سونوگرافی درحال حاضر یک روش ایمن و غیرتهاجمی دقیق و مقرون به صرفه برای بررسی جنین است . سونوگرافی همانطور که میدانید، از دو بخش سونو و گرافی تشکیل شده است. سونو به معنای لغوی در زبان لاتین به معنی صوت و گرافی از زبان یونانی به معنی ترسیم می باشد. این روش به تدریج به یک ابزار مامایی ضروری برای مراقبت از هر زن باردار تعیین شده.

برای کنترل روند بارداری و رشد جنین، همچنین غربالگری نقص‌های مادرزادی جنین، بهتر است مادر باردار در طول بارداری چند بار سونوگرافی انجام دهد.

تفسیر سونوگرافی بارداری، حاصل عشقتان خوب است؟

اصلی ترین دلیل استفاده از سونوگرافی در موارد زیر است

۱-تشخیص و تائید بارداری زود هنگام

ساک بارداری حدود 3٫5 هفتگی و محتویات نطفه داخل ساک حدود ۵ هفتگی قابل روئیت است. جنین درحدود ۵٫۵ هفتگی می تواند مشاهده واندازه گیری بشود.همچنین سونوگرافی می تواند محل بارداری داخل رحم و خارج رحمی را تعیین کند.

۲-خونریزی واژینال در اوایل بارداری

قابلیت زیست پذیری جنین در اوایل بارداری درصورت خونریزی واژینال قابل تشخیص است .تپش قلب جنین حدود ۶ هفتگی و در هفتگی کاملا واضح شنیده میشود . اگرضربان قلب جنین شنیده بشود یعنی ۹۵% احتمال بارداری موفق است . سقط جنین معمولا با تغییر شکل ساک بارداری و عدم حضور جنین یا ضربان قلب به تصویر کشیده می شود.

ضربان قلب جنین در دوران حاملگی بسیار حائز اهمیت است . ضربان قلب عموما در ۶ هفتگی بین ۹۰تا ۱۱۰ تپش در دقیقه و در ۹هفتگی بین ۱۴۰ تا ۱۷۰٫ بین ۵ تا ۸ هفتگی کمتر از ۹۰ تپش در دقیقه ریسک سقط را بالا می برد .

از آنجایی که خیلی از خانم ها در روز چهاردهم تخمک گذاری نمی کنند ، بنابراین داده های سونوگرافی باید با احتیاط تفسیر شود . تشخیص سقط معمولا با چند سونوگرافی انجام می شود . برای مثال ، اگر سونوگرافی یک جنین ۷ میلی متری را روئیت کرد اما نتوانست ضربان قلب آن راکامل تشخیص بدهد ، در این مواقع ۷ تا ۱۰ روز بعد سونو ی مجدد انجام می شود تا خطا کمتر بشود.

زمان آزمایش بارداری که مثبت بوده است هم برای ارزیابی روز دقیق بارداری مفید است .برای مثال وقتی نتیجه تست بارداری ۳ هفته پیش مثبت بوده حدودا سن جنین ۷ هفته در نظر گرفته می شود . چنین اطلاعاتی برای تفسیر سونوگرافی لازم است.

سونوگرافی در سه ماهه ی اول می تواند به تشخیص زودهنگام حاملگی خارج از رحمی هم کمک کند.

۳- تعیین سن حاملگی و ارزیابی اندازه جنین

اندازه گیری بدن جنین می تواند سن حاملگی را منعکس کند. در بیمارانی که آخرین دوره قاعدگی خود را به خاطر ندارند ، این نوع اندازه گیری ها برای تعیین سن جنین لازم است .در ماه های بعد بارداری اندازه گیری پارامترهای رشد جنین را مشخص می کند .

اندازه گیری های زیر معمولا انجام می شود

مقدار CRL (طول فرق سر تا دنبالچه)

این اندازه گیری بین ۷ تا ۱۳ هفتگی انجام می شود و سن دقیق جنین و بارداری را مشخص می کند .نکته مهم این است که وقتی سن بارداری مشخص شد توسط پارامتر crl ، نباید با سونوگرافی دیگری این سن را تغییر بدهید .برای مثال ، اگر یک سونو ی دیگر ۶ تا ۸ هفته بعد انجام شد که یک تاریخ دیگری از بارداری داد که عقب تر بود ، باید اینطور تفسیر بشود که کودک طبق انتظاری که داریم رشد نکرده .

قطر سر جنین (BPD)

قطر بین دو طرف سر جنین . این بعد از ۱۳هفتگی انجام می شود . از ۲٫۴ میلیمتر در ۱۳ هفتگی به حدود ۹٫۵ سانتیمتر می رسد. کودکان مختلف با یک وزن دور سرشان با هم متفاوت است .

طول استخوان ران (FL)

اندازه گیری بزرگترین استخوان بدن می تواند بیانگر رشد طولی جنین باشد.مفید بودن آن مشابه قطر سر جنین است . از ۱٫۵ سانتی متر رشدش در ۱۴ هفتگی به حدود ۷٫۸ می رسد .

دور شکم جنین (AC)

در اواخر بارداری این اندازه گیری مهم است . این بیشتر منعکس کننده سایز و وزن جنین است تا سن جنین . این نوع اندازه گیری ها برای کنترل روال رشد جنین مهم است.

اندازه گیری های دیگری هم در بارداری با سونوگرافی انجام می شود شامل

-مقدار NT (مایع پشت گردن جنین)

-ساک حاملگی (GA)

-برآورد وزن جنین (EFW)

-ضربان قلب جنین (FHR)

با استفاده از یک معادله چند جمله ای از طریق دور سر و دور شکم و طول استخوان ران می توانیم وزن جنین را تخمین بزنیم . برای مثال ، دور سر ۹ سانت و دور شکم ۳۰ وزن تخمینی ۲٫۸۵ کیلوگرم را می دهد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
آنچه از سونوگرافی سه ماه اول و دوم می آموزید و اینکه چرا در سه ماه آخر به بیش از یک سونوگرافی نیاز دارید.
نگران سوزن و درد آن در این آزمایش بی درد نباشید. در طول سونوگرافی، یک دکتر یا متخصص ماهر با استفاده از دستگاهی امواج صوتی را از میان رحم شما عبور میدهد. سپس این امواج صوتی سیگنالهایی را به دستگاه باز میگردانند که نتیجه اش تصویری از فرزند شماست.
یک سونوگرافی استاندارد اطلاعات مهمی برای دکترتان به همراه دارد. یک سونوگرافی خوب و استاندارد به دکتر اجازه میدهد که رشد جنین را نظارت کند، مشکلات را پیدا کند، تاریخ دقیق زایمان را مشخص کند، موقعیت بند ناف را ببیند (که برای روز زایمان بسیار مهم است) و در نهایت جنسیت جنین را مشخص کند.
آزمایش دیگری که از امواج صوتی استفاده میکند، آزمایش داپلر نام دارد و معمولاً در سه ماه نهایی زنان بارداری انجام میشود که دچار دیابت بارداری هستند.
برخلاف سونوگرافی عادی که تصویر جنین را ارائه میدهد، این نوع از سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا میزان فشار خون و وضعیت گلبولهای خون را نشان میدهد و مشخص میکند که آیا جنین به اندازه کافی خون میخورد یا نه.
استفاده پزشکی از سونوگرافی برای شما و فرزندتان بسیار مفید است. دکتر یا متخصصی که آن را انجام میدهد باید در کار خود مهارت کامل داشته باشد.
بر خلاف آزمایش اشعه ایکس، سونوگرافی از هیچ نوع تششع امواج نوری استفاده نمیکند.
عادت ماهانه شما اتفاق نیفتاده، سینه هایتان درد میکنند و مدام احساس کلافگی میکنید.
با یک آزمایش بارداری خانگی میفهمید که مادر شده اید. وقت آن است که با یک آزمایش خون و سونوگرافی در مطب پزشک زنان و زایمان به طور رسمی خبر را اعلام کنید.

در سونوگرافی بارداری چه اتفاقی میافتد؟
اولین سونوگرام بین ۶ تا ۸ هفتگی بارداری شما رخ میدهد. در زمان ثبت قرار آزمایش حتماً بپرسید که آیا مثانه شما باید پر باشد یا نه. از آنجا که امواج صوتی در مایعات بهتر حرکت میکنند، مثانه پر میتواند به دقیق بودن تصویر کمک کند.
البته همینطور که رحم و جنین بزرگ میشوند دیگر با وجود مایع احاطه کننده جنین، نیازی به مثانه پر نیست.
در این مراحل اولیه جنین بسیار کوچک است و رحم شما به دهانه تولد جنین نزدیکتر است تا به شکمتان، بنابراین آزمایش مذکور از طریق واژنتان انجام میشود. این آزمایش بی درد است.
دکتر متخصص دستگاه فرستنده امواج صوتی ،که امواج را به رحمتان میفرستد را در واژنتان قرار میدهد.
امواج صوتی پس از برخورد با جنین شما سیگنالی را به دستگاه میفرستند و این سیگنالها تبدیل به تصویری سیاه و سفید از فرزندتان میشود.
البته در این اولین عکس از فرزندتان چیز خاصی مشخص نیست و تصاویر بهتر در هفته ۱۳ به دست میایند که زمان بهتری برای اعلام خبر است.
سقط جنین :
۲- حاملگی مولار یا اکتوپیک:
۳-سن بارداری نادرست:
۴- بارداری های مکرر:

چرا سونوگرافی بارداری مهم است؟
دکتر متخصص با شنیدن صدای قلب جنین به لامت او پی میبرد و با اندازه کردن قدش به سنش. البته میزان رشد جنین بسیار کوچک شما در این مرحله هر روز کمتر از چند میلیمتر است.
از این آزمایشات دکتر متخصص میتواند زمان زایمان شما را نیز به درستی تخمین بزند. همچنین دکتر میتواند موارد فوق استثنائی (حدود یک در صد) که در آن جنین به جای رشد در رحم در حال رشد در لوله فلوپین است را تشخیص دهد و همچنین به شما میگوید که آیا یک جنین وجود دارد یا چند تا.

دیگر آزمایشات
تمام زنان باردار آزمایش NT را بین هفته های ۱۱ تا ۱۳ انجا میدهند. این آزمایش مشکلات احتمالی جنین از جمله سیندروم داون، تریزومی ۱۸(یک بیماری کرموزومی دیگر) و مشکلات قلبی را مشخص میکند.
در این آزمایش ابتدا توسط آزمایش خون میزان بعضی از هورمونها و پروتوئینها در بدن شما و سپس توسط سونوگرافی میزان کلفتی پشت گردن جنین مشخص میشود.(ضخامت بیش از حد ممکن است نشانه سیندروم داون یا تریزومی ۱۸ باشد.)
در این مرحله سونوگرافی بر روی شکمتان انجام میشود. در حالیکه روی صندلی مخصوص تکیه داده اید، دکتر متخصص ژل مخصوص هادی امواج صوت را روی شکمتان میمالد و سپس دستگاه فرستنده را روی شکمتان قرار میدهد.
این آزمایش نیز دردی ندارد، هر چند ژل مخصوص کمی سرد است. سعی کنید برای این آزمایش یک لباس دو تکه بپوشید که کار راحتتر پیش برود.
در بعضی مراکز کاملاً مجهز پزشکان از دستگاههای تصویر سه بعدی استفاده میکنند که کیفیت تصویری بهتری را ارائه میدهد و به دکتر متخصص این امکان را میدهد که مشکلات احتمالی موجود در صورت جنین و یا سیستم عصبی او را تشخیص دهد.
استفاده پزشکی از سونوگرافی برای شما و فرزندتان بسیار مفید است. دکتر یا متخصصی که آن را انجام میدهد باید در کار خود مهارت کامل داشته باشد. این شخص باید در مراکز معتبر کشور تحصیل کرده باشد.
متخصصین مردم را از گرفتن چنین عکسهای سه بعدی و چهار بعدی در مراکز خرید و پاساژها منع میکنند چون ممولا متخصصین سونوگرافی در این مراکز مشغول به کار نیستند.

سه ماه دوم
قسمت میانه بارداری شما به چند دلیل میتواند هیجان انگیز باشد: نصف راه را طی کرده اید.
واقعاً ظاهر یک زن باردار را دارید(نه ظاهر کسی که پرخوری کرده است) و همچنین بین هفته های ۱۸ تا ۲۰ باید یک سونوگرافی مفصل انجام دهید که اطلاعات کاملی را از فرزندتان به شما میدهد.

در این آزمایشات چه اتفاقی میافتد؟
این سونوگرافی که به اسکن آناتومی مروف است برای هر یک جنینی که در خود دارید بین ۲۰ تا ۴۵ دقیقه طول میکشد. نتیجه این آزمایش مشخص میکند که روند رشد جنین و وضعیت اعضای بدنش چطورند.
خودتان هم میتوانید این روند رشد را ببینید ولی برای اشخاصی که چشمشان ادت ندارد به دیدن چنین تصاویری ممکن است تشخیص برخی موارد سخت باشد بنابراین از دکتر متخصص بخواهید در مورد اعضای بدن فرزندتان به شما توضیحات کامل بدهد.
در حالیکه روی صندلی مخصوص تکیه داده اید، دکتر متخصص ژل مخصوص هادی امواج صوت را روی شکمتان میمالد و سپس دستگاه فرستنده را روی شکمتان قرار میدهد.
امواج صوتی پس از برخورد با جنین شما سیگنالی را به دستگاه میفرستند و این سیگنالها تبدیل به تصویری سیاه و سفید از فرزندتان میشود. دیدن فرزندتان برای بار اول روی صفحه مونیتور تجربه ای بسیار احساسی است.
این آزمایش نیز مانند موارد قبلی دردی ندارد، هر چند ژل مخصوص کمی سرد است. سعی کنید برای این آزمایش یک لباس دو تکه بپوشید که کار راحتتر پیش برود.

چرا این سونوگرافی مهم است؟
این کاملترین و مفصلترین آزمایش چکاپ فرزندتان قبل از تولدش است. دکتر متخصص وجود هرگونه مشکل در اعضای بدن فرزندتان را چک میکند، تدادانگشتان را میشمارد، مشکلات احتمالی زمان زایمان و جنسیت فرزند دلبندتان را تخمین میزند، اگرچه این مورد آخر ممکن است صد درصد صحیح نباشد.
حتی ماهرترین متخصصین نیز ممکن است ۵ درصد احتمال خطا داشته باشند. (اگر نمیخواهید جنسیت فرزندتان را بدانید از پیش به دکتر اطلاع دهید).
اگر هم تصویر سه بعدی به دست آمد، میتوانید بینی و ساختار استخوانی فرزندتان را ببینید.

دیگر سونوگرافیها
بین هفته های ۱۴ تا ۲۰ آزمایشی انجام میشود تا احتمال وجود سیندروم داون مشخص شود. زنانی که در سنین بالای ۳۵ سال باردار میشوند و یا در خانواده خود سابقه چنین مشکلاتی را دارند باید حتماً این آزمایش را انجام دهند.
در این آزمایش نمونه ای از مایع امنیوتیک (حاوی جنین) با یک سوزن که به شکمتان فرو میرود از رحمتان کشیده میشود. متاسفانه به علت انجام این آزمایش تنها درصد ناچیزی (فقط نیم درصد) احتمال مرگ جنین وجود دارد.

اطلاعات در مورد میزان امنیت سونوگرافی
استفاده پزشکی از سونوگرافی برای شما و فرزندتان بسیار مفید است. دکتر یا متخصصی که آن را انجام میدهد باید در کار خود مهارت کامل داشته باشد. این شخص باید در مراکز معتبر کشور تحصیل کرده باشد.
متخصصین مردم را از گرفتن چنین عکسهای سه بعدی و چهار بعدی در مراکز خرید و پاساژها منع میکنند چون ممولا متخصصین سونوگرافی در این مراکز مشغول به کار نیستند.

سه ماه سوم
برای بیشتر زنان باردار، این آزمایش در هفته ۲۰ بارداری انجام میشود. اگر زمان زایمان شما گذشته، احتمالاً این آزمایش برای چک کردن وضعیت قلبی جنین و سطح مایع حاوی او لازم است.
دیگر دلایل انجام این آزمایش بررسی وضعیت غشای حاوی جنین و میزان رشد او میباشد. نگران نباشید. تصور کنید که در این جلسات آزمایش با فرزندتان بیشتر آشنا میشوید و به این فکر کنید که به زودی به چشمانش نگاه خواهید کرد.

در این سونوگرافی چه اتفاقی میافتد؟
اکنون که رحم و جنین هر دو به اندازه کافی بزرگ هستند، داشتن مثانه پر نیازی نیست. ولی اگر مطمئن نیستید، حتماً از دکتر بپرسید.

چرا این سونوگرافی مهم است؟
برای بسیاری از مادران این آزمایش در سه ماهه سوم لازم نیست. ولی اگر بالای ۳۵ سال سن دارید و یا دکتر میخواهد از وضعیت قلب جنین اطمینان حاصل کند، احتمالاً باید یک بار دیگر این سونوگرافی را انجام دهید. (دلایل دیگر ممکن است کم شدن سطح مایع جنین، خونریزی و فشار پیش از موقع بر رحم باشند).
در بیش از ۹۵ درصد موارد غشاوی حامل جنین در جای خود قرار گرفته است ولی اگر برای شما اینطور نبود، دکترتان روش سزارین را توصیه میکند.
اگر از دیابت بارداری رنج میبرید، ممکن است به سونوگرافی داپلر نیاز باشد. این نوع از سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا میزان فشار خون و وضعیت گلبولهای خون را نشان میدهد و مشخص میکند که آیا جنین به اندازه کافی خون میخورد یا نه.