شب چله؛ فرصت دستبرد به سیزان پدربزرگ، مادربزرگ‌ها

امروز شرایط اقتصادی مهر را به پول تبدیل کرده و همه رسومات را دفن کرده اما برخی از جشن های میراثی جنسش از کلیشه به دور است و عشق شب چله و مهر عمو اکبر ما را به خرید چله شب کشانده و اناری به سرخی لبخندش دستمان را به خرید باز کرده است.

سبزه میدان همدان با بافت قدیمی اش و گذرگاه و محل خرید پدربزرگان و مادربزرگان بودنش به شهر هویت داده و اتصال آن به نخستین پایتخت جهان «هگمتانه»، اصالت همدان را به رخ می کشد.

عمو اکبر هم در همین راستا با چرخ دلبرانه خود بار اناری که مدتی پیش خریده بود را برای فروش آورده بود و با لهجه شیرینش انار فروشی می کرد و برای مشتری های خاص، سفره دلش را باز می کرد.

عمو اکبر شب چله را جشن می داند و می گوید: آذوقه شب چله را مردم همدان از روزها پیش در سیزان -زیرزمین های طاق هلالی که در تابستان بسیار خنک و در زمستان گرم بودند- جمع کرده و برای آن شب برنامه ریزی می کنند.

وی از آیین های شب چله همدان می گوید و ادامه می دهد: در شب چله بزرگان خانواده تنها به خرید یک کدو اکتفا نکرده بلکه چندین کدو می خرند و چهار برش کرده و هر برشی را به خانه همسایه ای پیشکش می کنند و آنها هم به پاس قدردانی سینی پیشکش را خالی برنمی گردانند.

انار فروش چرخی مهربان، کدوی پخته، گردو، نان های محلی، دوشاب، مویز و ...را از دیگر خوراکی های این شب می داند و از همه مهمتر اینکه می گوید: شب چله کسی دعوت نمی شود بلکه فرزندان با خانواده هایشان به صورت گروهی و یکجا نوه ها را به دیده بوسی پدربزرگ و مادربزرگ می آورند.

پدربزرگ دیگری که روی چرخش لبو دارد، نزدیکتر می آید و می گوید: بذرهای کدو، هندوانه، خربزه و آفتابگردان را که تابستان جمع کرده اند، به همراه عدس، برنج و کشمش های روی طناب خشک شده را برای آجیل شب چله در سفره رنگین آن شب می چینند.

در همین هیاهو مادری میانسال را در حال خرید گردوی مرغوب همدان دیدیم که هدفش از خرید گردو را بار گذاشتن فسنجان برای فرزندانش می داند.

مهری خانم می گوید: روزگار چون گذشته آرام نیست و بچه ها کمتر زمان سفر دارند اما چله شب ها، نوروز و گاه فرصتی در تابستان زمانی است که آنها حتماً به همدان سفر می کنند و گاه دوستان خویش را نیز به استان می آورند.

او با چشمانی سراسر شوق می گوید: جاذبه های گردشگری همدان و آیین هایش یکی از انگیزه های سفر میهمانان فرزندانش از استان های دیگر به همدان است.

یک کارشناس فرهنگی هم درباره آداب و رسوم شب چله به ایسنا می گوید: دفاع از فرهنگ اصیل ایرانی و زنده نگهداشتن آیین های سنتی از وظایف هر خانواده ای بوده و باید به فرزندان نیز آموزش داده شود.

محمدرضا امیرکهریزی معتقد است: شب چله نمادی از جمع گرایی ایرانیان است و باید روح این جمع گرایی حفظ شود نه اینکه روز به روز خانواده ها گسسته تر و ماهواره ها و فضای مجازی قصه گوی فرزندانمان شوند.

وی شب چله را نمادی از جمع گرایی ایرانیان می داند که امروزه به مدگرایی تبدیل شده و خانواده ها با وجود فشارهای اقتصادی موجود از این مدهای خودساخته پیروی می کنند.

او در ادامه می گوید: حتی در آیین چله شب های قدیم میوه هایی که انتخاب می شدند مانند کدو، انار و انگور با روح جمعی پیوند خورده بود.

باید بدانیم شب چله در نهایت تیرگی خویش است و بار دیگر شب چله ای برآمده از هزاران هزار سال پیش با قصه ها و شادی هایش، با چرخ عمو اکبر در راه است و باید در این شب پدربزرگ ها و مادربزرگ ها را دریابیم ...

انتهای پیام