ناکارآمدی موتورهای جست‌وجوی بومی در زمان قطع اینترنت

طبق نظر کارشناسان فناوری اطلاعات، به نظر می‌رسد آنچه تاکنون در قالب ساخت موتور جست‌وجوی بومی در ایران اتفاق افتاده، فقط پوسته‌ای برای گوگل بوده است و به همین دلیل هنگام قطع ارتباط اینترنت، این موتورها قادر به جست‌وجو نبودند.

یکی از خدماتی که در زیرمجموعه شبکه ملی اطلاعات ارائه می‌شود، موتور جست‌وجوی بومی است و در ایران هم فعالیت‌هایی برای این کار انجام شده است؛ اما اگرچه تا پیش از این مطرح شده بود که موتورهای جست‌وجوی بومی فاصله معناداری با گوگل دارند، اما با قطع شدن اینترنت در روزهای گذشته و عدم دسترسی به گوگل، مشخص شد که همین موتورهای جست‌وجو هم تنها در قالب پوسته‌ای برای گوگل فعالیت می‌کردند و در غیاب اینترنت، کاری از دستشان برنمی‌آید.

در این راستا، آرش محمدی - کارشناس فناوری اطلاعات -‌ در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به فعالیت موتورهای جست‌وجوی بومی در زمان قطعی اینترنت بیان کرد: اتفاقات این روزها نشان می‌دهد ما موتور جست‌وجوی ملی نداشتیم و این موتورها از API گوگل استفاده می‌کردند، زیرا با قطع شدن اینترنت و از دسترس خارج شدن گوگل، نتایج عجیبی نشان می‌دادند، یا شاهد نتایجی مانند صفحه‌های ویکی‌پدیا بودیم که در دسترس نبود و یا نتایجی که کاملا بی‌ربط بودند.

وی در پاسخ به این‌که آیا امکان کمتر کردن آسیب‌های وارده در شرایط قطعی اینترنت وجود دارد، گفت: در دنیای فنی، نشد نداریم، اما باید هزینه و فایده فعالیت‌ها مشخص شود و دیگر این‌که موضوع مانند اختراع دوباره چرخ است. چند کشور در دنیا بودند که نیاز داشتند گوگل را دوباره بسازند؟ و این‌که آیا ما ظرفیت فنی، علمی و مالی لازم برای این‌که بخواهیم چیزی در قامت گوگل بسازیم را داریم یا نداریم؟

این کارشناس فناوری اطلاعات با اشاره به وجود موتورهای جست‌وجو در کشورهای دیگر بیان کرد: برای مثال یاندکس در روسیه، یک اکوسیستم کامل را ایجاد کرده با یک مدیریت پروژه قوی و واقعی و نیامده که همان گوگل را در یک پوسته ارائه دهد. یاندکس یک اکوسیستم کامل با یک راهبری واحد است که شامل نقشه، جهت‌یابی، ترابری، تاکسی اینترنتی و موتور جست‌وجو می‌شود. البته این کار هم چندین سال طول کشیده است.

محمدی خاطرنشان کرد: با وجود این، حتی همان یاندکس هم ادعا نمی‌کند که به یک موتور جست‌وجوی کامل در مقایسه با گوگل رسیده است. این در حالی است که آنچه تاکنون در ایران اتفاق افتاده، فقط پوسته‌ای برای گوگل بوده است که هنگام قطع ارتباط با گوگل، قادر به جست‌وجو نبودند؛ مانند نمونه‌های داخلی تلگرام از هاتگرام و طلاگرام که پوسته‌های تلگرام بودند؛ به این ابزارها نمی‌توان عبارت ملی اطلاق کرد.

وی با بیان این‌که ساخت ابزارهایی مانند موتور جست‌وجو یک‌شبه این اتفاقات نمی‌افتد، افزود: همان یاندکس هم سال‌های سال کار کرده و بعد در فازهای مختلف به این مرحله رسیده است، از همه مهم‌تر این‌که به عنوان یک اکوسیستم به آن نگاه می‌شود. اپ یاندکس را که نصب کنید برای تاکسی به نقشه، جهت‌یابی و جست‌وجو هم لینک می‌شود، اما ما در ایران هر کدام را یک جزیره مستقل می‌بینیم و اکوسیستمی دور آن نیست که این‌ها را با هم لینک و یک چرخه ایجاد کند.

محمدی با بیان این‌که اگر قرار است موتور جست‌وجو ایجاد کنیم، بازار این موتور جست‌وجو نباید فقط ایران باشد، افزود: در گام اول باید حداقل کشورهای فارسی‌زبان هم باشند و از آنجایی که زبان فارسی از نظر حروف به عربی نزدیک است، بازار دوم آن می‌تواند حتی عرب‌زبان‌ها باشد. ما باید علاوه بر مارکت خومان، حداقل برای کشورهای فارسی‌زبان و عربی‌زبان منطقه هم راه‌حل ببینیم و آن‌ها را به خود وابسته کنیم اما ایجاد چنین اختلالاتی، اعتماد آن‌ها و ایمنی کسب‌وکار را به خطر می‌اندازد. خیلی از کسب‌وکارهای ما بازارشان فقط ایران نیست و ارزآور هستند و چنین قطعی‌هایی باعث می‌شود اعتماد این کارفرماها و مشتریان این سرویس‌ها هم به خطر بیفتد.

این کارشناس فناوری اطلاعات با بیان این‌که استفاده از سرویس‌های محدود داخلی در برابر زیانی که به کسب‌وکارها وارد شده، قابل مقایسه نیست، گفت: زیانی که به استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه آنلاین وارد شده، قطعا به مراتب بیش‌تر است. ما وقتی در حوزه تولید علم و صادرات آن صحبت می‌کنیم، وقتی درباره تلاش برای این حرف می‌زنیم که امنیت خودمان را به کشورهای دیگر گره بزنیم که در کسب‌وکار و تجارت به ما نیازمند باشند، چنین اقداماتی که اینترنت را مختل می‌کند، در کسب‌وکارها ریسک عجیب و ماندگاری ایجاد می‌کند.

محمدی ادامه داد: موضوعی که باید به آن دقت کنیم این است که امنیت ملی به هر چیزی اولویت دارد و متولی سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری برای این موضوع هم شورای امنیت کشور است و این‌که آن‌ها تصمیم می‌گیرند اینترنت را قطع کنند، موضوع بحث ما نیست. اما این‌ها همه مسکن‌های مقطعی هستند و خیلی وقت‌ها ضربه‌ای که این اتفاقات به طور ماندگار ایجاد می‌کند، غیرقابل محاسبه است./ ایسنا