بررسی شرط رشد و سن مسئولیت کیفری در قم

سید حسین هاشمی صبح امروز در نشست بررسی فقهی حقوقی شرط سن رشد و مسئولیت کیفری که در دانشگاه مفید قم برگزار شد، در مقدمه ارائه خود عنوان کرد: علاوه بر سن بلوغ، رشد هم شرط است، اولین کاری که در تحقیق مذکور انجام شد این بود که مفهوم بلوغ را از حکم شرعی و ثابت خارج کنیم، بلوغ یک مفهوم عرفی است که با توجه به نظریه کارشناسی باید مشخص شود.

وی افزود: چرا از نشانه‌های بلوغ اصرار بر سن است؟ در حقوق ایران باید به سن برسیم نه تمام نشانه‌های بلوغ، فقه سنتی اجازه نمی‌دهد که فقط سن را از نشانه‌های بلوغ اعلام کنیم؛ سن رشد یک تاسیس جدید است که وارد ماده ۹۱ قانون مجازات شده‌ و کمال عقل نیز در این ماده ذکر شده است.

دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه مفید بیان کرد: مقصود قانون گذار از اینکه سن رشد به جنون نزدیک شده این است که انسان آن درک لازم را برای تشخیص پیدا نکرده است.

پس از ارائه دکتر هاشمی، دکتر علی محمدی به نقد ارائه پرداخته و عنوان کردند: در این مطلب بحث حقوق زن و مرد نیست و بحث رشد حقوق کیفری اعم از زن و مرد است و این اشتباه است که بار علمی موضوع پایین آمده و بحث سیاسی شود.

وی افزود: در مرحله اول این تحقیق ما باید به این بپردازیم که آیا رشد کیفری داریم یا خیر، اگر این بحث به اثبات رشد کیفری متمرکز می‌شد بحث سن رشد خیلی مطرح نمی‌شد چرا که اختلاف سن رشد در کشورهای دیگر هم مطرح است، لذا مهم این است که بتوان اثبات کرد در بحث مسئولیت کیفری رشد اثبات می‌شود یا خیر؟ و بهتر بود که بحث به این صورت پیش برود.

استادیار گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: در خیلی از بخش‌های ارائه موضع گیری نشده، زمانی که چنین بحث‌هایی مطرح می‌شود باید موضع فرد ارائه دهنده مشخص شود و دراین بحث موضع مشخص و شفاف نبوده است، نکته دیگر این است که بسیاری از اصطلاحات و روایات مطرح شده ضعیف است و آن قوت لازم را ندارد و برخی روایات خلاف مقصود را اثبات می‌کند.

محمدی اضافه کرد: مهم ترین و اولین گام این است که بتوانیم اثبات کنیم رشد در مسئولیت کیفری شرط است زیرا می‌تواند آسان کننده مراحل دیگر باشد، در نتیجه‌گیری دوم ارائه ظاهرا سن ۱۸ سال به عنوان سن رشد پذیرفته شده و این در صورتی است که در خلل بحث می‌گویند تحولات زمانی و مکانی در سن رشد موثر است و این جمله خود نقض کننده نتیجه است.

در ادامه دکتر احمد حاجی ده آبادی به نقد پرداخته و عنوان کردند: یک بحث این است که اصلا رشد مبنی و عدله دارد یا خیر که عمده بحث ارائه این بوده که مستندات و مبانی ذکرشود، نکته بعد این است که آیا رشد چالش هم دارد یا خیر که در ارائه چنین چیزی وجود نداشت، نکته سوم هم این است که حال اگر این رشد در قانون منعکس شد باید ببینیم ماده ۹۱ چه مشکلاتی دارد که خب تا حدودی در اواخر ارائه به آن پرداخته شده است.

وی افزود: برخی آیات و روایت پیوندی به امور کیفری و موضوع ارائه نداشته و نباید ارائه می شد، مشکلات الان ما در بحث مبنا نیست و در عمل است، انعکاس ماده ۹۱ در ارائه به خوبی مشخص بود و مسائل خوبی مطرح شد اما نکته‌ای که جای بحث دارد این است که بدانیم مولفه‌های رشد چیست.

دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه پردیس فارابی تهران اضافه کرد: نکته دیگر که در ارائه مشاهده نشد این است که بالای سن شرعی و زیر ۱۸ سال در قانون فاقد سن رشد مطرح شده‌اند ودر این جا سوالی مطرح می‌شود که بالای ۱۸ سال حتما رشید هستند یا ممکن است خلاف آن ثابت شود.

حاجی ده آبادی در ادامه نقد کوچیکی به عبارات و احادیث کرده و ادامه داد: عبارات متعدد عربی آورده شده در ارائه ترجمه نشده و این برای برخی مراجعین مشکل ایجاد خواهد کرد.

در حاشیه این نشست آیت الله موسوی تبریزی و چندتن دیگر از بزرگان جمع، دقایقی کوتاه به بیان نقطه نظرات و نکاتی در خصوص ارائه مذکور، پرداختند.

در پایان نیز سید حسین هاشمی دفاعیات و توضیحات تکمیلی خود را در خصوص ارائه انجام شده بیان کرد.

انتهای پیام