بررسی شبی که ماه کامل شد فیلمی از نرگس آبیار؛ ناهار در بهشت

منبع خبر / فرهنگی و هنری / 23-09-1398

حمایت شده توسط: فیلم شبی که ماه کامل شد جدیدترین ساخته‌ی نرگس آبیار، با حضور بازیگرانی چون الناز شاکردوست، هوتن شکیبا، فرشته صدرعرفایی، شبنم مقدمی و پدرام کاشانی، که از داستانی واقعی الهام گرفته شده است، داستان دختری است به نام فائزه که عاشق یکی از برادران ریگی می‌شود و در نهایت به دست او […] نوشته بررسی شبی که ماه کامل شد فیلمی از نرگس آبیار؛...

محتوای حمایت شده بررسی شبی که ماه کامل شد فیلمی از نرگس آبیار؛ ناهار در بهشت

حمایت شده توسط:

۹+

فیلم شبی که ماه کامل شد جدیدترین ساخته‌ی نرگس آبیار، با حضور بازیگرانی چون الناز شاکردوست، هوتن شکیبا، فرشته صدرعرفایی، شبنم مقدمی و پدرام کاشانی، که از داستانی واقعی الهام گرفته شده است، داستان دختری است به نام فائزه که عاشق یکی از برادران ریگی می‌شود و در نهایت به دست او به قتل می‌رسد. در ادامه با تحلیل و بررسی فیلم شبی که ماه کامل شد با نت نوشت همراه باشید.

ابتدای این متن را با تحلیل فیلم شبی که ماه کامل شد به قلم آرش منادی آغاز می‌کنیم:

شبی که ماه کامل شد

بلوچی دوزی های شکافته شده

فیلم شبی که ماه کامل شد در سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر در ۱۳ رشته نامزد دریافت سیمرغ بلورین شد که در نهایت توانست ۶ سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر نقش مکمل زن و بهترین چهره پردازی را از آن خود کند. سیمرغ‌هایی که البته لایق برخی از آنها نمی‌باشد. باری! جوایز جشنواره چندان اهمیت ندارند و مهم قابلیت خود اثر است.

فیلم شبی که ماه کامل شد چهارمین اثر سینمایی نرگس آبیار در مقام کارگردان پس از فیلم‌های اشیا از آنچه که در آینه میبینید به شما نزدیکترند، شیار ۱۴۳ و نفس می‌باشد. همان طور که از کارنامه‌ی سینمایی او برمی‌آید، بجز فیلم نخستش، علاقه‌ی او را به زمینه دفاع مقدس و کلا جنگ می‌توان مشاهده نمود. به نوعی می‌توان او را نمونه‌ی مونث ابراهیم حاتمی کیا در سینمای ایران دانست.

حال آنکه وقتی ابراهیم حاتمی کیا، سوژه‌های خوب دفاع مقدسی‌اش را کم می‌آورد، سراغ داستان‌های بی مایه‌ای چون به وقت شام می‌رود. کاری که آبیار پس از دو فیلم نسبتا خوب شیار ۱۴۳ و نفس که با محوریت دفاع مقدس بودند، با فیلم شبی که ماه کامل شد می‌کند و به سراغ سوژه تروریستی دیگری به نام ریگی می‌رود.

البته جای بحث دارد که آیا با توجه به شرایط اجتماعی کنونی ایران، ساختن فیلمی تروریستی درباره‌ی خاندان ریگی رفتار مناسبی است یا خیر؟! آیا نمایش این حجم از خشونت و خون در حالیکه روزی چندبار به طور مستند و واقعی در اخبار میبینیم، رفتار هنرمندانه‌ای است؟!

در زمانه ‌ی پرآشوب کنونی که پیام هنر به سوی صلح نشانه رفته است، آیا ساخت فیلم شبی که ماه کامل شد حرکت مسئولانه‌ای است؟! که آشوب به دل تماشاگر بزند و پرده از تروریست بردارد و حقیقت را بازیچه‌ی خویش قرار دهد و با وارد کردن مایه‌های عاشقانه به داستان و چنگ زدن به روحیه ترحم برانگیز بیننده ایرانی، حداقل یکی دو نفر از خاندان تروریستی ریگی را کمی موجه جلوه دهد. با تعجب باید گفت که نرگس آبیار در فیلم شبی که ماه کامل شد دست به چنین اعمالی زده و مورد ستایش و تحسین نیز قرارگرفته است!

پوستر فیلم شبی که ماه کامل شد

گرچه آبیار از جمله معدود کارگردان‌های زن سینمای ایران است که درباره جنگ و خون می‌گوید و بخش بزرگی از کارنامه‌اش را چنین فیلم‌هایی تشکیل میدهند. پیشتر انسیه شاه حسینی با ساخت فیلمی به نام شب بخیر فرمانده، دوربینش را به میدان خاکی جنگ برده بود. رخشان بنی اعتماد نیز با ساخته‌ی شاعرانه و زیبای خویش به نام گیلانه نیز روایت گر مادری بود که از فرزند موجی‌اش پرستاری می‌کرد.

بنابراین آبیار پرچم دار کارگردانان زن سینمای ایران در ساخت فیلم چنین حوزه هاییست. پیشرفت کارگردانی او را در فیلم شبی که ماه کامل شد نمیتوان نادیده گرفت. خلق صحنه‌های تعقیب و گریز و انفجار و تیراندازی و کشت و کشتار در آن فضای بیابانی و برهوت و خاکی کار چندان راحتی نیست و آبیار در حد قابل قبولی توانسته چنین سکانس‌هایی را کارگردانی کند. البته از دوربین روی دست سامان لطفیان نیز نمیتوان گذشت که بار زیادی از دل آشوبی و سردرد تماشاگر را به ویژه در چنین صحنه‌هایی به دوش می‌کشد.

در کنار تمام این موارد گفته شده، مشکلی که آبیار در فیلم هایش دارد، طولانی بودن بی مورد مدت فیلم هایش است که مخاطب را خسته و بی حوصله می‌کند. شیار ۱۴۳ ریتم بسیار کند و طولانی دارد. نفس چون خط داستانی چندان مشخصی را هم ندارد، در هر جایی می‌تواند تمام شود. حال آنکه بارها ادامه می‌یابد.

فیلم شبی که ماه کامل شد نیز بسیار طولانی تر از حد استاندارد داستانی‌اش است و می‌تواند کوتاه تر و قابل تحمل تر باشد. از مشکلات زمانی فیلم شبی که ماه کامل شد این است که داستان اصلی فیلم دیر شروع می‌شود و مقدمه‌ای بسیار طولانی دارد. امید که آبیار در فیلم بعدی‌اش کمی اقتصادی تر به زمان فیلم هایش نگاه کند. چون از حوصله‌ی مخاطب امروزه دیدار دو ساعت و خورده‌ای خون و اضطراب خارج است.

مهم ترین نقطه قوت فیلم شبی که ماه کامل شد بازیگری‌اش می‌باشد. الناز شاکردوست که با فیلم خوب خفه‌گی ساخته فریدون جیرانی، مسیر حرفه‌ای خویش را تغییر داد و ارتقا بخشید و جلوه‌ی هنرمندانه‌ای از خود بر پرده نقره‌ای ارائه داد و البته که در جشنواره آن سال اصلا دیده نشد، این بار در فیلم شبی که ماه کامل شد در ادامه همان مسیر قدم برداشت و البته دیده شد و سیمرغ را بدست آورد.

در اصل برای شاکردوست، خفه‌گی نقطه عطف کارنامه‌اش محسوب می‌شود و نه فیلم شبی که ماه کامل شد. این فیلم اخیر به گفته خودش نوعی امید برای بازگشت دوباره به سینما، پس از حادثه‌ای که برایش رخ داد، محسوب می‌شود. الناز شاکردوست به خوبی در شمایل دختر ساده و قمی حاضر می‌شود.

هنرنمایی الناز شاکر دوست در فیلم شبی که ماه کامل شد

اشکال نقش به شخصیت پردازی وی برمیگردد. فائزه شخصیتی منفعل است که در بزنگاه‌ها هیچ واکنش منطقی جز ترس و بهت و اندکی فرار ناموفق از خود نشان نمی‌دهد و در نهایت به استقبال مرگ می‌رود. شبنم مقدمی با اینکه حضور کوتاهی دارد، اما چشمگیر است. حضور او در نفس نیز به یادماندنیست. وی به خوبی در شمایل زن سنتی قمی قرار گرفته و این شهرستان را به خوبی در حرکات و رفتار و لهجه و تتوی ابروهایش با چادر نشان داده است.

به یاد بیاوریم بازی‌اش را در سکانس دلخراش قتل پسرش شهاب توسط ریگی ها. اما ستاره‌ی فیلم شبی که ماه کامل شد کسی نیست جز فرشته صدر عرفایی که با گریم سنگین و لهجه‌اش تا دقایقی خود را از مخاطبان می‌پوشاند. تنها با دقت در سیمای اوست که می‌توان فرشته صدر عرفایی را شناسایی کرد. آن هم وقتی چند دقیقه‌ای از حضورش در فیلم گذشته است.

او هم با اینکه نقش نسبتا کوتاهی در مقام مادر ریگی‌ها در فیلم دارد، اما تاثیر مهمی در روند داستانی دارد و حضورش به یادماندنیست. تنها شخصیت نسبتا فعال داستان هم همان اوست. اما هوتن شکیبا که نقش عبدالحمید ریگی، یکی از این برادران تروریست را ایفا می‌کند، آنچنان درخشان ظاهر نمی‌شود و معمولیست. مشکل اصلی این نقش نیز ضعف در شخصیت پردازیست.

هوتن شکیبا در نقش عبدالحمید ریگی

این شخصیت چندان پردازش نمی‌شود که از عاشقی شوخ و شنگ به تروریستی بی رحم تبدیل شود که بر روی همسرش اسلحه بکشد. صرف چند کلام از برادرش عبدالمالک ریگی و چند نمای استیصال از عبدالحمید، نمی‌توان باور کرد که آن شخصیت عاشق به این شخصیت تروریست بدل گردد. اصلا روند شخصیتی او منطقی نیست.

چطور می‌شود از آن شخصیت عاشق طناز به قاتل بی رحم رسید؟! این را در نظر بگیرید که تازه او علاوه بر همسری عاشق، در نقش پدر نیز ظاهر می‌شود. و تازه پدر دو فرزند و به هر حال پدر شدن با دل رحمی و عطوفت نیز همراه است. همین امر است که مخاطب در انتها، وقتی او تصمیم بر قتل همسرش می‌گیرد، کمی بر او دل رحمی می‌کند و آخی ریزی در دلش به او می‌گوید و فراموش می‌کند که او یک تروریست است.

حال آنکه فائزه در چند سکانس پیشین، وقتی می‌توانست فرار کند و خود را نجات دهد، فرار نکرد و ماند و جلوه‌ای منفعلانه از خود در ذهن تماشاگر به جای گذاشت. اصولا شخصیت‌های فیلم شبی که ماه کامل شد از انفعال رنج می‌برند و به گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی اسیر شرایط و جبر زمانه شده اند.

زنان فیلم جیغ و داد می‌کنند (جز مادر ریگی)، مردان فیلم هم تسلیم مردان قوی ترشان می‌شوند و فرمان‌های آن‌ها را اجرا می‌کنند.

زنان فیلم جیغ و داد می‌کنند (جز مادر ریگی)، مردان فیلم هم تسلیم مردان قوی ترشان می‌شوند و فرمان‌های آن‌ها را اجرا می‌کنند. حالا چه قتل خودشان باشد مثل شهاب که به قتلگاه خویش میرود و چه قتل زنشان در میان می‌باشد که عبدالحمید دستورات برادرش را کورکورانه اجرا می‌کند. تنها شخصیتی که پیشتر به آن اشاره کردم و کمی فعالانه تر بر خورد می‌کند، مادر ریگی هاست.

در جاهایی زورهای اندکی می‌زند تا فائزه را از ازدواج با ریگی منع کند، در برهه‌ای او را فراری میدهد و در نهایت همان اوست که فرزندان فائزه را از این مهلکه می‌رهاند. از کارگردان زن، انتظار بیشتری می‌رود که حداقل شخصیت‌های زنان داستانش در این حد منفعل نباشند و فعالانه تر ظاهر شوند و سیمای قوی تری از زن ارائه دهند. وقتی کارگردان زنی چنین رویکردی به زنان دارد، دیگر از کارگردانان مرد چه انتظاری می‌رود؟!

بررسی شبی که ماه کامل شد فیلمی از نرگس آبیار؛ ناهار در بهشت

فیلم از یکدست نبودن روایت رنج می‌برد. در اوایل فیلم گویی با یک فیلم عاشقانه با مایه‌های اختلاف فرهنگی و قومی رو به رو هستیم. در میانه به فیلمی نسبتا معمایی بدل می‌شود که در گذر از آن به کشف هویت خاندان آقا داماد پی ببریم و مایه‌های عاشقانه کمرنگ می‌شوند و در انتها ناگاه با یک فیلم تروریستی تعقیب گریزی رو به رو هستیم که دیگر مایه‌های عاشقانه‌ی ابتدایی به کلی رنگ باخته اند.

این بی موزونی در اسم فیلم هم خود را نشان می‌دهد. نام فیلم بسیار لطیف تر از آن خشونت‌های عیانیست که در فیلم دیده می‌شود. اصولا از نام فیلم شبی که ماه کامل شد بر می‌آید که با عاشقانه‌ای از جنس گرگینه رو به رو هستیم. عاشقی که وقتی ماه کامل شد، معشوقه‌ی خویش را به قتل می‌رساند!

شبی که ماه کامل شد

در ادامه با نقد فیلم شبی که ماه کامل شد به قلم ادیسه عسکری همراه خواهیم بود:

نقد فیلم شبی که ماه کامل شد

ناهار در بهشت

در همین آغاز نقد فیلم شبی که ماه کامل شد اثر تازه‌ی نرگس آبیار باید گفت که شبی که ماه کامل شد اثر نرگس آبیار بر اساس یک ماجرای واقعی ساخته شده است. و روایت آشنایی و ازدواج عبدالحمید ریگی (با بازی هوتن شکیبا) برادر عبدالمالک ریگی (با بازی آرمین رحیمیان) سرکرده‌ی گروه تکفیری جندالله با دختری جنوب شهری به نام فائزه منصوری (با بازی الناز شاکردوست) است. آن‌ها علیرغم مخالفت های دو خانواده با هم ازدواج می‌کنند. مدتی پس از ازدواج عبدالحمید و فائزه در حالیکه فرزند خردسالی دارند ناچار به مهاجرت به پاکستان می‌شوند و درگیر حوادث و ماجراهایی می‌شوند.

پوستر فیلم شبی که ماه کامل شد

در این سفر برادر فائزه (با بازی پدرام شریفی) نیز آن‌ها را همراهی می‌کند. ماجراهای فیلم از سال ۱۳۸۱ می‌شود. و برهه ای از زندگی این دو خانواده را تا دستگیری عبدالمالک روایت می‌کند. عبدالمجید ریگی مشهور به عبدالمالک ریگی رهبر گروه تکفیری در استان سیستان و بلوچستان بود که به مبارزه‌ی مسلحانه، قاچاق مواد مخدر و اسلحه و ترور می‌پرداخت. او در اسفند ۱۳۸۸ توسط وزارت اطلاعات دستگیر شد و یکشنبه ۳۰ خرداد ۱۳۸۹ به دار آویخته شد.

نرگس آبیار برخلاف روال معمول بیشتر کارگردانان زن ایرانی علاقه ای به ساخت داستانهای آپارتمانی و شهری با موضوعات معضلات اجتماعی ندارد. لوکیشن های آثار قبلی اش و نیز استفاده از لوکیشن هایی چون سیستان و بلوچستان، نقاط مرزی، پاکستان در این فیلم به خوبی بیانگر این مسئله است که با فیلم ساز زنی رو به رو هستیم که به دنبال تجربه های نو، و داستان های پر تحرک است.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم آشفته گی کاری از فریدون جیرانی؛ یک نوآر مشرقی

هوتن شکیبا در شبی که ماه کامل شد

استفاده از طبیعت، آداب و رسوم و فرهنگ این نقاط دور افتاده و تصویری که علیرغم محرومیت کامل این مناطق تنها در خدمت فیلم و آمبیانس فضای فیلم است. و قرار نیست صرفا نمایشگر زشتی و سیاهای‌ها باشد. انتقادی که همواره در آثار بومی با آن مواجه هستیم. تعداد زیادی نماهایی که از محرومیت این مناطق گرفته می‌شود و در خدمت هدف فیلم نیست.

لوکیشن‌ها در این فیلم به خوبی به پر رنگ کردن حال و هوای شخصیت‌ها و داستان فیلم کمک می‌کند. فیلم سراسر پر از حادثه است و ریتم تندی دارد. هر چند نیمه‌ی اول فیلم و تا رسیدن به سرآغاز ماجراهایی که زندگی این زوج را دچار تغییر بسیار می‌کند کند و کمی کشدار است.

در ادامه نقد فیلم شبی که ماه کامل شد باید گفت شخصیت های اصلی فیلم عبدالحمید (با بازی هوتن شکیبا) و فائزه منصوری (با بازی الناز شاکردوست) هستند. کاراکترهایی که به خوبی پرداخته شده اند. و سیر تحول آن‌ها و تغییر رابطه‌ی عاشقانه‌اشان به نفرت کاملا باور پذیر و عمیق پرداخته شده است.

عبدالحمید که در ابتدا کاملا نگاهی جدا از سایر برادرانش دارد و به کار فروش لوازم آرایش اشتغال دارد به آدم کشی بی رحم تبدیل می‌شود. و الناز شاکردوست از معشوقی ساده دل به زنی کامل و درد کشیده تبدیل می‌شود. و این مسیر طی شده در راه تغییر باورها و شخصیت کاراکترها به آهستگی و تحت تاثیر عوامل بیرونی و درونی اتفاق می‌افتد که البته ماجراهای فیلم را پیش می‌برد.

باید در همین جا به این نکته اشاره کرد که بازی‌ها باورپذیر و قوی است. هوتن شکیبا، الناز شاکردوست، فرشته صدر عرفایی، شبنم مقدمی( در نقش مادر خانواده‌ی منصوری) با آن گریم متفاوت و سنگین همگی به خوبی از پس نقش هایی که به عهده گرفته اند بر آمده اند.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم مسخره باز کاری از همایون غنی زاده؛ چرا مرا همیشه در ته دریا نگاه می‌داری؟

حضور متفاوت الناز شاکردوست در فیلم شبی که ماه کامل شد

در پایان نقد فیلم شبی که ماه کامل شد اثر نرگس آبیار باید گفت که شخصیت مادر ریگی‌ها به نام غمناز ( با بازی فرشته صدر عرفایی) زنی است که ساکت و تسلیم سرنوشت است. اما مانیفست فیلم را از زبان او می‌شنویم که اتفاقن بسیار کم حرف است و دیالوگ های محدودی دارد. که فقر جوانان این منطقه‌ی محروم را به قاچاق و پول در آوردن از راه خلاف وادار می‌کند و سپس عده ای با وعده‌ی پول و یا گرفتن حق پایمال شده‌ی قوم خود( بلوچ) به گروه های خلافکار و یا تکفیری می‌پیوندند.

از دیگر بازیگران این فیلم می‌توان به امین میری، بانیپال شومون، فرید سجادی اشاره کرد.

بیشتر بخوانید: نقد فیلم سمفونی نهم از محمدرضا هنرمند؛ کاماروی مرگ

این مطلب با حمایت اپلیکیشن اعزام کارشناس به محل آچارباز تهیه و تولید شده است.

با نصب اپ، ۲۰۰۰۰ تومان اعتبار اولیه، هدیه بگیرید!

آچارباز، کارشناس‌های حرفه‌ای را در زمان دلخواه شما به مکان مورد نظرتان اعزام می‌کند.

نرم افزار آچارباز، برای ۲ سیستم عامل اندروید و iOS منتشر شده و می‌توانید با نصب آن، بزرگترین تعمیرگاه تخصصی تجهیزات الکترونیکی را در جیبتان داشته باشید.

دانلود از طریق: