بارش باران بر تن تفتیده کویر | سیل و خشکسالی با هم می آیند

به گزارش همشهری آنلاین به نقل از مهر، نزدیک به دو دهه قبل بود که قصه خشکسالی در خراسان جنوبی آغاز شد، قصه‌ای که سال به سال سوزناک تر و عمق زخم‌های آن روز به روز بر تن خشکیده کویر عمیق تر می‌شد.

اکنون دو دهه از آغاز این قصه می‌گذرد و حالا فصل جدیدی از این قصه در استان آغاز شده، فصلی که با باران‌های رگباری شروع شد و روی جدیدی از خشکسالی را نمایان کرده است.

۲۰ سال خشکسالی بسیاری از پوشش‌های گیاهی منطقه را از بین برده و نفوذ پذیری خاک را به شدت کاهش داده است، از طرفی پدیده تغییر اقلیم رژیم بارش‌ها در استان را به صورت رگباری تغییر داده و قرار گرفتن این دو در کنار هم خطر وقوع سیل را به مراتب افزایش داده است.

هرچند سال گذشته میزان بارندگی‌ها در استان ۲۶ درصد افزایش یافت اما نتوانست عطش کویر را برطرف و هنوز هم ۹۹ درصد مساحت استان درگیر با پدیده خشکسالی است.

تغییر رژیم بارش‌ها در استان

به اذعان کارشناسان کمبودهای تجمعی منابع آبی آنقدر در طول سال‌های خشکسالی بالا رفته که با چندین سال ترسالی جبران نمی‌شود، از طرف باران‌های رگباری سبب شده که در مدت زمان کم شاهد حجم زیادی از باران باشیم که به دلیل از بین رفتن پوشش گیاهی و کاهش نفوذپذیری خاک سیل را به دنبال خواهد داشت، چیزی که در سال گذشته برای برخی مناطق استان رخ داد و در برخی از مناطق خساراتی را نیز به بار آورد.

امسال نیز الگوهای هواشناسی بارش‌های نرمال از نوع رگباری را برای پاییز و زمستان استان پیش بینی کرده اند و همین امر لزوم آمادگی با پدیده سیل را دوچندان کرده است.

مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی در این ارتباط اظهار داشت: طبق نظر کارشناسان هواشناسی طی سه سال اخیر رژیم بارش‌ها در کشور تغییر پیدا کرده و بیشتر به صورت بارندگی‌های رگباری شده است.

علیرضا خندان رو، تغییر اقلیم و گرمایش جهانی را مهمترین دلیل این پدیده عنوان کرد و گفت: به دنبال این پدیده طی سال‌های اخیر هرچند حجم بارندگی‌ها تغییر زیادی نکرده اما میزان بارندگی‌ها در یک زمان کوتاه بیشتر و به صورت رگباری شده است.

وی اضافه کرد: همانطور که در فروردین و اردیبهشت ماه امسال حجم زیادی بارندگی در زمان کمتر از ۴۸ ساعت داشتیم و همین امر سبب بروز خسارت به بخش‌هایی از استان شد.

ادامه تراژدی خشکسالی در ۹۹ درصد مساحت استان

مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی با اشاره به افزایش ۲۶ درصدی میزان بارندگی‌های استان در سال زراعی گذشته، یادآور شد: با وجود چند سال ترسالی بازهم دو دهه خشکسالی و کمبودهای تجمعی آبی در استان نه تنها جبران نمی‌شود بلکه شاهد افزایش خسارت بارندگی‌های نیز هستیم.

خندان رو همچنین بارندگی‌های نرمال را برای آذرماه امسال پیش بینی کرد و گفت: طبق الگوها و نقشه‌های هواشناسی در آذرماه میزان بارندگی‌ها در بیشتر نقاط استان نرمال و برای بیرجند و قاین کمتر از نرمال پیش بینی شده است.

وی با بیان اینکه در دی ماه نیز میزان بارندگی‌ها برای بخش مرکزی کمتر از نرمال خواهد بود، بیان داشت: در بهمن ماه نیز شرایط بارندگی نرمال پیش بینی شده است.

مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی با بیان اینکه هنوز هم ۹۹ درصد مساحت استان درگیر با پدیده خشکسالی است، بیان کرد: در حال حاضر ۶۱ درصد مساحت استان درگیر خشکسالی بسیار شدید، ۲۳ درصد خشکسالی شدید، ۱۲ درصد خشکسالی متوسط و چهار درصد نیز درگیر با خشکسالی خفیف است.

به گفته وی با وجود اینکه در سال زراعی گذشته شاهد بارندگی‌های خوب در استان بودیم اما بازهم چهارمین استان کم باران کشور بودیم.

خشکسالی با چند سال ترسالی جبران نمی‌شود

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی با اشاره به اینکه در سال گذشته میزان بارندگی‌های استان چهار برابر شد، اظهار کرد: هرچند در بحث خشکسالی شرایط حادی همانند سال‌های گذشته نداشتیم اما خشکسالی با چند سال ترسالی تمام نمی‌شود.

ابوالحسن میرجلیلی ادامه داد: خشکسالی دارای اثرات ثانویه زیادی از جمله کاهش شدید منابع آبی، کاهش گوارایی آب و افزایش میزان شوری آن، افت محصول و بروز آفات است که این آثار با چند سال بارندگی جبران نمی‌شود.

وی با بیان اینکه دو دهه خشکسالی در استان سبب از بین رفتن پوشش گیاهی و کاهش نفوذ پذیری خاک شده است، افزود: همین امر سبب شده با اندک بارندگی شاهد وقوع روان آب در استان باشیم.

باران‌های رگباری با وجود خشکسالی

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی ادامه داد: همچنین طی سال‌های اخیر شاهد بارش‌های رگباری در سراسر کشور هستیم که سبب ایجاد سیلاب می‌شود و در این زمینه خراسان جنوبی به دلیل سال‌ها خشکسالی شرایط نامناسب تری دارد.

میرجلیلی با اشاره به اینکه طبق رصدی که در ۱۰ سال گذشته انجام شده هر ساله طی بهمن و اسفند ماه و همچنین فروردین و اردیبهشت ماه بارندگی‌های رگباری در استان داریم، بیان کرد: هرچند حجم این بارندگی‌ها کم است اما بارندگی‌های زیاد در مدت زمان کم سبب ایجاد روان آب و بروز سیلاب می‌شود.

وی، راهداری، پلیس راه، هلال احمر، اورژانس و راه و شهرسازی را پنج بازوی مدیریت بحران دانست و گفت: این بازوهای مدیریت بحران در نیمه دوم و دو ماهه ابتدای سال در حالت آماده باش هستند تا از بروز خسارات جلوگیری کنند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی با بیان اینکه در حال حاضر آمادگی ضمنی از نظر نیروی انسانی و تجهیزات مدیریت بحران در همه شهرستان‌ها وجود دارد، عنوان داشت: در همین راستا با دستور استاندار در شهریور و مهرماه امسال ۲۴ تیم به مناطق سیل خیز استان اعزام شدند.

میرجلیلی اضافه کرد: این تیم‌ها متشکل از کارشناسان مدیریت بحران، فرمانداری، شهرداری، دهیاران، بخش داران، راه و شهرسازی، آب منطقه ای، راهداری بودند که به محدوده شهرها و روستاها اعزام و وضعیت سیل بندها، کانال های جمع آوری آب، پل‌ها، آب نماها را بررسی کرده اند.

مردم هشدارها را جدی بگیرند

وی با اشاره به اینکه طی ۱۰ سال گذشته تعداد افراد فوت شده در سیلاب بر اثر بی احتیاطی راننده و یا توقف در حریم و بستر رودخانه‌ها بوده است، بیان کرد: برای کاهش خسارات ناشی از سیل، مردم یکی از مهمترین بازوان مدیریت بحران هستند که می‌توانند در مواقع بروز حوادث با رعایت برخی نکات هرچند کوچک از بروز بسیاری از حوادث جلوگیری کنند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی از مردم خواست اطلاعیه‌ها و هشدارها را جدی بگیرند و در صورتی که آب از حد معینی بیشتر شد از توقف در مسیر رودخانه و یا عبور از بستر آن خودداری کنند.

میرجلیلی اضافه کرد: همچنین از کشاورزان و دامداران درخواست داریم نسبت به ایمن سازی اماکن کشاورزی و دامداری اقدام کنند تا شاهد کاهش بروز خسارات باشیم.

با وجود همه هشدارهای داده شده بروز سیل در ابتدای امسال برخی از مناطق استان را دچار خسارت‌هایی کرد که با آغاز فصل سرما هنوز هم جبران نشده است.

از طرفی هنوز هم ساخت و سازها در مسیر رودخانه‌ها ادامه دارد و هنوز هم طرح جامع سیلاب بیرجند بعد از ۱۰ سال به سرانجام نرسیده است.