خوابیدن برای نوزاد یک نوع یادگیری است که نیاز به زمان و تکرار دارد. این نکته ای است که شاید بسیاری از پدر و مادر ها به ویژه پدر ها و مادران جوان از آن بی اطلاع باشند و فکر کنند این بخش جزو ویژگی های غریزی است.

زمانی که نوزاد کم خواب می‌شود به دنبال آن پدر و مادرها هم بی‌خواب می شوند، چون دلشان می‌خواهد به فرزند خود رسیدگی کنند و او را بخوابانند،

حتما خیلی از شما به تازه پدر و مادر‌هایی برخورده‌اید که به دلیل بی‌خوابی یا بدخوابی نوزادشان، پای چشمشان گود افتاده و دائم حواسشان به همه چیز هست تا مگر سر و صدا باعث بیدار شدن بچه نشود. اما واقعا دلیل بی‌خوابی نوزادان چیست؟ چرا خواب نوزادان کم شده؟ چرا برخی از بچه‌ها شب‌ها نمی‌خوابند؟ برای پاسخ به این سوال به سراغ دکتر علی‌اصغر متقی، متخصص نوزادان و کودکان رفتیم و در این‌باره از او پرسیدیم.

کولیک، گرسنه و تشنگی، تغییر در نظم ساعت خواب و خستگی و هیجان زیاد، برخی از دلایل بی خوابی نوزادان است. بله درست خوانید حتی خستگی زیاد، باعث بی خوابی است.

دکتر متقی درباره بی‌خوابی نوزادان می‌گوید: بی‌خوابی نوزادان درواقع احساسی است که پدر و مادر‌ها دارند. در حالی که بچه‌ها از سن نوزادی به بعد، حداقل ۸ ساعت و گاهی ۱۸ تا ۲۰ ساعت در شبانه‌روز می‌خوابند.
اما خواب نوزاد بریده بریده و منقطع است و این‌طور نیست که طولانی بخوابند. معمولا هر بچه‌ای در شبانه‌روز در یک بازه‌ زمانی حدود 3 تا 4 ساعت به طور عمیق می‌خوابد و بچه‌هایی که تازه به دنیا آمده‌اند معمولا در طول روز می‌خوابند و شب‌ها بیدارند. به همین دلیل بیشتر پدر و مادر‌ها بدون توجه به این موضوع، شگله دارند که چرا نوزادشان نمی‌خوابد. اما درواقع نوزادان خواب خوب و درستی دارند.
تعداد زیادی از مردم به‌طور ذاتی کم‌خواب‌تر از دیگران هستند و با کمترین میزان خواب سیستم بدنشان شارژ می‌شود و بقیه هم سیستم معمول ۶ تا ۸ ساعت خواب را دارند. نوزادان و کودکان هم معمولا بالای ۸ تا ۱۰ ساعت خواب دارند. اما مهم‌ترین موضوع در بی‌خوابی نوزادان که کمتر به آن توجه می‌شود گرما است.
به همین دلیل دکتر متقی می‌گوید: متاسفانه بیشتر خانواده‌ها به خنک شدن دما حساس هستند و به محض اینکه هوای خانه خنک شد و بچه سرفه کرد،‌تصور می‌کنند او سرما خورده است. برای همین، جای بچه همیشه گرم است و بدن او به دلیل گرما، آب از دست می‌دهد و نوزاد همیشه کلافه، بی‌قرار و نا آرام است.
علائم این گرمازدگی‌ ها شامل قرمزی پوست نوزاد، ‌عرق کردن زیر بغل، جوش‌های زیر گردن و پشت بچه می‌شود. علاوه بر گرما،‌ممکن است عوامل دیگری مانند کم‌آبی،‌نفخ شکم، دل‌درد،‌گرسنگی و عوامل دیگر باعث بی‌‌خوابی نوزاد ‌شود.
در صورتی که نوزاد مبتلا به بیماری نباشد،‌تغذیه مناسب داشته باشد و ناراحتی جسمی مانند نفخ و گاز معده،‌گوش‌درد و عفونت نداشته باشد، سیستم طبیعی خواب خود را دارند. به‌این صورت که در طول روز یا شب چند ساعت می‌خوابند، بیدار می‌شوند،‌شیر می‌خورند، کمی‌بی‌قراری می‌کنند، دوباره می‌خوابند و این جریان را به‌طور طبیعی ادامه می‌دهند.
اما زمانی که پدر و مادر متوجه شدند نوزادشان روند طبیعی همیشگی را در خوابیدن ندارد، یعنی مشکلی وجود دارد که باید شناسایی شود و اصلاح شود. بنابر‌این وقتی نوزاد بی‌قرار است، عصبی می‌شود و گریه می‌کند، یعنی مشکلی دارد که پدر و مادر هنوز متوجه مشکل او نشده‌اند.
دکتر متقی درباره شرایط خوابیدن نوزاد توضیح می‌دهد: معمولا بچه‌های کم‌خواب با کمترین میزان خواب انرژی بدنشان تامین می‌شود و نیازی به خواب بیشتر ندارند. به همین دلیل گفته می‌شود که بچه‌ها را نباید خواباند و خواب باید به سراغ آنها بیاید. اما زمینه و شرایط باید برای خوابیدن آنها فراهم باشد و برای اینکه بچه راحت بخوابد باید محیط ساکت، کم‌نور و بی‌سر و صدا باشد.
در محیط‌های پر سر و صدا و پر نور که حالت‌های هیجانی هم در آنها زیاد است،‌بچه‌ها خوابشان کم می‌شود. مخصوصا در بچه‌های بزرگتر، وقتی با آنها بیشتر بازی کنند و حالت‌های هیجانی برایشان پیش بیاید، طول می‌کشد تا خوابشان ببرد. چون آن حالت هیجانی مغز باید آرام شود تا بچه بتواند بخوابد.
معمولا در صورتی که بی‌خوابی غیر‌عادی باشد، باید دنبال علتی برای آن گشت. بر همین اساس دکتر متقی می‌گوید: گاهی عفونت گوش، عفونت ادراری،‌عفونت گوش و یا عاملی دیگر باعث می‌شود که سیستم عصبی نوزاد مختل شود. بنابر‌این نوزادای که روند خوابش خوب بوده اما حالا بهم خورده و یا بچه‌ای که کم‌خواب بوده و حالا کم‌خواب تر شده، باید معاینه و بررسی شوند تا مشکلشان تشخیص داده شود.
بسیاری از والدین از سحرخیز بودن بچه‌هایشان شکایت می‌کنند در حالی که سیستم طبیعی بدن انسان این است که در تاریکی شب و نور کم، زود بخوابند و زود هم بیدار شوند. پس سحرخیز بودن بچه‌ها بد و غیر‌طبیعی نیست. خواب نوزاد ثابت است و وقتی بدنش انرژی پیدا کرد، خودش بیدار می‌شود.
این متخصص نوزادان و کودکان، راهکار‌هایی برای آرام کردن بچه‌های بدخواب ارائه می‌دهد و می‌گوید: در صورتی که بچه کم‌خواب یا بدخوابشد،‌پدر و مادر باید او را آرام کرده و سعی نکنند به زور دوباره او را بخوابانند. باید محیط را برای او آرام، بی‌صدا و کم‌نور کنند و بررسی کنند که نوزادشان گرسنه یا تشنه است و یا درد دارد.
معمولا همه لباس‌ها و پوشک بچه‌های نوزاد و شیرخوار باید چک شود‏ تا مشخص شود که پوست او تحریک نشده و جوش نزده باشد. کودکان بزرگتر که خوابشان تحت شرایطی کم شده باشد، کم‌حوصله، بی‌خواب ،کم‌اشتها می‌شود و عصبی می‌شوند و بی‌خوابی که از حدی بگذرد می‌تواند آنها را تحریک‌پذیر کند.

۱۰ دلیل عمده بی خوابی نوزادان
۱- گرسنگی و تشنگی
گرسنگی از مهمترین دلایل بی خوابی نوزادان و بیدار شدن های شبانه است . حتی اگر نوزاد مرتب با شیر مادر تغذیه شود ، می تواند در طول شب و یا قبل از خواب ، گرسنه شود. نوزادان باید هر چند ساعت ، غذا بخورند، به ویژه هنگامی که با شیر مادر تغذیه می شوند زیرا شیر مادر به راحتی قابل هضم است.
اگر سن کودک شما بیشتر از ۶ ماه است و غذاهای کمکی نمی خورد، احتمالا بارها در طول شب بیدار می شود. اگر کودک شما در حال رشد است، ممکن است بیشتر از حد معمول ، احساس گرسنگی کند و به غذای بیشتری نیاز داشته باشد.
به طور معمول، رشد ناگهانی کودک در ۷ تا ۱۰ روزگی، ۳ هفته، ۶ هفته، ۳ ماه، ۶ ماه و ۹ ماهگی رخ می دهد.
هر وقت نوزاد گرسنه بود باید تغذیه شود . اگر با شیشه ( شیر خشک ) به کودک شیر می دهید، شیر بیشتری بدهید. در صورت تغذیه با شیر مادر ، بدون نگرانی در مورد تامین شیر، کودک خود را تغذیه کنید. شیر شما تغذیه ی مناسبی برای نوزاد است .
در طول روز، سعی کنید اگر نوزاد، بالای ۶ ماه است علاوه بر شیر، ، یک نوشیدنی دیگر مانند آب به او بخورانید و برای نوزادانی که کمتر از ۶ ماه سن دارند قبل از دادن آب با پزشک مشورت کنید .
۲ - نیاز به خواب عمیق
در طول شب، کودک ، از خواب عمیق یا خواب سبک ، هر چند ساعت، یک یا دو دقیقه بیدار می شود. بچه ها می دانند چگونه خود را به خواب بزنند و دوباره به خواب بروند . اما اگر کودک شما برای خوابیدن عادت به چیزهایی مانند تغذیه با شیر مادر ، تغذیه ،شیشه شیر یا پستانک داشته باشد ، احتمال کمتری دارد خودش بعد از بیدار شدن دوباره به خواب برود. این مهم ترین دلیل چرت های کوتاه مدت و بی خوابی نوزادان در شب است. راه های زیادی وجود دارد که می تواند کودک را برای خوابیدن، آرام کند. نوزاد را عادت دهید که وقتی او را در رختخواب می گذارید و در حال چرت زدن بیدار می شود دوباره بخوابد.

۳ - تغییر در نظم ساعات خواب همیشگی
هرگونه تغییر در زمان عادی و روزانه خوابیدن کودک ، می تواند لذت بردن از خواب خوب را برای او دشوار کند. کودک به برنامه ای منظم که ساعت درونی و چرخه هورمونی بدن را تنظیم می کند نیاز دارد . این مسئله کمک می کند تا کودک در زمان معینی هر روز خواب آلود شده و بخوابد. سعی نکنید کودک خود را خیلی زود هنگام (زمانی که خسته نیست) یا خیلی دیر (زمانی که خیلی خسته است). در رختخواب بگذارید. بعد از ظهر و غروب کودک را نخوابانید. زیرا برای کودک شما دوباره خوابیدن ، هنگامی که تازه بیدار شده است سخت است.
تحقیقات نشان داده است ، نوزادان وقتی که والدین زمان آخرین خواب بین روز و شب آنها را افزایش بدهند نیاز به کمک کمتری برای خوابیدن در شب دارند.
۴ - خستگی یا هیجان زیاد
بزرگسالان وقتی که خسته می شوند و افکار مختلف به ذهنشان هجوم می آورد ، سخت بخواب می روند . نوزادان نیز درست مثل بزرگسالان، وقتی خسته می شوند، نمی توانند به خوبی بخوابند.
هنگامی که نوزادان خیلی خسته می شوند کمتر می خوابند ، بیشتر از خواب بیدار می شوند و بد اخلاق و بهانه گیر می شوند.
محیط پر سرو صدا نیز می تواند باعث نا آرامی کودک شما شود. سر و صدا، اسباب بازی ها، مردم و صفحه نمایش های الکترونیکی می تواند خواب کودک را با مشکل مواجه کند.
سعی کنید برای کودک در زمان خواب، آرامش ایجاد کنید. حمام گرم و آرامش بخش، ماساژ، در آغوش گرفتن و نوازش کردن، قصه گفتن ، بغل کردن و به خود چسباندن کودک می تواند به آرامش او قبل از خوابیدن کمک کند. این موارد باعث می شوند که کودک ، تمام طول شب را راحت بخوابد و نیمه شب کمتر بیدار شود و صبح سرحال و با حوصله از خواب بیدار شود.
۵ - بیماری (کولیک، دندان و غیره)
بی خوابی نوزادان و بیداری مکرر در طول شب ممکن است برخی مشکلات سلامتی خاصی را نشان دهد. هر چیزی از کولیک ، گاز، رفلاکس معده، سرماخوردگی و سرفه و دندان درد می تواند باعث مشکلات خواب در کودکان شود. بچه ها با سرماخوردگی یا عفونت های تنفسی فوقانی می توانند به علت احتقان یا سرفه از خواب بیدار شوند. استفاده از یک مرطوب کننده هوا مانند بخور در اتاق می تواند مفید باشد .
در صورت درد معده یا درد بخاطر نفخ کردن، مالیدن آب آنغوزه دور ناف می تواند کمک کند . ناراحتی های ناگهانی مانند درد در اثر دندان در اوردن نیز می تواند کودک را بی خواب و بی قرار کند.
۶- می خواهد نزدیک به شما باشد
نوزادان طی ۶ تا ۸ ماهگی اضطراب جدایی از والدین دارند که می تواند تا ۵ سالگی ادامه پیدا کند. ممکن است ببینید کودکتان چند بار در شب، بیدار شده ، گریه می کند و حاضر نیست دوباره بخوابد . کودک، هنگام بیدار شدن ، وقتی والدین را کنار خودش نمی بیند وحشت زده می شود . او فقط می خواهد نزدیک شما باشد. اگر کودک ، خواب باشد و شما او را در اغوش بگیرید و یا برای راحتیش پشت او را بمالید کودک بیدار شده و گریه می کند. اگر شما می خواهید کودکتان را تشویق کنید تا خودش بعد از بیدار شدن آرام شود ، باید حضور خود را در هنگام خواب کاهش دهید. هنگامی که کودک ، در شب بیدار می شود و گریه می کند، در ابتدا در همان اتاق قرار بگیرید و به تدریج اتاق را ترک کنید و یا موقع ترک اتاق به کودک اطمینان دهید که دوباره به او سر می زنید.

۷ - محیط برای نوزاد ، ناخوشایند و ناراحت کننده است .
تغییر محیط نیز می تواند به بی خوابی نوزادان منجر شود. اگر کودک شما در محیطی متفاوت از محل خوابش بیدار شود، او گیج و به احتمال زیاد وحشت زده می شود و نمی تواند دوباره بخوابد .اطمینان حاصل کنید که کودکتان تمام طول شب را در یک جا بخوابد یا در صورت جابجایی ، در جایی با شرایط مشابه نور، سر و صدا، گرما و غیره بخوابد.
گاهی اوقات، تغییرات دما می تواند بر روی خواب نوزاد تاثیر بگذارد. اگر کودک شما عرق کرده است ، لباس مناسب بپوشانید . همچنین که اگر کودک شما سردش است ، با اضافه کردن یک لایه پتو یا لباس او را راحت کنید.
چراغ ها نیز می توانند خواب کودک را بهم بریزند و چرخه ی خواب و بیداری او را مختل کنند. اگر فکر می کنید نوزادتان در نور بیدار می شود سعی کنید اتاق را کاملا تاریک کنید و یا با سایه ، اتاق را تاریک نگه دارید.
پوشک مرطوب نیز می تواند نوزاد شما را در اواسط شب بیدار کند.
۸ - نخوابیدن در طول روز
خواب روزانه برای رشد کودک ، اهمیت زیادی دارد. بدون خواب روزانه کافی ، کودک خیلی خسته و نا آرام میشود و نتیجه اش بی خوابی نوزادان است . لذا ، مهم است که نوزاد را در زمان مناسب بخوابانید. اگر کودک غروب بخوابد ، برایش سخت است که شب دوباره بخوابد. بنابراین وقتی کودک صبح یا بعد از ظهر در حال چرت زدن است او را بخوابانید .
۹- یادگیری مهارت های جدید
رشد کودک همراه با یادگیری رفتارهای جدید است. او اخیرا سینه خیز ، لگد زدن، غلت زدن، نشستن یا ایستادن را تجربه کرده و احتمالا هیجان زده است که آن را حتی در هنگام خواب امتحان کند . تجربیات جدید ، می تواند شبها او را از خواب بیدار کند و به تمرین وا دارد .
در طول روز، زمانی برای تمرین مهارت های تازه به کودک بدهید . اگر او فقط در نشستن تسلط دارد به او دوباره دراز کشیدن را یاد دهید. کودک در شب سعی می کند مهارتهایش را تمرین کند، در نتیجه، اغلب در شب برای کمک خواستن از والدین گریه میکند، چون احتمالا ، درحالتی گرفتار شده که نمی داند چطور از آن خلاص شود .
۱۰ - گرفتن نور خورشید
قرار گرفتن در معرض نور ، به نوزادان کمک می کند تا ریتم شبانه روزی خود را تنظیم کنند و در شب بیشتر بخوابند. دریافت هوای تازه و نور خورشید برای نوزادان سودمند است و به آنها کمک می کند تا به طور صحیح بخوابند.
به علاوه بر این، نور خورشید برای تولید ویتامین d ضروری می باشد. در اوایل صبح و بعد از ظهر نوزاد و کودکان خود را در معرض نور بیشتری قرار دهید و همچنین قبل از خوابیدن از نورهای مصنوعی دور کنید.

خواب کودک را ایمن کنید