با نان مردم شوخی نکنیم

تدبیر24»احساس کردم برخی افراد با تبیین ناصحیح مسائل و ارایه اطلاعات ناقص تلاش می‌کنند، جو عمومی را علیه تصمیمات اساسی کشور تحریک کنند که امیدوارم این عمل صرفا از روی خیرخواهی باشد. نگارنده این سطور که تقریبا 23 سال عمر حرفه‌ای خویش را از کارشناسی دفتر امور بازرگانی سازمان برنامه و بودجه تا مسوول تدارک غله کشور در حوزه بازار گندم، آرد و نان مصروف نموده با ساخت بازار گندم، آرد و نان عجین بوده و بر این باور است، مقوله گندم و نان به واسطه اهمیت آن نباید به محلی برای مجادلات بخشی و سیاسی بدل شود لذا بر آن شدم تا موارد ذیل را جهت آگاهی خوانندگان برشمرم:

1- در تمام دنیا نظام کشاورزی فعالیتی پرریسک و متاثر از اقلیم و آب و هواست، این تاثیرات به حدی است که می‌تواند در شرایطی کشورهای صادرکننده محصول را به واردکننده تبدیل کند. بر همین اساس نیز کشور قزاقستان که سال زراعی گذشته جزو صادرکنندگان گندم دنیا بود در سال جاری برای تامین نیاز خویش با دشواری مواجه است به‌ طوری که در جلسه‌ای که با یکی از نهادهای دولتی روسیه داشتیم، عنوان شد که قزاقستان در سال زراعی جاری تاکنون 2 میلیون تن واردات گندم از روسیه را تجربه کرده است. لذا انتصاب تولید بخش کشاورزی صرفا به برنامه‌ریزی و عملکرد کارشناسی یک بخش فارغ از مسائل محیطی غیرواقعی است.

2- آنچه از افتخارات اصیل جمهوری اسلامی طی چند دهه گذشته به شمار می‌رود تامین مستمر و سهل نان مردم در سخت‌ترین شرایط حتی دفاع مقدس، آن هم با کمترین قیمت است و این امر از چنان تنیدگی با اصول سیاسی، امنیتی و ایدئولوژی نظام برخوردار است که نباید با نگاه‌های سطحی آن را محلی برای مناقشات بخش و جناحی نمود.

3- اختلاف آمار و ارقام تولید و مصرف گندم همواره از مسائل اختلافی فیمابین وزارت کشاورزی به عنوان متولی تولید گندم و متولیان تامین نان اعم از سازمان برنامه و بودجه و وزارت بازرگانی بوده است. به یاد دارم در آخرین بخش از این موضوع در سال 1386 که بارش سنگین برف سرمای بسیار شدید در کشور منجر به تعطیلی چندین روزه پایتخت و بسیاری از ادارات و شهر‌ها گردید، بخشی از زراعت گندم با آسیب جدی مواجه شد. همه منابع بر کاهش تولید گندم گواهی می‌دادند لیکن وزارت جهاد کشاورزی در همان مقطع همواره از تولید 13 میلیون تن گندم و عدم نیاز به واردات در صحن دولت خبر می‌داد و به رغم مکاتبات مکرر وزیر محترم وقت بازرگانی مبنی بر نیاز به واردات، وزارت جهاد کشاورزی بر میزان تولید پافشاری داشت، لیکن در اواخر اردیبهشت ماه سال 87 و فرا رسیدن فصل برداشت مشخص شد حداکثر 35 درصد از برآوردهای اولیه محقق می‌شود و در نتیجه کشور در سخت‌ترین شرایط مجبور به واردات نزدیک به 12 میلیون تن گندم در سال‌های 87 و 88 شد.

4- آنچه بر تولید گندم سال جاری گذشت را مختصر بیان خواهم کرد، امیدوارم سیاست‌ورزی در موضوع گندم را تمام کنیم و موضوع را به کارشناسان بسپاریم که نان مردم شوخی ندارد. سال گذشته یکی از پربارش‌ترین سال‌های اقلیمی طی 40 سال گذشته بوده است. به ‌طوری‌ که میزان بارش‌های سال زراعی از 1/7/1397 لغایت 31/6/1398، 317.6 میلی‌متر بوده که نسبت به بلندمدت 11 ساله 60 درصد افزایش و نسبت به سال زراعی قبل 90 درصد افزایش داشته است. نگاهی به پراکنش بارش‌های رخ داده، نشان می‌دهد از کل 317.6 میلی‌متر بارندگی سال زراعی، میزان 288.8 میلی‌متر از تاریخ 1/7/1397 لغایت 31/1/1398 اتفاق افتاده که این رقم 84.41 درصد از کل بارندگی‌های سال زراعی بوده است. همین امر موجب شد با فضل پروردگار تولید مناطق گرمسیر کشور که طول دوره رشد گیاه از زمستان تا ابتدای بهار رخ می‌دهد، بی‌نظیر جلوه کند. به ‌نحوی‌ که در بوشهر 9 برابر سال قبل، در خوزستان نزدیک دو برابر سال قبل و در مناطق گرمسیر ایلام 2.5 برابر سال قبل تولید گردید لیکن متاسفانه بخشی از گندم‌های تولید شده به واسطه سیل اسفند و فروردین ماه سال جاری خسارت دید. حسب گزارش مدیرکل بحران وزارت جهاد کشاورزی، مجموع خسارات بخش کشاورزی ناشی از سیل گذشته حدود یکصد و چهل هزار میلیارد ریال که 52 درصد آن متعلق به بخش زراعت است که سهم خسارت وارده به محصولات زراعی عمدتا به خسارات وارده بر گندم، جو و کلزا متمرکز بوده است. به رغم خسارت وارده افزایش تولید مناطق گرمسیر به حدی بود که همواره رقم خرید تضمینی گندم تا پیش از پایان برداشت مناطق گرمسیر و آغاز فصل خرید مناطق سردسیر میزان خرید گندم بیش از سال قبل بوده است. متاسفانه از ابتدای اردیبهشت ماه سال جاری میزان بارندگی‌ها به‌ شدت کاهش و میانگین دما افزایش داشت. آمارها نشان می‌دهد در اردیبهشت و خرداد که دو فصل اساسی نیاز آبی گندم در نیمه شمالی و مناطق سردسیر کشور است، میزان بارش‌ها به ترتیب 61 درصد و 27 درصد کمتر از سال قبل و 28.9 درصد و22 درصد کمتر از بلندمدت بوده که این تمرکز کاهش بارندگی‌ها در مناطق سردسیر نمود بیشتری داشته است.

برای مثال بارش در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کردستان، همدان، مرکزی طی ماه‌های اردیبهشت و خرداد به ترتیب 64 و 64 درصد، 61 و51 درصد، 70 و 88 درصد، 88 و 83 درصد و 85 و88 درصد نسبت به مقطع مشابه سال قبل کاهش داشته است. لذا تولید گندم مناطق سردسیر کاهش یافت به نحوی‌ که خرید تضمینی که تا اواخر خرداد ماه نسبت به سال گذشته افزایش یافته بود، رو به کاهش نهاد. نکته قابل توجه دیگر که در حوزه اقلیم و آب و هوا در تولید گندم اهمیت دارد، دمای محیط است. نگاهی به نمودار زیر نشان می‌دهد که در 27 استان کشور که تقریبا تمامی سردسیرهای کشور در آن می‌گنجند، دمای محیط نسبت به میانگین بلندمدت در خرداد ماه افزایش یافته که این امر به همراه کاهش بارندگی، شدت کاهش تلقیح گندم و تولید را در پی داشت. به نحوی‌ که در پایان فصل خرید تضمینی گندم، میزان خرید دولت 7.7 میلیون تن بوده که با احتساب برآورد حدود یک میلیون تن خرید بخش خصوصی جمعا عرضه گندم از محل تولید داخل به 8.7 هزار تن رسید بود که نسبت به عملکرد خرید تضمینی سال قبل(9.5 میلیون تن) 9 درصد کاهش عرضه را شاهد بودیم.

در پایان ضمن تاکید بر این مطلب که کشور به لحاظ تامین گندم مورد نیاز مصرفی خویش به حد خود اتکایی رسیده است، واردات مطرح شده به جهت ارتقای سطح ذخایر راهبردی کشور بوده و با همین دوراندیشی‌هاست که در برابر توطئه دشمنان طی چند دهه گذشته همواره در تامین نیاز این مرز و بوم نظام موفق بوده است. «ما برای آنکه ایران خانه خوبان شود رنج دوران برده‌ایم خون دل‌ها خورده‌ایم».

یزدان سیف،معاون وزیر جهادکشاورزی