آیا سرنوشت 30 ساله سهمیه‌ها تغییر می‌کند؟

ورود داوطلبان متقاضی حضور دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی بر اساس سهمیه (مناطق، ایثارگران و جانبازان، خانواده شهدا،‌ زلزله زدگان.... )، از نیم قرن پیش با چالش‌ها و حاشیه‌های زیادی مواجه بوده است. عده‌ای این قانون را مغایر عدالت آموزشی عنوان می‌کنند و معتقد هستند تمامی داوطلبان باید شرایط یکسانی برای ورود به دانشگاه‌ها داشته باشند و ایجاد شرایط استثنائی برای برخی داوطلبان از طریق مصوبات و قانون، حقوق سایر داوطلبان را پایمال می‌کند و عدالت آموزشی را زیر سوال می‌برد. اما از طرف دیگر، عده‌ای دیگر به عنوان موافق این امر معتقدند تقسیم‌بندی داوطلبان با سهمیه‌های مختلف موجب ایجاد فرصت برابر برای داوطلبانی که دسترسی مناسب به امکانات آموزشی ندارند و در نگاه دیگر بهره‌مندی جانبازان، ایثارگران و خانواده شهدا از فرصت بیشتر برای قبولی در دانشگاه خواهد شد.

بنابراین همانطور که ذکر شد، اعمال سهمیه‌بندی در پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها موضوع جدیدی نیست، به عنوان مثال در سال ۱۳۴۸ دانشگاه‌های شهرستان‌ها تا حدود ۵۰ درصد از دانشجویان خود را از بین داوطلبان محلی انتخاب می‌کردند.

در سال ۱۳۶۱ داوطلبان به سه گروه کلی داوطلبان آزاد، داوطلبان منطقه‌ای و داوطلبان نهادها تقسیم می‌شدند. داوطلبان آزاد، شامل کسانی می‌شد که دیپلم خود را از استان تهران یا یکی از شهرهای تبریز، ارومیه، رشت، ساری، مشهد، کرمان، زنجان، سمنان، یزد، اراک، اصفهان، کرمانشاه، همدان و شیراز اخذ کرده بودند.

سهمیه مناطق

سهمیه مناطق پرجمعیت‌ترین سهمیه کنکور سراسری است که بیش از ۹۵ درصد شرکت‌کنندگان کلیه گروه‌های آزمایشی کنکور تجربی، ریاضی، انسانی، هنر و زبان‌های خارجه را در خود جای می‌دهد. سهمیه مناطق که خود به سه سهمیه منطقه ۱، منطقه ۲ و منطقه ۳ تقسیم می‌شود به کلیه داوطلبانی تعلق می‌گیرد که مشمول سهمیه ایثارگران، جانبازان و خانواده شهدا نمی‌شوند و بر اساس محل تحصیل سه سال پایانی دبیرستان، مشمول یکی از مناطق ۱ ، ۲ یا ۳ هستند. در واقع اساس دسته‌بندی سهمیه مناطق عدالت آموزشی است و سعی شده داوطلبان سهمیه هر منطقه از لحاظ دسترسی به امکانات آموزشی در یک سطح قرار گیرند. به ترتیب هرچقدر از شهرها و مناطق تحت پوشش سهمیه منطقه ۱ به شهرها و مناطق تحت پوشش سهمیه منطقه ۳ حرکت می‌کنیم، دسترسی به امکانات آموزشی کمتر می‌شود و همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم، اکثریت شرکت‌کنندگان کنکور سراسری در سهمیه مناطق جای می‌گیرند.