اولین باری که حرکت جنین در رحم احساس می شود، برای هر مادر لحظه ای به خصوص و هیجان‌انگیز است. برای هر مادری فکر اینکه جنین داخل رحم چرخ می زند و از این طرف به آن طرف می رود، بامزه بوده و هر تکانی که جنین می خورد موجی از شادی را در وجود مادر ایجاد می کند. پرسشی که برای اغلب زنان باردار به وجود می‌آید آن است که چه زمانی تکان‌های جنین نرمال و چه زمانی غیر نرمال محسوب می‌شود. شمارش حرکات جنین و تعداد ضربه های او یکی از مهم ترین روش های بررسی سلامتی او است. تمام خانم های باردار باید روش شمارش تعداد حرکات جنین را بیاموزند.

حرکات جنین
یک جنین فعال معمولا یک جنین سالم است و تشخیص کاهش حرکات جنین فرصتی برای ملاحظه سلامتی او است.
شما معمولا کشش، چرخش و ضربه های جنین را هر روز احساس می کنید. برخی جنین ها فعال تر هستند. تمام جنین ها هنگامی که فعال نیستند خوابند. شما الگوی حرکات فرزند خود را در هنگام فعالیت متوجه می شوید.
فعالیت منظم جنین نشانه خوب بودن او است. مطالعات ارتباطی بین کاهش فعالیت جنین و نتایج ضعیف پس از تولد پیدا کرده اند. کاهش فعالیت جنین با مشکلاتی مانند تولد بچه مرده ارتباط دارد. بنابراین بیشتر مادرها حرکات جنین را نشانه سلامتی او می دانند.

چه زمانی حرکات جنین را حس می کنم؟
شما حرکات جنین را هر روز از هفته ۲۴ بارداری تا تولد حس می کنید. شمارش ضربه های جنین معمولا از هفته 24 بارداری برای بررسی سلامتی او انجام می شود.

روش های شمارش حرکات جنین
روش های زیادی برای شمارش حرکات جنین وجود دارد.
روش شمارش تا ده:
حرکات جنین را هر روز در ساعتی مشخص و یک تا دو ساعت بعد از غذا بشمارید. بعد از شام زمانی مناسب است زیرا جنین بیشترین فعالیت را دارد.
حرکات را بر روی کاغذ بنویسید.
در کنار خود ساعت قرار دهید.
در هنگام شمارش به پهلو دراز بکشید، ترجیحا بر روی پهلوی چپ دراز بکشید.
زمان شروع حرکات را بنویسید.
هر حرکتی که حس می کنید مانند چرخش یا ضربه را بنویسید.
تا حرکت شماره ده بشمارید.
به طور ایده آل در طول دو ساعت باید حداقل ده حرکت را بشمارید. معمولا ده حرکت را در زمان کوتاه تری حس می کنید.
زمان پایان را بنویسید. زمان کل زمانی است که ده حرکت را شمارش کرده اید.

روش های زیادی برای شمارش حرکات جنین وجود دارد.

اگر مشکلی در حرکات جنین وجود دارد با پزشک خود صحبت کنید. بیشتر پزشک ها از خانم باردار می خواهند در صورت مشاهده موارد زیر با آن ها تماس بگیرد:
اگر در طول روز حرکتی حس نکردید.
اگر دو روز پشت سر هم شمارش ۴ حرکت طولانی شود.
اگر شمارش 4 حرت بیش از یک ساعت به طول بینجامد.
بهتر است در دفتر تعداد حرکات و زمان آن ها را بنویسید و نمودار آن را رسم کنید. این کار به شما کمک می کند الگوی حرکات را مشاهده کنید و مدت زمان شمارش ده حرکت را بفهمید. همچنین نمودار انحراف از الگو را به شما نشان می دهد.

بهترین زمان و بهترین حالت برای شمارش حرکات جنین
شمارش حرکات جنین را در زمانی که جنین بیشترین فعالیت را در روز دارد انجام دهید. همچنین زمانی باشد بتوانید حرکات را در طول سه یا چهار ساعت ثبت کنید. بهتر است هر روز در یک ساعت یکسان تعداد حرکات را ثبت کنید.
بهتر است پیش از ثبت حرکات جنین مقدار کمی غذا بخورید این کار باعث فعال تر شدن جنین می شود. همچنین می تواند ورزش سبک یا پیاده روی کنید. به پهلوی چپ خوابیدن بهترین حالت برای ثبت حرکات جنین است زیرا جنین می تواند فعال تر باشد. حتما ساعت داشته باشید و زمان شروع را ثبت کنید.

چه زمانی نیاز است برای حرکات جنین با پزشک تماس بگیرم؟
پزشک از شما می خواهد تعداد حرکات جنین را هر روز ثبت کنید. شمارش حرکات جنین به صورتی می باشد که حداقل ده حرکت در دو ساعت ثبت شود. اگر کاهش در حرکات جنین مشاهده کنید نشانه خوب نبودن جنین است.
اگر شمارش را مطابق روش گفته شده انجام دادید و پس از دو ساعت ده حرکت را ثبت نکردید، چند ساعت صبر کنید و دوباره شمارش را انجام دهید. اگر بار دوم نیز در دو ساعت ده حرکت را ثبت نکردید به پزشک مراجعه کنید.
اگر در سه یا چهار روز انحراف قابل ملاحظه ای از الگوی حرکات جنین مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
لگد زدن جنین در شکم، چرخیدن و ایستادنش خاص‌ترین و هیجان انگیزترین احساس یک مادر است.

8 سوال مهم مادران درباره حرکات جنین
من چند هفته است که باردار شدم. جنینم از کی شروع به حرکت می کند؟
دکتر رائول آرتال، رئیس گروه زنان و زایمان و سلامت زنان در دانشگاه پزشکی سنت لوئیس می گوید: «بچه ها از همان ابتدا هم در حال حرکت هستند و این حرکات اولیه از 6 تا 8 هفتگی بارداری با استفاده از سونوگرافی قابل دیدن است. البته مادر ممکن است تا چند هفته بعد این حرکات کوچک را احساس نکند چون جنین هنوز آنقدر کوچک است که نمی تواند یک ضربه قوی قابل حس کردن به مادرش بزند.»
اولین بار چه زمانی حرکات جنین را احساس می کنم؟
به گفته دکتر جنیفر کلر، استادیار بخش زنان و زایمان در دانشگاه جورج واشنگتن حرکات جنین از حدود بیست هفتگی به بعد برای مادر قابل حس کردن است؛ اما اگر هفته بیست بارداری را رد کردید و هیچ حرکتی در درونتان احساس نکردید، لازم نیست بیش از حد نگران شده یا دست و پای خود را گم کنید.
بعضی از مادرها هستند که بعد از هفته بیست و دوم این حرکات را احساس می کنند و این مسئله کاملا طبیعی است. اگر پیش از این تجربه بارداری داشتید یا در یک محیط آرام و روستایی زندگی می کنید، این احتمال وجود دارد که بتوانید حرکات جنین خود را در هفته 17 تا ۱۸ بارداری احساس کنید.
از طرف دیگر اگر جفت به جای عقب به جلوی رحم چسبیده باشد، حس کردن حرکات جنین در رحم کمی سخت تر می شود.
وقتی جنینم حرکت می کند، چه حسی به من دست می دهد؟
مادرها معمولا اولین حرکت جنین خود را به بال زدن تشبیه می کنند و به سختی می توانند این حرکت را از حباب های گاز تشخیص دهند اما در هفته های بعد حرکات جنین دیگر به این ظرافت نبوده و به دیواره رحمتان لگد خواهد زد.
بین هفته 24 تا ۲۸ بارداری حرکات جنین آن ‌قدر قوی است که شما یا همسرتان با قرار دادن یک دست روی شکم می توانید این حرکات را ردیابی کنید و در نهایت احتمالا قادر به تشخیص شکل پا یا آرنج نوزاد روی شکمتان خواهید بود که از درون به دیواره رحم ضربه می زند.

وقتی حرکات جنین را احساس می کنم، مشغول چه کاری است؟
دکتر کلر می گوید: اولین حرکاتی که جنین انجام می دهد شامل خم شدن و باز کردن دست ها و پاهایش است.
سکسکه های جنین معمولا از یازده هفتگی آغاز می شود که به دلیل توسعه سیستم عصبی جنین است اما شما تا چند هفته بعد هم قادر نخواهید بود پرش های ریتمیک ناشی از سکسکه را در رحم تان احساس کنید.
اگر ناگهان در قفسه سینه تان احساس درد کردید و درد خیلی سریع رفع شد، احتمالا سر جنین به قفسه سینه تان برخورد کرده است. او در این مرحله یک چرخش 180 درجه ای دارد و برای به دنیا آمدن آماده می شود.
آیا حرکات جنین به مادر صدمه می زند؟
متأسفانه احتمالش وجود دارد به خصوص وقتی دست یا پای جنین به قفسه سینه یا شکم مادر برخورد می کند. این حالت می تواند منجر به یک درد شدید ناگهانی شده و حتی باعث شود احساس ضعف کنید.
البته اگر این وضعیت تکرار شد حتما باید با پزشک تان تماس بگیرید چون گاهی اوقات این دردها ربطی به حرکات جنین در رحم مادر ندارد بلکه ناشی از موقعیت های نگران کننده دیگری مانند جدا شدن زودرس جفت، آمبولی ریوی و... می باشد.
هر چند وقت یکبار باید حرکات جنین را حس کنم؟
در ابتدا حرکات جنین خیلی منظم نیست، بنابراین اگر بعد از چند ساعت به خودتان آمدید و تازه یادتان افتاد که جنینی هم توی شکمتان هست که از صبح هیچ تکانی نخورده خیلی نگران نشوید.
از آغاز ماهه سوم بارداری حرکات جنین منظم تر می شود و دکترتان به شما هشدار می دهد که باید مراقب افت حرکات فرزندتان باشید و اگر الگوی تکان خوردنش تغییر کرد، با او تماس بگیرید.
بعضی از دکترها معتقدند که جنین باید روزانه ۱۰ حرکت مجزا داشته باشد، بعضی ها هم می گویند که باید در هر ساعت ده بار حرکت کند. برای این که بدانید هر چند وقت یکبار جنین تان باید حرکت داشته باشد، از پزشک معالج خود در این زمینه سوال کنید.
چه زمانی با پزشک معالج ام تماس بگیرم؟
معمولا حرکات جنین بعد از مدتی برای مادر قابل پیش بینی می شود. بعضی از بچه ها دوست دارند صبح ها بیشتر حرکت کنند و برخی دیگر عصرها یا شب ها را ترجیح می دهند. اگر احساس کردید حرکات جنین تان تغییر کرده، به یک جای ساکت بروید و به پهلو دراز بکشید.
دست خود را روی شکم تان گذاشته و روی حرکات جنین تمرکز کنید. اگر طی نیم ساعت حرکاتش را حس کردید، یعنی مشکلی ندارد و حالش خوب است؛ اما اگر در طی نیم ساعت حرکتی را زیردست تان حس نکردید با پزشک تان تماس بگیرید. یادتان باشد حرکات جنین در اواخر بارداری کندتر می شود چون او بزرگتر شده و فضای رحم شما تا حدی برایش کوچک شده است.
چه عاملی باعث کاهش حرکات جنین می شود؟
کاهش در حرکات جنین در رحم مادر احتمالا نشانه این است که جفت اکسیژن و مواد مغذی کافی به جنین منتقل نمی کند. این مسئله می تواند منجر به توقف رشد جنین یا حتی مرده زایی شود.