاد

سنت یا آیین ختنه از هزاران سال قبل مرسوم بوده، مابین یهودیان جزو ارکان دین یهودیت است. در اسلام نیز به انجام آن تأکید شده و در کشورهای مسلمان بطور گسترده ای انجام می گیرد.
در کشورهای اروپائی نسبتا کم انجام می گیرد ولی در ایالات متحده و کانادا بر خلاف اروپا تا حدی با استقبال روبرو شده است. پیروان حضرت موسی در روز هشتم تولد و مسلمانان تا قبل از بلوغ کودکانشان ختنه را انجام می دهند.
امروزه در آمریکای شمالی نیاز به آن مورد بحث است و برخی پژوهشها نشانگر فوایدی در انجام ختنه مانند کاهش عفونت‌های ادراری دوره نوزادی است.
در مقابل برخی پژوهشگران بر پیامدهایی مانند کاهش حساسیت لذت به تحریکات جنسی و آثار سوء روانشناختی آن تاکید دارند ولیکن تا‌کنون هیچ مدرک مستدلی مبنی بر اینکه ختنه باعث تاثیر سو‌ء بر عملکرد جنسی مردان می‌شود منتشر نشده و نیاز به تحقیق بیشتر است.
در آخرین بررسی که در سال ۲۰۱۲ توسط آکادمی پزشکان جراحی کودکان آمریکا منتشر شد، فواید این جراحی کوچک بیشتر از زیان های آن تشخیص داده شد، در عین حال این آکادمی انتخاب نهایی را بر عهده پدر و مادر می گذارد.

کدام روش ختنه بهتر است؟
روش های ختنه :
۱- حلقه
۲- جراحی
بهترین روش ختنه در دوره نوزادی و تا سن ۱۲ماهگی روش حلقه است.

• روش ختنه با حلقه
  ختنه کردن نوزاد پسر با حلقه (رینگ) در مجموع عارضه خاصی ندارد و بطور فراگیر انجام می گیرد و نحوه انجام ختنه مطمئن است، در صورت انجام عمل با رینگ توسط فرد مجرب نتیجه نهایی از نظر زیبایی به مراتب بهتر است، حلقه پلاستیکی را روی نوک آلت قرار می‌دهند و با نخ گره می‌زنند.
  حلقه پس از یک هفته تا ۱۲ روز می‌افتد. بعد از عمل، کودک می‌تواند پوشک شود البته یک سایز بزرگتر مناسب تر است او را می توانید در آغوش بگیرید و از تحت فشار بودن محل عمل نگران نباشید.
  می توان کودک را بعد از ادرار کردن زیر آب گرفت، چون پانسمانی وجود ندارد. از این روش تا قبل از ۱۲ماهگی استفاده می شود.
  در صورتی که عمل در ۱۲ ماه اول صورت نگیرد پزشک با روش جراحی عمل را انجام می‌دهد که در این سن عمل مشکل تر و با عوارض خونریزی بیشتر همراه است، چنانجه سن کودک از ۱-۲ سال بیشتر شود، معمولا تحت بی هوشی عمومی عمل ختنه صورت می گیرد و هزینه بیشتری را نیز به همراه دارد.
  این عمل در مردان بزرگسال تحت بی هوشی عمومی قابل انجام است که غالبا در تازه مسلمان شده ها انجام می گیرد.
  نکته مهم در انجام آن این است که به هر طریقی که عمل انجام شود تجربه پزشک در نتیجه نهایی بسیار مهم است.
  بر خلاف تصور عمومی این یک عمل جراحی پیش پا افتاده نیست و هر چند غالبا بدون درد سر انجام میشود، لیکن میتواند عوارض جدی داشته باشد، لذا لازمست که در مورد مجرب بودن جراح اطمینان حاصل کنید.
  بهترین فصل برای ختنه :
  فصل خاصی مطرح نیست ولی در فصول سرما به علت محدودیت های تردد در سرما و شیوع سرما خوردگی گاهی مشکل اآفرین میشود.
• ختنه کردن پسر به روش جراحی یا روش سنتی
  روش دوم انجام عمل به روش جراحی است که مشکلتر از دیگر انواع ختنه نوزادان است. امروزه به علت عوارض بیشتر و مشکلات عمل و خونریزی این روش کمتر انجام می گیرد.
  یکی از عمده خطراتی که در این روش جراحی به وجود می‌آید، بسته‌شدن کامل مجاری ادراری است که معمولا در اثر بخیه‌های بسیار درشت، ایجاد می‌شود و در همان ۲۴ ساعت اول عوارض واضح خود را نشان می‌دهد.
• ختنه با لیزر
  عمل با لیزر امکانپذیر است ولی بعلت هزینه بالا و عدم مزایای عمل با لیزر هنوز عمل لیزری مورد استقبال قرار نگرفته است و نظر ما نیز بر این منوال است.
  عمل با لیزر مانند همان روش جراحی سنتی یعنی برش است با این تفاوت که برش پوست به جای چاقو با کاتر لیزری انجام می‌شود وگرنه در اصل روش تفاوتی وجود ندارد بدین دلیل نه تنها ارجعیتی ندارد بلکه عارضه بیشتری به همراه دارد.

ختنه بدون درد با بی حسی
دو نوع بی‌حسی موضعی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا درد ناشی از عمل برای نوزاد کاهش یابد:

• اگر نوزاد کمتر از ۲۰ روزه باشد بی حسی موضعی مناسب تر است. بتازگی از یک کرم جدید که از مخلوط بیحس کننده موضعی بنام (EMLA ( Eutectic Mixture local Anesthetics املا استفاده میشود که مخلوطی از لیدوکائین و پریلوکائین است که تاثیر خوب بی حسی دارد، گاهی این کرم در بازار دارویی ایران موجود است.
  این کرم موضعی روی پوست قرار داده می‌شود که ۳۰ تا ۵۰ دقیقه طول می‌کشد تا اثر کامل خود را بگذارد.
  گاهی نیز میدازولام خوراکی بکار میرود، میدازولام خوراکی ۵/. میل گرم به ازای هر کیلوگرم که نیم ساعت قبل از ساعت ختنه داده می شود.
• اگر نوزاد بیش از ۲۰ روزه باشد یک بی‌حس‌کننده تزریقی نیاز است که به زمان کمتری برای اثر کردن نیاز دارد.
  برای کــاهش درد میتوان بلوک دورسال آلت تناسلی با استفاده از محلـول لیدوکائین Lidocain یا بوپیواکـائین Bupivacain را در ساعت ۱۰ و ۲ خلف آلت تزریق کرد.
  گاهی این تزریق موجب کبودی بعد از ختنه در محل میشود که به تدریج جذب شده و مشکلی ایجاد نمی کند.
  علاوه بر این بی‌حسی، شیافی از استامینوفن نیز در مقعد کودک قرار داده می‌شود.
  این کار به کاهش ناراحتی در طی عمل و چند ساعت پس از آن کمک می‌کند. دادن پستانک آغشته به آب قند نیز می‌تواند به کاهش استرس و ناراحتی کودک کمک کند.

عوارض ختنه
۱ - عوارض زودرس با حلقه:

• خونریزی بعد از ختنه :
  در ۵% موارد دیده می شود و در کودکان بزرگتر شایع تر است. این خونریزی با اقدامات ساده از جمله فشردن آلت کنترل می‌شود. دلیل خونریزی بعد از ختنه غالبا شل شدن گره نخ بعلت تقلای نوزاد است.
  - هماتوم و ایسکمی نادر است.
  - علایم عفونت ختنه
  ۱) افزایش قرمزی و تورم که البته این علامت در زمان جدا شدن حلقه هم دیده می شود که طبیعی است ولیکن اگر این علایم همراه تب باشد می توان تشخیص عفونت را داد.
  ۲) ترشحات بد بو (نادر )
  ۳) تب ۳۸
  ۴) اگر کودک دو وعده ی متوالی شیر نخورد احتمال عفونت وجود دارد.
  -توجه شود در روز اول، دلمه یا ترشح زردرنگ بر روی آلت دیده میشود که گذرا است و چرک نیست مفهوم این ترشحات فقط آن است که بدن در حال ارسال مایع شفابخش به ناحیه آسیب دیده است.
• درمان عفونت ختنه : با تجویز آنتی بیوتیک سفالکسین و شستشو با نرمال سالین درمان می شود.
  
  

۲ - عوارض دیررس ختنه با حلقه:

• تنگی مجرای ادراد نوزاد (تنگی مآی) به آسانی قابل درمان است.
• برش نامناسب پوست ختنه گاه.
• چسبندگی پوست به کلاهک در ماه اول و دوم ختنه : پماد موپیروسین به موضع زده می شود سپس کم کم با فشار جدا می کنیم پماد را ادامه می دهیم تا وقتی قرمزی و التهاب از بین برود.
  
  

ممنوعیت های انجام ختنه

• نارس بودن کودک و وزن کمتر از سه کیلوگرم .
• اگر تنه آلت نوزاد در سطح پوست عانه قرار گرفته و درحقیقت آلت نوزاد در چربی عانه فرو رفته باشد.
• اگر آلت نوزاد بسیار کوچک باشد، یعنی کمتر از ۲,۵ سانتیمتر طول داشته باشد (آلت نوزاد سالم بین ۲.۸ تا ۴ سانتیمتر می‌باشد
• اگر پیشابراه به جای نوک آلت در زیر سر یا تنه آلت قرار گرفته باشد (هیپوسپادیاس ) و پوست کامل تشکیل نشده باشد این وضع یک نوع نابهنجاری است و نوزاد به جای ادرار کردن به جلو به زیر ادرار می‌کند.
  در این حالت ختنه نبایستی انجام شود زیرا پوست ختنه‌گاه در ‌‌نهایت ممکن است به عنوان بخشی از یک عملیات ترمیمی در سن ۱۸ ماهگی مورد استفاده قرار بگیرد.
• انحنای آلت
• آلت نهفته
• اشکال در پوست کلاهک آلت
• هیدروسل یا فتق بزرگ، هر دو اینها عمل جراحی نیاز دارند لذا انجام ختنه نیز در همان جلسه عمل تواما تحت بی هوشی براحتی انجام می شود.
• اختلال انعقادی