بهترین فیلم‌های ادوار فجر در یک نگاه

متر از دو ماه دیگر سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر با دبیری ابراهیم داروغه‌زاده پیش روی ماست. این دوره از جشنواره فجر از 29 مهرماه با انتشار فراخوان ارسال آثار کار خود را آغاز کرد. ثبت نام از آثار متقاضی حضور در این دوره‌ جشنواره فجر از 1 تا 30 آبان 1398 بوده که در این مدت 115 فیلم سینمایی به همراه 36 فیلم مستند فرم ثبت نام جشنواره را تکمیل کرده‌اند که از این تعداد 37 فیلم سینمایی متعلق به فیلمسازان اول است.

سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر جایزه‌ای است که هر ساله به بهترین فیلم جشنواره اهدا می‌شود. این بخش یکی از جذاب‌ترین بخش‌های جشنواره فجر هر سال است. این انتخاب باعث دیده شدن هرچه بیشتر فیلم شده و توجه مخاطب را در زمان اکران جلب می‌کند. در دوره‌های نخست جشنواره، لوح زرین، جایزه بهترین فیلم بود و از دوره هفتم و پس از طراحی سیمرغ به عنوان نماد جشنواره، این جایزه به سیمرغ بلورین بدل شد.

فیلم‌های حاتمی‌کیا رکورددار سیمرغ بهترین فیلم

ابراهیم حاتمی‌کیا با کارگردانی 5 فیلم سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر را برای تهیه‌کنندگان به ارمغان آورد، تا در این زمینه رکورددار باشد. در طی این سال‌ها 5 فیلم‌ «مهاجر»، «از کرخه تا راین»، «آژانس شیشه‌ای»، «به نام پدر» و «به رنگ ارغوان» با کسب جایزه بهترین فیلم این رکورد ارزشمند را به ارمغان آوردند.

در ادامه گزارش نگاهی به بهترین فیلم‌های جشنواره فیلم فجر در طول سی و هفت دوره گذشته داریم.

دهه اول جشنواره فجر؛ درخشش فیلم‌های ملاقلی‌پور و جعفری جوزانی / چهار دوره بدون سیمرغ بهترین فیلم

1- دوره اول جشنواره فجر در بخش بهترین فیلم برنده نداشت.

2- هیئت داوران دوره دوم جشنواره فجر هم در بخش بهترین فیلم برنده‌ای را اعلام نکردند.

3- فیلم «مترسک» به کارگردانی حسن محمدزاده و نویسندگی مهدی معدنیان، اولین لوح زرین بهترین فیلم جشنواره فجر را در دوره سوم به دست آورد.

هادی اسلامی، فخری خوروش، حسین کسبیان، جیران شریف، زری برومند، روح‌انگیز مهتدی، یوسف صمدزاده، پریدخت اقبال‌پور، احمد مظلومی و اکبر نوذری از بازیگران این فیلم بودند.

4- در دوره چهارم جشنواره فجر که در سال 1364 برگزار شد، در بخش بهترین فیلم برنده‌ای اعلام نشد.

5- «پرواز در شب» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلی‌پور و بازی فرج‌الله سلحشور، علی یعقوب‌زاده، تاجبخش فنائیان، جعفر دهقان، مصطفی لاجوردی، کامران نوروز، اکبر نیکرو و سید جواد هاشمی برنده جایزه بهترین فیلم دوره پنجم جشنواره شد.

6- دوره ششم جشنواره فجر هم از دور‌ه‌هایی بود که هیئت داوران اثری را شایسته دریافت سیمرغ بهترین فیلم ندانستند.

7- در دوره هفتم جشنواره فجر فیلم «در مسیر تندباد» به کارگردانی و نویسندگی مسعود جعفری جوزانی و تهیه‌کنندگی هارون یشایائی توانست جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلم را به خود اختصاص دهد.

عزت‌الله انتظامی، مجید مظفری، فردوس کاویانی، اصغر همت، شهلا ریاحی، فرزانه کابلی، سرور نجات‌الهی، احمد هاشمی، عطاءالله زاهد، حسین پناهی، میرصلاح حسینی، منوچهر آذری، رحیم هودی و فریبا کوثری از بازیگران مطرح این فیلم بودند.

8- ابراهیم حاتمی‌کیا اولین سیمرغ در بخش بهترین فیلم را با اثر «مهاجر» در جشنواره فیلم فجر هشتم دریافت کرد.

بازیگران این فیلم عبارتند از: علیرضا خاتمی، ابراهیم اصغرزاده، علیرضا حیدری، اصغر نقی‌زاده، غلامرضا علی‌اکبری، علیرضا زاهدی، فرید امیری، علیرضا مهدوی، سید محمد فاطمی و بهروز شفیعی.

9- «آپارتمان شماره 13» فیلمی به کارگردانی و تهیه‌کنندگی یدالله صمدی، نویسندگی حسن قلی‌زاده و علیرضا خمسه برنده سیمرغ بهترین فیلم دوره نهم جشنواره فجر شد.

علیرضا خمسه، جمشید اسماعیل‌خانی، کتایون ریاحی، مریم معترف، صدیقه کیانفر، نیلوفر محمودی، سیروس گرجستانی، اکبر دودکار، ابراهیم آبادی و ناصر لقایی از بازیگران فیلم «آپارتمان شماره 13» بودند.

10- سیمرغ بهترین فیلم جشنواره فجر در دوره دهم به فیلم «نیاز» به کارگردانی علی‌رضا داوودنژاد و نویسندگی علی‌اکبر قاضی‌نظام و علیرضا داوودنژاد رسید.

علی سوری، ترحم فتحی، شهره لرستانی، عزت‌الله صلح‌جو مهربان، صدرالله اعتصامی، شجاع‌الدین حبیبیان، حسین میرآقایی، حبیب‌الله قلیچ‌خانی و محمد یوسفی بازیگران این فیلم بودند.

10 سال دوم جشنواره فجر؛ دورانی پرفروغ برای فیلم‌های حاتمی‌کیا و مجید مجیدی

11- این دوره شاهد دریافت دومین سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر توسط ابراهیم حاتمی‌کیا با فیلم «از کرخه تا راین» بود.

بازیگران این فیلم عبارتند از : هما روستا، علی دهکردی، هانس نویمن، صادق صفایی، اصغر نقی‌زاده و پرویز شیخ طادی.

12- دوره دوازدهم جشنواره فیلم فجر به سرنوشت دوره‌های بی‌برنده در بخش بهترین فیلم گرفتار شد و در این بخش اثری معرفی نشد.

13- فیلم «روز واقعه» به کارگردانی شهرام اسدی و تهیه‌کنندگی مرتضی شایسته که از روی فیلمنامه «روز واقعه»، نوشته بهرام بیضایی ساخته شد، توانست از سیزدهمین دوره جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم را دریافت کند.

علیرضا شجاع‌نوری، عزت‌الله انتظامی، جمشید مشایخی، مهدی فتحی، محمدعلی کشاورز، سعید نیک‌پور، عنایت‌الله بخشی، حسین پناهی، ژاله علو، حمیده خیرآبادی و لادن مستوفی گروه بازیگران روز واقعه بودند.

14- سیمرغ بلورین چهاردهمین دوره جشنواره فیلم فجر به فیلم «پدر» به کارگردانی مجید مجیدی رسید.

محمد کاسبی، پریوش نظریه، حسن صادقی، حسین عابدینی و محسن روزبهانی بازیگران این فیلم بودند.

15- اتفاق ویژه دوره پانزدهم برنده شدن مجید مجیدی برای دومین دوره متوالی با فیلم «بچه‌های آسمان» بود. این فیلم مورد تحسین منتقدان و جامعه قرار گرفت و بازخوردهای بین‌المللی بسیاری را به وجود آورد و باعث شناخت جامعه غرب از مجیدی شد.

«بچه‌های آسمان» اولین فیلم ایرانی است که به‌عنوان پنج نامزد نهایی جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان در سال 1998 انتخاب شده بود و همچنین جایزه‌های معتبری از جمله جایزه فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم مونترال را نیز به دست آورد.

گروه بازیگران این فیلم عبارتند از: رضا ناجی، میرفرخ هاشمیان، بهاره صدیقی، نفیسه جعفر محمدی، فرشته سرابندی، کمال میرکریمی و بهزاد رفیعی.

16- سال 1374 سال هت‌تریک ابراهیم حاتمی‌کیا در دریافت سیمرغ بهترین فیلم جشنواره فجر بود. این جایزه در دوره شانزدهم به فیلم «آژانس شیشه‌ای» به نویسندگی و کارگردانی حاتمی‌کیا تعلق گرفت که به یکی از بهترین فیلم‌های سینمای ایران تبدیل شد.

«آژانس شیشه‌ای» با 14 نامزدی و دریافت 9 سیمرغ بلورین در رشته‌های بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین موسیقی متن، بهترین تدوین، و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران، و نیز یک دیپلم افتخار برای دیگر نامزد در رشته بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، به رکوردی چشم‌گیر در تاریخ جشنواره فیلم فجر دست یافت.

هفدهمین دوره جشنواره فیلم فجر این فیلم را به عنوان «بهترین فیلم سیاسی پس از انقلاب اسلامی» و جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت در سال 1397 آن را به عنوان «بهترین فیلم سینمای دفاع مقدس» انتخاب کرد. انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران در سال 1387 این فیلم را به عنوان یکی از پنج فیلم برتر «سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی» برگزید.

پرویز پرستویی، رضا کیانیان، حبیب رضایی، اصغر نقی‌زاده، قاسم زارع، بیتا بادران و بهروز شعیبی بازیگران شاهکار حاتمی‌کیا بودند.

17- فیلم «هیوا» به کارگردانی و نویسندگی رسول ملاقلی‌پور انتخاب هیئت داوران هفدهمین دوره جشنواره فجر برای بهترین فیلم بود.

گلچهره سجادیه، جمشید هاشم‌پور، آتیلا پسیانی، عبدالرضا زهره کرمانی، آناهیتا نعمتی و فرهاد قائمیان گروه بازیگران فیلم ملاقلی‌پور بودند.

18- فیلم «بوی کافور عطر یاس» به کارگردانی و نویسندگی بهمن فرمان‌آرا و تهیه‌کنندگی مرتضی شایسته و نقش‌آفرینی داریوش اسدزاده، فیروز بهجت‌محمدی، ولی شیراندامی، حسین کسبیان، رضا کیانیان، مهتاج نجومی، پریوش نظریه، رؤیا نونهالی، لوریک میناسیان و بهمن فرمان‌آرا برنده سیمرغ بهترین فیلم جشنواره فجر شد.

این فیلم موفق به دریافت 8 سیمرغ بلورین از هجدهمین دوره جشنواره فیلم فجر شد.

19- مجید مجیدی با فیلم «باران» در سال 1379 و در نوزدهمین دوره جشنواره فجر برای سومین بار برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم شد.

بازیگران فیلم «باران» عبارتند از: حسین عابدینی، رضا ناجی، زهرا بهرامی، حسین رحیمی، غلامحسین بخشی و حسین محجوب.

20- فیلم «خانه‌ای روی آب» به کارگردانی بهمن فرمان‌آرا برنده بهترین فیلم بیستمین دوره جشنواره فجر شد.

رضا کیانیان، هدیه تهرانی، عزت الله انتظامی، جمشید مشایخی، بیتا فرهی، بهناز جعفری، مهدی صفوی، رویا نونهالی، حسین کسبیان، ولی شیراندامی، شبنم طلوعی، امیر غفارمنش و محسن قاضی مرادی گروه بازیگران این فیلم بودند.

دهه سوم جشنواره فجر؛ فرصتی برای درخشش فیلم‌های اجتماعی

21- سومین فیلم بلند احمدرضا معتمدی با نام «دیوانه‌ای از قفس پرید» و نقش‌آفرینی عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، نیکی کریمی و پرویز پرستویی در بیست و یکمین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم شد.

22- فیلم کمدی خانوادگی «مهمان مامان» به کارگردانی داریوش مهرجویی در بیست و دومین دوره جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین بهترین فیلم را دریافت کرد. این فیلم بر اساس کتاب «مهمان مامان» نوشته هوشنگ مرادی کرمانی تولید شده است.

گلاب آدینه، پارسا پیروزفر، امین حیایی، حسن پورشیرازی، نسرین مقانلو، ملیکا شریفی‌نیا، علیرضا جعفری، ژاله علو، فریده سپاه‌منصور و آفرین عبیسی از بازیگران فیلم مهرجویی بودند.

23- سیمرغ بلورین بیست و سومین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 1383 به فیلم «خیلی دور، خیلی نزدیک» به کارگردانی رضا میرکریمی و نویسندگی محمدرضا گوهری رسید.

مسعود رایگان، افشین هاشمی، محمدرضا نجفی و الهام حمیدی بازیگران فیلم میرکریمی بودند.

24- فیلم «به نام پدر» به کارگردانی و نویسندگی ابراهیم حاتمی‌کیا و محصول سال 1384 است. این فیلم برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم بیست و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر شد.

پرویز پرستویی، گلشیفته فراهانی، مهتاب نصیرپور، کامبیز دیرباز، مهرداد ضیایی، افشین هاشمی، میرطاهر مظلومی، کاظم هژیر آزاد، شبنم مقدمی گروه بازیگران این فیلم هستند.

25- سیمرغ بلورین بهترین فیلم بیست و پنجمین جشنواره فیلم فجر در سال 1385 به فیلم «روز سوم» ششمین فیلم سینمایی محمدحسین لطیفی در مقام کارگردان رسید. این فیلم بر اساس فیلم مستندی از حمید زرگرنژاد به همین نام است.

بازیگران این فیلم دفاع مقدسی عبارتند از: پوریا پورسرخ، باران کوثری، حامد بهداد، برزو ارجمند، مهدی صبایی، شهرام قائدی، مرتضی زارع، مالک سرا، مجید یاسر و مهدی ساکی.

26- سیمرغ بلورین بهترین فیلم بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در سال 1386 به فیلم «به همین سادگی» به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی رضا میرکریمی و بازی هنگامه قاضیانی، مهران کاشانی، صفا آقاجانی رسید.

27- «تردید» عنوان فیلم واروژ کریم‌مسیحی است که جایزه سیمرغ بلورین بهترین فیلم بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر را به دست آورد. این فیلم دومین ساخته کریم‌مسیحی پس از گذشت 18 سال از ساخت نخستین فیلم او یعنی «پرده آخر» بود.

تعدادی از بازیگران فیلم «تردید» عبارتند از: ترانه علیدوستی، بهرام رادان، حامد کمیلی، مهتاب کرامتی، انوشیروان ارجمند، رزا آرایش، آتش گرگانی، علیرضا شجاع‌نوری، جمشید هاشم‌پور، محمد مطیع و امید روحانی.

28- انتخاب بهترین فیلم بیست و هشتمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال 1388 با حاشیه‌های فراوانی همراه بود. در این سال سیمرغ بلورین بهترین فیلم به فیلم «به رنگ ارغوان» سیزدهمین فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا محصول سال 1383 رسید. این فیلم پس از پنج سال توقیف، در این دوره از جشنواره فجر حضور یافت و مورد توجه قرار گرفت.

حمید فرخ نژاد، خزر معصومی، فرهاد قائمیان و رضا بابک از بازیگران مطرح این فیلم پرحاشیه بودند.

29- بیست و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر، دوره‌ی مسعود کیمیایی و فیلم «جرم» بود این فیلم برنده پنج سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر از جمله سیمرغ بلورین بهترین فیلم شد.

پولاد کیمیایی، حامد بهداد، شبنم درویش، جمشید مشایخی، داریوش ارجمند، مسعود رایگان، سیامک انصاری، بهاره رهنما، لعیا زنگنه و نیکی کریمی از بازیگران فیلم «جرم» بودند.

30- پس از چندین دوره جشنواره فیلم فجر سی‌ام در بخش بهترین فیلم برنده‌ای را اعلام نکرد.

دهه چهارم جشنواره فجر؛ فیلم‌سازان جوان وارد می‌شوند

31- فیلم «استرداد» اثر علی غفاری با نویسندگی علیرضا طالب‌زاده و تهیه‌کنندگی محسن علی‌اکبری ساخته سال 1390 است که در همین سال و در دوره سی و یکم جشنواره فیلم فجر موفق به دریافت سیمرغ بهترین فیلم شد.

فیلمبرداری این فیلم در چهار کشور ایران، روسیه، ارمنستان و لهستان انجام شد و حمید فرخ‌نژاد، فرهاد قائمیان، آلیسا کاچر، الکساندر ناوانف، صالح میرزاآقایی، سیاوش چراغی‌پور، علیرام نورایی، بهنام تشکر، شیرین یزدان‌بخش و علی روئین‌تن گروه بازیگران این فیلم بودند.

32- دوره سی و دوم جشنواره فیلم فجر اتفاق ویژه‌ای افتاد و در این دوره دو فیلم به صورت مشترک به عنوان بهترین فیلم انتخاب شدند.

یکی از دو فیلم برگزیده این دوره «رستاخیز» به کارگردانی و نویسندگی احمدرضا درویش بود. این فیلم در 11 بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین بود و در نهایت در 8 بخش از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی برنده سیمرغ بلورین شد.

«رستاخیز» به سه زبان و با سه نام متفاوت (به عربی: القربان) و (به انگلیسی: Hussein Who Said No به معنای: «حسین، آنکه گفت نه») شناخته می‌شود.

«رستاخیز» از 24 بازیگر که نقش‌های پیش‌برنده را به عهده دارند، بهره برده و حدود 40 بازیگر دیگر و هفت بازیگر زن و مرد مهمان نیز در آن بازی کرده‌اند. به غیر از بازیگران ایرانی، بازیگرانی از عراق، کویت، لبنان، آمریکا و سوریه بازی کرده‌اند.

فیلم «رستاخیز» در روز 24 تیر 1394 با مجوز قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اکران عمومی درآمد؛ اما ساعاتی پس از آن در پی حاشیه‌هایی از پرده سینماها به پایین کشیده شد.

«آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» به کارگردانی بهروز افخمی یکی دیگر از برگزیدگان این دوره از جشنواره فیلم فجر بود.

مهدی فخیم‌زاده، گوهر خیراندیش، رامبد جوان، مرجان شیرمحمدی، مانی حقیقی، امیر علی دانایی، آزاده اسماعیل‌خانی، نعیمه نظام دوست، شهین تسلیمی و ناهید مسلمی بازیگران فیلم افخمی بودند.

33- سیمرغ بلورین سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر به ابوالحسن داوودی برای فیلم «رخ دیوانه»، رسید. این فیلم اجتماعی-هیجانی به نویسندگی محمدرضا گوهری و تهیه‌کنندگی بیتا منصوری در سال 1393 تولید شده است.

تعدادی از بازیگران این فیلم عبارتند از: امیر جدیدی، طناز طباطبایی، ساعد سهیلی، صابر ابر، نازنین بیاتی، گوهر خیراندیش و بیژن امکانیان.

34- سال 1394 سال معرفی محمدحسین مهدویان به عنوان پدیده در حوزه کارگردانی به سینمای ایران بود. سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر در این سال به فیلم «ایستاده در غبار» به کارگردانی و نویسندگی محمدحسین مهدویان و تهیه‌کنندگی حبیب‌الله والی‌نژاد محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج رسید.

بازیگران این فیلم که برگرفته از زندگی جاویدالاثر حاج احمد متوسلیان است را هادی حجازی‌فر، امیرحسین هاشمی، سوده ازقندی، فرهاد فداکار و عماد محمدی به عمده داشتند.

35- فیلم «ماجرای نیمروز» به تهیه‌کنندگی سید محمود رضوی دومین سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فجر را برای محمدحسین مهدویان به ارمغان آورد. این فیلم در سال 1395 ساخته شد و در سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد.

مهرداد صدیقیان، احمد مهرانفر، هادی حجازی‌فر، مهدی زمین‌پرداز، محیا دهقانی، لیندا کیانی، حسین مهری، جواد عزتی و مهدی پاکدل گروه بازیگران این فیلم بودند.

36- فیلم «تنگه ابوقریب» به نویسندگی و کارگردانی بهرام توکلی و تهیه‌کنندگی سعید ملکان و محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج در سال 1396 برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم جشنواره فجر در دوره سی و ششم شد.

«تنگه ابوقریب» در کنار فیلم «مغزهای کوچک زنگ‌زده» با یازده نامزدی سیمرغ بلورین پیشتاز جشنواره سی و ششم شدند و در نهایت با دریافت 6 سیمرغ بلورین در این دوره از جشنواره فیلم فجر به کار خود خاتمه داد.

جواد عزتی، حمیدرضا آذرنگ، امیر جدیدی، علی سلیمانی، مهدی پاکدل و مهدی قربانی گروه بازیگران این فیلم بودند.

37- دوره سی و هفتم جشنواره فیلم فجر در بخش بهترین فیلم اتفاق ویژه‌ای رقم خورد و برای اولین بار نرگس آبیار با فیلم «شبی که ماه کامل شد» به عنوان یک کارگردان زن این جایزه را دریافت کرد.

این فیلم به نویسندگی نرگس آبیار و مرتضی اصفهانی و تهیه‌کنندگی محمدحسین قاسمی برای نخستین بار در سی و هفتمین دوره جشنواره فجر به نمایش درآمد و با نامزدی در 13 رشته این جشنواره، توانست 6 سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول مرد، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر نقش مکمل زن و بهترین چهره پردازی را به خود اختصاص دهد.

گروه بازیگران این فیلم نرگس آبیار عبارتند از: الناز شاکردوست، هوتن شکیبا، فرشته صدرعرفایی، پدرام شریفی، امین میری، شبنم مقدمی، فرید سجادی حسینی و آرمین رحیمیان.

منبع: خبرگزاری آنا