مسائل با آزاداندیشی و نشاط علمی حل می‌شود

حجت‌الاسلام والمسلمین سید ابراهیم رئیسی روز یکشنبه در آیین گشایش پنجمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی افزود: بی تردید علم و دانش یکی از مولفه های اساسی برای اقتدار جامعه است. لاکن مهم آن است که این دانش چگونه مدیریت شود و جهت علم چگونه تنظیم شود.
وی ادامه داد: اگر جهت علم در جهت قدرت و ثروت بدون معنویت، اخلاق و عدالت باشد، طبیعتاً نتیجه آن دانش کلاهک های هسته ای، تولید مواد مخدر صنعتی، ظلم و ستم به ملت ها، ساختن ابزار برای استعمار انسان و از بین بردن حقوق انسان ها است.
رئیسی اضافه کرد: علم تجربه شده در جهان که امروز شاهد آن هستیم، ساختن ابزاری برای از بین بردن انسان و حقوق انسان است و جامعه بشری از این دانش در رنج است.
رئیس دستگاه قضا اظهار داشت: علم و دانش در مغرب زمین بدون معنویت و اخلاق به بن بست رسیده است و همه به فکر هستند تا چگونه از این علم ابزاری برای مصون سازی انسان معاصر و نسل جوان بسازند.
رئیسی گفت: مهم است که مدیریت علم در دست استعمارگران و استثمارگران یا در دست انسان‌های عالم دارای تزکیه نفس باشد.
وی با بیان اینکه نظام ما مبتنی بر فقه است، افزود: تفاوت زمان ما با شیخ انصاری صاحب مکاسب، مرحوم محقق و دیگران در این است که فقه باید حکومت کند و تمام زوایای جامعه مبتنی بر دین و آموزه‌های دینی باشد.
رئیسی اظهار داشت: اگر نظام مبتنی بر دین باشد، باید مغزافزار و نرم‌افزار آن نیز مبتنی بر علوم انسانی اسلامی باشد زیرا مطلقا علوم انسانی سکولار نمی‌تواند مغزافزار جامعه باشد.
رئیس قوه قضائیه اضافه کرد: این موضوع به این معنی نیست که علوم انسانی غربی غیرقابل بحث، تحقیق و بررسی است بلکه قابل نقد هم هست؛ نباید علوم انسانی غرب به یک تابوی غیرقابل نقد تبدیل شود.
وی اظهار داشت: در این رابطه اگر می گوییم علوم انسانی اسلامی معنای آن این نیست که برای نقد محدودیت دارد بلکه قابل بررسی، پژوهش و نقد از سوی اندیشمندان است.
رئیسی افزود: کار حوزه و دانشگاه پژوهش آزاداندیشی است و روحیه نقد و نقادی داشتن رسم بزرگان سلف، اساتید بزرگ و صاحبان مکتب است همواره در درس ها، نقدها و کتاب های خود به این رویه بودند و نباید هیچگونه وحشتی داشت البته باید میان تخریب و نقد عالمانه تفاوت قائل شد.
وی ادامه داد: تخریبی که از موضع سیاسی باشد، پسندیده نیست و فضا را از فضای علمی خارج می کند حال آنکه نقد عالمانه در جهت پیشرفت و ارتقای جامعه حتما بسیار موثر است.
رئیسی با اشاره به فرمایش مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه قرن، قرن اسلام است، گفت: این سخن پرمغز است و اندیشمندان حوزه و دانشگاه باید به تبیین آن بپردازند و در این خصوص کار و تلاش کنند و نگاه آسیب شناسی نسبت به نرم افزار و مغزافزار ایجاد شود.
وی با تاکید بر ضرورت توجه به علوم انسانی اسلامی، اضافه کرد: در متن نیازهای جامعه و اجراییات کارگزاران نظام و همه امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی این علوم می تواند نرم افزار و مغزافزار باشد.
رئیس دستگاه قضا خطاب به اندیشمندان صاحب نظر و صاحب بصر علوم انسانی اسلامی گفت: این فرهیختگان نگاه آسیب شناسانه به مسائل داشته باشند؛ اقدامات بسیاری انجام شده است و اقدامات بسیار دیگری هم باید انجام شود.
وی خاطرنشان کرد: در بسیاری از علوم و مسائل پیشرفت کرده ایم اما چرا در علوم انسانی اسلامی مباحث و سوالات جدی همچنان مطرح است و دانشگاه و حوزه باید در مورد این موارد بسیار کار کنند.
رئیسی با تاکید بر ضرورت بازنگری در اقدامات انجام شده در حوزه علوم انسانی اسلامی افزود: در رفع آسیب ها و مشکلات بهترین و برترین آسیب شناسی از سوی دانشگاه ها و حوزه ها قابل انجام است و طرح اندیشه نو، نوآوری و خلاقیت جسارت می طلبد البته باید این سخنان مبانی محکم فکری داشته باشد.
وی اظهار داشت: اندیشمندان و فرهیختگان باید برای بررسی وضعیت علوم انسانی اسلامی به چند نکته توجه داشته باشند؛ اولین مسأله بازنگری متون آموزشی است و مسأله بعدی، حمایت مادی و معنوی از پژوهشگران حوزه علوم انسانی اسلامی است؛ همانگونه که در حوزه های دیگر سرمایه گذاری هایی انجام و نتیجه آنها را هم دیده شده است، در این حوزه هم باید سرمایه گذاری هایی انجام شود تا شاهد آثار و نتایج آن باشیم.
رئیس قوه قضائیه با اشاره به پیچیدگی های علوم انسانی در مقایسه با دیگر علوم افزود: پیچیدگی های علوم انسانی ایجاب می کند که افراد برخوردار از هوش سرشار در این حیطه وارد شوند و با کار علمی این مسائل را حل کنند.
وی اضافه کرد: لازم است ریل گذاری هایی نو برای علوم انسانی اسلامی از نوع مدارسی که امروز در قم فعالیت دارند یا برخی مجموعه های دانشگاهی تاسیس شده اند و به عنوان مجموعه های تخصصی فعالیت دارند.
رئیس قوه قضائیه با تاکید بر پیوند جامعه اسلامی با علوم انسانی خطاب به اندیشمندان علوم انسانی اسلامی اظهار داشت: اندیشمندان و فرهیختگان علوم انسانی اسلامی باید سه کار عمده انجام دهند؛ اولین اقدام مسأله یابی و تنظیم نظام مسائلی است که باید به آنها پرداخته شود، اقدام بعدی اولویت بندی مسائل برای ارائه راهکارهای علمی است.
وی درباره اولویت بندی در بعد حقوقی گفت: در مسائل حقوقی امروز هزاران موضوع مورد سوال قضات است و باید مبتنی بر نظر اندیشمندان حل شود.
رئیسی افزود: باید حتما علوم انسانی اسلامی نسبت به مسأله عدالت، مبارزه با فساد، پیشگیری از وقوع جرم، کاهش ناهنجاری های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بررسی های لازم را انجام دهد و علم و دانش به کمک اجرا بیاید.
وی با تاکید بر لزوم مبارزه با فساد اظهار داشت: باید بررسی شود که چه کنیم انگیزه و اندیشه جرم به وجود نیاید؛ انگیزه جرم از عدم تربیت درست ناشی می شود.
رئیس دستگاه قضا با تاکید بر اهمیت اجرای عدالت در جامعه گفت: پیوند حقوق و جامعه شناسی بسیار مهم است و مرحوم محقق مطرح کرده اند که یکی از شرایط قاضی و قضاوت عادلانه این است که قاضی بلد باشد و به بیانی دیگر قاضی باید جامعه شناس باشد زیرا تا قاضی نشناسد، نمی تواند حکم کند و افراد مختلف در ارتکاب جرم متفاوت هستند.

رئیسی اظهار داشت: پیوند میان روانشناسی و حقوق، سیاست و حقوق، اخلاق و حقوق باید بررسی شود و حل این مسائل بر عهده دانشگاه، حوزه ها و کنگره های علمی است تا مباحث را کاربردی بررسی کنند.
وی با اشاره به موضوع های پایان نامه های دانشگاهی گفت: نوع مسائل مطروحه در پایان‌نامه‌ها و تحقیقات غیربومی است و باید بومی شود تا تنگناها و مشکلات جامعه خودمان را رفع کند همچنین در مساله‌یابی و راهکارها نباید تقلید کنیم.
رئیس قوه قضائیه افزود: در راهکارها باید مبتنی بر اندیشه و فکر اسلامی عمل شود و علوم انسانی اسلامی به عنوان مغزافزار نظام اسلامی مورد توجه قرار گیرد.
وی با تاکید بر ارتباط جدی بین نظام برنامه‌ریزی و علوم انسانی اسلامی گفت: نمی شود برنامه‌ریزان کار خودشان را کنند و دانشگاه‌ها کار خود را انجام دهند، باید ارتباط بین آنها وجود داشته باشد بلکه باید مسئولان مسائل را عرضه کنند و محافل دانشگاهی و علمی چاره اندیشی کنند در حالی که امروز این رابطه وجود ندارد و نه مسئولان مسأله ارائه می کنند و نه حرکت های علمی مسأله محور است.
رئیس دستگاه قضا با اشاره به گام دوم انقلاب افزود: یکی از محورهای گام دوم انقلاب علم و فناوری است و یکی از موضوعاتی که باید در گام دوم مورد تحول قرار گیرد، علم و فناوری است.
رئیسی با اشاره به تحقق عدالت به عنوان محور دیگر گام دوم انقلاب اظهار داشت: ما توسعه را در پرتو عدالت تعریف می‌کنیم و باید در حوزه علوم انسانی اسلامی، عدالت با نگاه کاربردی مورد توجه قرار گیرد و می تواند در حوزه های مختلف برای مدیران و دست اندرکاران دارای آثار و برکات باشد.
رئیس قوه قضائیه اضافه کرد: معتقدیم قضات و دست‌اندرکاران ما اگر از علم جدا شوند مشکلات جدی ایجاد می‌شود و نباید از علم و بهنگام شدن علم جدا شوند.
وی اظهار داشت: همچنین باید ارتباط معناداری میان همه بخش‌های اجرایی در نظام با حوزه علوم انسانی اسلامی تعریف کنند و از سوی فرهیختگان و اندیشمندان علوم انسانی اسلامی نیز این ارتباط تعریف شود زیرا ارتباط برنامه‌ریزی و اجرا ضروری و قطعی است.