کاهش ترافیک در گرو توسعه حمل و نقل عمومی

همان طور که مطلع هستید یکی از راههای رفت و آمد در کلان شهرها مترو یا قطار شهری است؛ مترو ابتدا در کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار گرفت و به تدریج سایر کشورها از این تجربه استفاده کردند و با گسترش شهرها و ازدحام جمعیت به استفاده از مترو روی آورند.

اواسط دهه 50 بود که شرکت متروی تهران ایجاد شد تا با همکاری شرکت فرانسوی سوفرتو متروی تهران ساخته شود. در سال 56 هم کلنگ احداث ساخت متروی تهران به زمین خورد به نحوی که حتی بخشی از تونل خط یک فعلی در مسیر مصلای امروز تهران ساخته شد، اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مترو برای چند سال از اولویت خارج شد. اما در 5 بهمن 63 آقای هاشمی‌رفسنجانی در یکی از خطبه‌های نماز جمعه که به خطبه متروئیه معروف شده است درباره این وسیله حمل‌ونقلی صحبت کرد و گفت: « تفاوت صرفه‌جویی بین مترو و تاکسی یا اتوبوس، چقدر در اقتصاد ما عظیم است؛ چرا نباید این کار را بکنیم؟ در مترو دیگر نه تصادف وجود دارد، نه معطلی. می‌شود روی وقت حساب کرد. در دنیای صنعتی، حساب‌کردن روی وقت انسان‌ها چیزی است که باید به آن توجه شود. ما مسئولیم که روی وقت مردم حساب کنیم، باید این کار را کرد.»

افزایش جمعیت و کاهش آلودگی هوا و سرعت در انتقال مسافران و کاهش هزینه های رفت و آمد باعث شده استفاده از مترو به صورت یک فرهنگ عمومی دربیاید و به همین دلیل توسعه حمل و نقل و قطارهای شهری نه تنها در کلانشهرها بلکه در سراسر کشور حائز اهمیت است.

عدم مدیریت مناسب در استفاده از امکانات موجود و متناسب نبودن واگن ها با تعداد مسافران ازدحام و کمبود فضای فضای مناسب در واگن ها استفاده از مترو را برای شهروندان دشوار ساخته است.

اما این روزها حال و هوای مترو در روزهای بعد از گرانی بنزین دیدنی شده است. واگن‌ها شلوغ بودند و حالا شلوغ‌تر هم شده‌اند. شبکه مترویی تهران که در طول سال‌های 84 تا 96 شاهد تحولی بزرگ و رشدی قابل توجه بود در دو سال اخیر با کندی مواجه شده است. مترو در یک دهه گذشته که با توسعه همراه بوده توانسته است میلیون‌ها مسافر را جذب خود کرده و موجب صرفه‌جویی‌های بسیار در مصرف سوخت، وقت شهروندان و کاهش آلودگی هوا شود؛ اما در برابر این مساله دولت‌ها تقریبا هیچ‌کمکی به گسترش مترو در تهران نکرده‌اند. شبکه فعلی متروی تهران در صورت تامین واگن‌های مورد نیاز که در شرایط فعلی دو هزار دستگاه عنوان می‌شود، می‌تواند حتی تا هفت میلیون سفر در روز را پوشش دهد.

رشد ۱۱ درصدی مسافران مترو تهران با افزایش قیمت بنزین

معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران با بیان اینکه انتظار همه در مقابل گران کردن بنزین این است که امکان جدیدی به مردم دهیم تا با حمل‌نقل عمومی تردد کنند، اظهار داشت: مذاکراتی با دولت در حال انجام است تا تفاضا شود که بخشی از منابع افزایش قیمت بنزین برای توسعه حمل ونقل عمومی به ویژه خرید اتوبوس اختصاص یابد. تجربه گذشته نشان داده که تا دو ماه مردم به سمت حمل و نقل عمومی بازمی‌گردند یعنی در صورت عدم بهبود وضعیت حمل و نقل عمومی، باز به سمت استفاده از خودروی شخصی بازمی‌گردند. از هفته های گذشته مترو افزایش ۱۱ درصدی مسافر داشته یعنی نزدیک به ۲۰۰ هزار مسافر از خودروی شخصی استفاده نمی‌کنند و ترافیک کاهش یافته است. اتوبوسرانی هم به صورت محسوس با افزایش مسافر مواجه بوده است.

وضعیت نامطلوب وسایل حمل و نقل عمومی و عدم زیرساخت های لازم برای سهولت رفت و آمد برای شهروندان باوجود آلودگی هوا،ترافیک وطرح های کنترل آن ، بازهم عده ای را به استفاده از خودرو شخصی سوق می دهد و حتی با وجود قیمت بنزین شهروندان از خودروها به صورت تک سر نشین استفاده می کنند؛همه این ها در حالی است که در کشور‌های توسعه یافته چندان نیازی به خودرو‌های شخصی برای تردد در سطح شهر حس نمی‌شود، چرا که شرایط حمل و نقل در آن‌ها مطلوب است.

کرختی شهرداری و عدم حمایت دولت

رئیس شورای شهر تهران بیان کرد: مساله تامین واگن برای مترو که متاسفانه در بیش از دوسالی که مدیریت جدید در این حوزه فعالیت می‌کند، ما نتوانسته‌ایم سفارش برای ساخت واگن بدهیم و عملا خط‌های جدید متروی تهران با قطارهای سایر خطوط قبلی فعالیت می‌کنند. شورای اقتصاد برای خرید واگن اعتبار تصویب کرده، مناقصه برگزار شده و قرارداد منعقد شده، ارز تخصیص پیدا کرده، اما شهرداری به جای دنبال کردن این مسیر که مصوب و مورد تأیید است، به‌دنبال یک قرارداد دیگر می‌رود که نه مناقصه دارد، نه دولت آن را تأیید کرده و نه ارزی برای آن تخصیص یافته و هر بار که ما موضوع واگن مترو را دنبال می‌کنیم، این شکاف پیش می‌آید.

عذرخواهی حناچی از شهروندان تهرانی

پیروز حناچی شهردار تهران درباره شلوغی متروها گفت: استفاده بیشتر از حمل و نقل عمومی و کمتر استفاده شدن خودروهای شخصی در کنترل آلودگی مؤثر است و من به دلیل شلوغی مترو و اتوبوس به ویژه در ساعات پیک که 7، 8 صبح است از مردم عذرخواهی می‌کنم.

وی بیان داشت: از دولت خواسته‌ایم که خط اعتباری جدیدی برای تأمین واگن‌های مترو در نظر گیرد و اگر واگن‌ها به صورت سی‌بی‌یو به کشور آید سریع‌تر می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و بر همین اساس اگر خط اعتبار تأمین شود 200 واگن به مترو افزوده خواهد شد.

توسعه حمل و نقل عمومی برای دولت اهمیت ندارد

بدترین شرایط اتوبوسرانی تهران در تاریخ را تجربه می‌کنیم و تقریبا 90 درصد اتوبوسهای تهران فرسوده و از رده خارج شده‌اند، بدون اینکه از دولت اتوبوسی دریافت شود و نتیجه همه پیگیری ها و جلسات این شده که معاونت حمل ونقل ترافیک اتوبوس‌های فرسوده را بازسازی کند!

به گفته خداکرمی، سازمان‌ها به وظایف خود به درستی در این زمینه عمل نکرده‌اند و تا امروز وزارت صمت و وزارت کشور هم کمک نکرده‌اند.

عضو شورای شهر تهران با تاکید بر این موضوع که دولت فعلی کمکی به توسعه حمل و نقل عمومی نکرده است، گفت: برایشان توسعه حمل و نقل عمومی اهمیت ندارد.

وی تاکید کرد: در چند سال گذشته دولت یک اتوبوس هم نداده است و در زمینه مترو هم کمک نکرده است.

بر اساس گزارشات سال‌هاست که دولت به وظایف خود در توسعه حمل و نقل عمومی عمل نکرده است. با روی کار آمدن مدیریت پنجم شهری درهای هیات دولت به سوی شهردار تهران باز شد. با وجود حضور شهردار در جلسات هیات دولت، تاکنون کمکی به شهرداری در توسعه حمل و نقل عمومی نشده است و آلودگی هوای تهران همچنان به قوت خود باقی است و تنها باد وباران به آلودگی هوا کمک می کنند.

کاهش آلودگی در گرو اصلاح حمل و نقل عمومی

بحث آلودگی هوا بسیار مهم است و موضوع بسیاری از کلانشهرهاست. واقعیت این است که تا زمانی که حمل و نقل عمومی اصلاح نشود، مشکلات به قوت خود باقی است. باید در زمینه حمل ونقل و توسعه درست تصمیم گیری شود تا آسایش مردم فراهم شود.

عملکرد مدیریت شهرداری در زمینه مشکلات حمل و نقل برای شهروندان باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد. شهرداری تهران در بخش‌های مختلف از جمله طرح جامع پسماند، تامین اتوبوس و مترو و...عملکرد ضعیفی داشته است. مدیریت هوشمند شهر، بیش از تبلیغات و ژست، نیاز به صحت، دقت و روزآمدی داده ها در کنار سهولت، سرعت، انسجام و کارامدی نرم افزارها دارد، تا شهروندان و مدیران بتوانند از آن استفاده موثر کنند.

با توجه به اینکه ما شاهد افزایش جمعیت چه از نظر آمار متولدین چه از نظر مهاجرت به کلان شهرها علی الخصوص تهران هستیم باید چاره ای اندیشید تا وضعیت حمل و نقل عمومی به درجه ای مطلوبیت برسد که هر فرد با میل باطنی نیازی به استفاده از خودرو شخصی در سطح شهر نداشته باشد. با این تدبیر با یک تیر چند نشان زده ایم یعنی کاهش طمع خودروسازان برای افزایش قیمت، کاهش مصرف بنزین و کمک به تنفس محیط زیست.