از آهنگ‌هایی که به درد بایگانی می‌خورند تا «نود» و عادل فردوسی‌پور در گفتگو با ارسلان کامکار

ارسلان کامکار آهنگساز سرشناس می‌گوید هیچگاه مخالف موسیقی پاپ نبوده است و حتی خوانندگانی مثل محسن چاوشی را تحسین هم می‌کند.

مهسا بهادری: ارسلان کامکار، در بین گروه کامکارها تنها کسی است که هم نوازنده‌ موسیقی کلاسیک و هم نوازنده‌ موسیقی ایرانی است و از چهره‌های موفق موسیقی ایران امروز است. او در کنارِ تمام آثاری که برای کامکارها ساخته و نواخته است (موسیقی کلاسیک، ایرانی و کردی) سال‌ها هم در ارکستر سمفونیک تهران حضور داشت و به عنوان مایستر در آن فعالیت کرد؛ ساختن موسیقی فیلم «مادر» و ساخت اثرهای کلاسیک «افسانه‌ سرزمین پدری‌ام»، «کوچه‌های چوارباخ»، «شباهنگام»، «کنسرتو برای کمانچه» همه از دست آوردهای ارسلان کامکار است.

هفته پیش با ارسلان کامکار که خالق موسیقی متن فیلم ماندگار «مادر» است، گفتگو کردیم که بخشی از آن با عنوان «کارگردانان، علی حاتمی را الگوی خود قرار دهند» در سالروز درگذشت علی حاتمی منتشر شد. در ادامه این گفتگو درباره ماجرای ورود ارسلان کامکار به عرصه موسیقی، نظرش درباره موسیقی پاپ و برنامه‌های تلویزیونی مورد علاقه‌اش بخوانید.

کامکار که در خانواده‌ای مشهور در عرصه موسیقی ایران به دنیا آمده، درباره ورود به دنیای موسیقی می‌گوید: «تمام افراد خانواده ما اهل موسیقی هستند. در سن ۶ یا ۷ سالگی بود که ما به دنبال بازی کردن بودیم اما پدر اصرار داشت حتما موسیقی را دنبال کنیم و وارد این حوزه شویم. حدود سال ۴۷ بود که من با برادرم اردشیر سازهای خودمان را انتخاب کردیم و سازهای موردنظر جفتمان هم ویولن بود که اردشیر بعدها به سراغ کمانچه رفت و من همان ویولن را به علاوه عود ادامه دادم و اینگونه شد که ما به موسیقی کشیده شدیم. اولین استاد من هم پدرم بود و تا ۱۸ سالگی همراهیم کرد، آن زمان من به موسیقی کلاسیک علاقه مند شده بودم. برادرم هوشنگ در تهران بود و از آنجا برای من نُت می‌آورد و من خودم بدون استاد روی آنها کار می‌کردم و از روی نوارها آنها را تبدیل به نُت می‌کردم و شروع به نواختن می‌کردم. آن زمان به راحتی حالا نبود که بتوان به سادگی نُت پیدا کرد، پیدا کردن نُت بسیار سخت بود.»

ارسلان کامکار درباره تفاوت آموزش موسیقی تجربی با آکادمیک گفت: «هر دو آنها خوب و امکان پذیر است هم فراگیری موسیقی به صورت تجربی هم به صورت اکادمیک، اما بیشتر بستگی به موضوع استعداد دارد. من معتقدم فقط مربوط به دانشگاه نیست حتی در آموزشگاه ها هم امکان این یادگیری وجود دارد خیلی از افراد در رشته‌های دیگر تحصیل می‌کنند اما به کلاس موسیقی هم می‌روند و این بسیار خوب است که دنبال استعدادهایشان هستند.»

آهنگ‌های امروزی شاید دارای سطحی نو باشند اما با موسیقی‌های سنتی و آهنگ‌های قدیمی که روحیه را تقویت می‌کرد واقعا قابل مقایسه نیست. خیلی از موسیقی‌های امروز باید در بایگانی بمانند

این استاد موسیقی درباره تحصیلات دانشگاهی در رشته موسیقی گفت: «بعد از انقلاب من وارد دانشگاه شدم تا تحصیلاتم را به صورت آکادمیک ادامه بدهم که بعد از یک سال انقلاب فرهنگی شد و من مجبور به ترک دانشگاه شدم. بعد از آن خودم موسیقی را رها نکردم آن را ادامه دادم و وارد ارکستر سمفونیک شدم. زمانی هم که دانشگاه‌ها باز شدند من دیگر به دانشگاه نرفتم چون خودم کار حرفه‌ای را یاد گرفته بودم و از طرفی هم زیاد اعتقادی به مدرک نداشته و ندارم.»

آهنگساز موسیقی متن «مادر» ادامه داد: «من در موسیقی و آهنگسازی سبک خودم را دارم. خودم هستم و هیچگاه سعی نکردم از فرد خاصی تقلید کنم اما یکسری بزرگان را الگوی خودم قرار دادم مثل علی نقی وزیری، روح الله خالقی چون این افراد پیش‌تر از من این سبک موسیقی را کار کردند اما بازهم روش خودم را دارم و نکته مهم‌تر اینکه به شعر خیلی زیاد اهمیت می‌دهم و هر شعر و ترانه‌ای را برای موسیقی‌هایم استفاده نمی‌کنم. چند ماه با شعرهایم زندگی می‌کنم تا به خوبی آنها را درک کنم.»

ارسلان کامکار درباره آلبوم «افسانه‌ چشمهایت» اثر جدید همایون شجریان و علیرضا قربانی گفت: «انواع موسیقی را گوش می‌دهم اما متاسفانه هنوز آلبوم «افسانه‌ چشمهایت» کار مشترک همایون شجریان و علیرضا قربانی را گوش نکرده‌ام اما انتقادات نسبت به آن را شنیدم. چندکار از همایون را گوش کرده‌ام و بسیار دوست داشتم آن‌ها هم ساخته‌ آقای ضرابیان بود مانند آهنگ «هوای گریه» که بسیار زیبا بود. همایون یک نوار با همکاری برادرم اردشیر کامکار، منتشر کرد که آن را نیز شنیده‌ام و نمی‌توانم درباره آلبوم و کاری که نشنیده‌ام، قضاوتی کنم. البته باید گفت سطح کیفیت ترانه‌های موسیقی کمی سیر نزولی داشته و از حس و معرفت خارج شده است. البته این را هم باید قبول کرد که در این میان خواننده، آهنگساز و ترانه سرا خوب هم پیدا می‌شود. برخی از خوانندگان به سمت خواندن آهنگ‌هایی رفته‌اند که ممکن است شنیدن آن‌ها برای بار اول و دوم جذاب باشد اما با گذر زمان آدم را دلزده می‌کند. آهنگ‌های امروزی شاید دارای سطحی نو باشند اما با موسیقی‌های سنتی و آهنگ‌های قدیمی که روحیه را تقویت می‌کرد واقعا قابل مقایسه نیست. خیلی از موسیقی‌های امروز باید در بایگانی بمانند.»

البته این صحبت‌ها به معنای مخالفت ارسلان کامکار با موسیقی پاپ نیست. او در این باره می‌گوید: « من هیچ وقت نگفتم موسیقی پاپ بد است یا مخالف آن هستم من صدای محسن چاوشی و رضا صادقی را تحسین می‌کنم و به آنها گوش می‌کنم و معتقدم بسیار صدای زیبایی دارند. همینطور ترانه‌هایی که در موسیقیشان استفاده می‌کنند مخصوصا محسن چاوشی که از اشعار مولانا استفاده می‌کند، برای من بسیار زیبا و دلچسب است. اما یکسری دیگر از افراد هستند که یک محتویات بی معنی را داخل ترانه خود می‌ریزند و فکر می‌کنند موسیقی زیبایی هم خوانده‌اند. همانطور که گفتم در همه جا خوب و بد پیدا می‌شود و با تمام این شرایط من هیچ وقت مخالف موسیقی پاپ نبوده‌ام.

در هر سبک موسیقی خوب و بد وجود دارد این را بسیار قبول دارم ولی با این حال یک زمانی فکر می‌کردند من با موسیقی پاپ مخالفم هیچگاه اینگونه نبوده و من هیچگاه چنین ادعایی را نداشته‌ام. ممکن است در موسیقی سنتی، موسیقی بد هم پیدا شود، موسیقی عالی هم پیدا شود همینطور در دیگر سبک‌ها، همیشه قرار بر عالی بودن نیست.»

او درباره برنامه‌های مورد علاقه‌اش در تلویزیون گفت: «برنامه‌های تلویزیون خودمان را نمی‌بینم فقط دو برنامه را در تلویزیون می‌دیدم. به دلیل علاقه به فوتبال، یکی برنامه‌ «نود» عادل فردوسی‌پور را می‌دیدم که متاسفانه دیگر پخش نمی‌شود و یکی هم برنامه‌های طنزی مانند «دورهمی» مهران مدیری را نگاه می‌کردم. سراغ دیگر برنامه‌های تلویزیون نمی‌روم چون مطابق سلیقه‌ من نیست و نگاه نمی‌کنم و تمام وقتم صرف خانواده و موسیقی می‌شود.»