سوال مخاطب نی‌نی‌بان: سلام، خسته نباشید. من موقع نزدیک شدن به وقت پریودی ، سینه هایم سفت می شود و شروع به درد کردن می کند، زیر بغلم هم همین طور و وقتی پریود می شوم درد کم کم می رود، البته همه اینها همراه با شکم درد می باشد. ده ماه است که ازدواج کرده هم و دو ماه است که برای فرزند اوری اقدام می کنیم. سوال من، علت این دردها چیست و ممکن است مربوط به تخمک گذاری باشد، تاریخ پریودیم هم تقریبا با دو سه روز عقب جلو منظم هست.

پاسخ دکتر آزیتا صفارزاده کرمانی، متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران:
نشانه هایی که به آن اشاره کرده اید مربوط PMS یا همان سندرم قبل از قاعدگی است. یعنی تمام اتفاقاتی که در 2 هفته دوم سیکل قاعدگی از 15 روز بعد از اولین روز خونریزی رخ می دهد. معمولا بروز این حالات به دلیل تغییرات هورمونی در بدن است و بیش از همه عامل آن هورمون پروژسترون است. پروژسترون و استروژن جزو هورمون های زنانه به شمار می روند که در بدن با هم به حالت تعادل کار می کنند و بالا و این رفتن سطح این هورمون ها نشان دهنده تخمک گذاری و بعد عدم بارداری و عادت ماهیانه است.

اغلب خانم ها معمولا دچار حالت سفت شدن و درد سینه، اختلالات خلق و خو به صورت افسردگی، تحریک پذیری، عصبانیت و.. می شوند. البته بروز دردهای زیر شکم و ورم اندام ها به خصوص پاها نیز از دیگر علایم سندرم قبل از قاعدگی است. برای کاهش این علایم می توان از داروی گیاهی ویتاگنوس استفاده کرد.

مهمترین مطالب در این باره:

پیش از قاعدگی دچار سردرد می شوید، عصبی هستید، با کمترین حرفی به گریه می افتید، بله! اگر این علائم را دارید شما دچار سندروم پیش از قاعدگی هستید.

سندرم پیش‌از ‌قاعدگی که اغلب از آن به‌عنوان‌ (premenstrual syndrome:PMS) یاد می‌شود، توسط بسیاری‌ از زنان و در تمامی سنین، در طی سال‌های باروری تجربه می‌شود. حدود ۸۵ درصد از زنانی‌که عادت‌ماهانه می‌شوند، حداقل یکی‌ از نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی را طی دوره‌ی قاعدگی‌ خود تجربه می‌کنند.
سندروم پیش از قاعدگی ممکن‌ است خفیف و یا دردسرساز باشد. به گونه‌ای که درموارد شدید، زندگی روزمرۀ یک خانم را تحت‌تأثیر قرار‌دهد. حال به موضوع پیشگیری و درمان سندرم پیش‌از قاعدگی می پردازیم:

نگاهی به سندرم پیش از قاعدگی
-حدود ۸۵درصد از زنانی‌که عادت‌ماهانه می‌شوند، حداقل یکی‌از نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی را طی دوره‌ی قاعدگی‌ خود تجربه می‌کنند.
- سندرم پیش از قاعدگی هنگام بارداری یا یائسگی از‌بین می‌رود.
- در‌عین اینکه دلیل واقعی سندرم پیش از قاعدگی نامشخص‌است، احتمالاً تغییرات هورمونی و شیمیایی درون بدن زن از عوامل مشارکت‌کننده در سندرم پیش از قاعدگی هستند.
- سندرم پیش از قاعدگی توسط افسردگی و مشکلات عاطفی دیگر شدید می‌شود.
افرادی که بیش‌از همه سندرم پیش از قاعدگی را تجربه می‌کنند، شامل زنانی می‌شوند که:
- در پایان دهه‌ی بیست تا اوایل دهه‌ی چهل‌سالگی عمر خود هستند.
- کسانی‌که حداقل یک فرزند دارند.
- کسانی‌که سابقه‌ی خانوادگی افسردگی دارند‌.
- سابقه‌ی افسردگی پس‌از وضع حمل یا دیگر اختلالات خلقی.
تقریباً تمامی زنانی‌که در سنین باروری هستند، دارای نشانه‌های سندرم پیش‌‌از قاعدگی می‌باشند.
سندرم پیش‌‌از قاعدگی به‌صورت تلفیقی از نشانه‌های مربوط به دوره‌ی قاعدگی خانم‌ها شامل نوسانات خلقی، حساس‌شدن سینه‌ها، ویارهای غذایی، خستگی، تحریک‌پذیری و افسردگی توصیف می‌شود.
به‌طور معمول ‌سندرم پیش از قاعدگی یک‌ تا دو ‌هفته پیش‌از عادت ماهانه تجربه می‌شود که با آغاز خونروی رفع‌شده یا در ۴‌روز اول پس‌از شروع خونروی فروکش می‌کند.

عوامل بروز سندرم پیش از قاعدگی چیست؟
دلیل بروز سندرم پیش از قاعدگی کاملاً روشن نیست اما به لحاظ تجربی‌، تغییرات هورمونی و شیمیایی در بدن زنان از عوامل مؤثردر بروز آن می‌باشند.
افسردگی و سایر مشکلات عاطفی نیز از دیگر نشانه‌هایی ‌است که ممکن‌است باعث شدیدترشدن ‌سندرم پیش‌‌از قاعدگی گردند.
همچنین به‌واسطه‌ی عوامل دیگری شامل سطوح پایین ویتامین‌ها و موادمعدنی (مینرال) ویژه‌ای در خون، مصرف غذاهای شور و نوشیدن کافئین و الکل نیز می‌تواند ایجاد شود.

شناسه‌ها و نشانه‌های‌‌ سندرم پیش از قاعدگی
-افسردگی، اضطراب، تنش
-نوسانات خلقی؛ تحریک‌پذیری، عصبانیت، گریه‌، افسردگی، کناره‌گیری از جمع
-ویارهای غذایی، تغییرات اشتها
-دشواری در تمرکز ذهنی
-درد مفصل یا ماهیچه
-سردرد، خستگی، بی‌خوابی، بادکردگی شکمی(Abdominal bloating)
-افزایش وزن
-حساس‌شدن یا متورم‌شدن سینه
- آکنه
-تغییرات گوارشی مانند یبوست یا اسهال

درمان و پیشگیری از سندرم پیش از قاعدگی
در‌حالی‌که هر‌نوع درمانی برای هر خانمی مؤثر نیست، فعالیت‌های معینی وجود دارد که ممکن‌است جهت کاهش نشانه‌های‌ سندرم پیش از قاعدگی مورد امتحان قرار‌گیرد و آنها عبارتند‌از‌:
تغییرات سبک‌زندگی که شامل
-انجام ورزش منظم
-اضافه‌کردن میوه‌ها‌، سبزی‌ها و تمامی حبوبات در رژیم‌غذایی روزانه و کاهش حجم غذا و افزایش تعداد دفعات صرف غذا
-افزودن غذاهایی غنی‌از کلسیم به رژیم غذایی روزانه
-پرهیز از غذاهای شور و شیرین وکافئین و الکل طی دورۀ سندرم پیش از قاعدگی
-حداقل ۸ ساعت خواب شبانه
-دوری از سیگار
-غلبه‌بر استرس با فعالیت‌هایی مانند یوگا، ماساژ و‌ تن آرامی (Relaxation theralpy) و شرکت در جمع دوستان
-ثبت شناسه‌ها توسط فرد

داروها
- داروهای بدون نسخه (over- the-coonter) مانند؛ ایبوپروفن‌(Advil, Motrin, Midol Cramp)، کتوپروفن(Orudis KT)، ناپروکسن (Aleve) یا آسپیرین می‌توانند به بهبود برخی نشانه‌های جسمی مربوط به سندرم پیش از قاعدگی کمک‌کنند.
-قرص‌های ضد‌بارداری جهت توقف تخمک گذاری
-دیورتیک‌ها
درمان‌های جایگزین
مصرف ویتامین‌ها، مواد‌معدنی یا مکمل‌ها به شرط تداخل نداشتن با داروهای مصرفی دیگر می‌تواند به رفع نشانه‌های سندرم پیش از قاعدگی کمک کنند، مانند:
-فولیک‌اسید
-منیزیم
- ویتامین‌B6
- ویتامین‌E
- کلسیم همراه با ویتامین‌D
- گیاه Black cohosh (توت مار)
- گیاه پنج‌انگشت (chasteberry)
- روغن گل‌مغربی(Evining primerose oil)
- مخمر سنت جان(st.John's wort)
- گیاه جینگو
- زنجبیل
- طب‌سوزنی

اختلال و پریشانی روانی پیش‌از‌ قاعـدگی چیست؟
اختلال و پریشانی روانی پیش‌از‌ قاعـدگی که از آن به‌نـام (Premenstrual dysphoric disorder=PMDD)یاد می‌شود و در واقع گونه‌ای از سندرم پیش از قاعدگی می‌باشد که در آن نشانه‌های خلقی شدید است و ۳ تا ۸‌درصد از زنان را درگیر می‌سازد.
تصور می‌شود که یک مادۀ شیمیایی مغزی به‌نام سروتونین در ایجاد اختلال و پریشانی روانی پیش‌از‌ قاعـدگی نقش دارد.
شناسه های اختلال و پریشانی روانی پیش‌از‌ قاعـدگی مشابه سندرم پیش از قاعدگی بوده ولی شدید و ناتوان‌کننده و حداقل شامل یکی‌از نشانه‌های خلقی(mood related) است.

تشخیص اختلال و پریشانی روانی پیش‌از‌ قاعـدگی (symptoms of PMD)
- تنش، اضطراب، نوسانات خلقی، گریه‌ی مکرر و هراس ناگهانی (panic attacks)
- غمگینی، احساس استیصال و احتمال افکار مربوط به خودکشی
- تحریک‌پذیری، عصبانیت
- عدم علاقه به انجام فعالیت‌های روزانه و یا ارتباطات اجتماعی
- دشواری در تمرکز ذهنی
- خستگی و انرژی پایین، بی‌خوابی
- ویارهای غذایی، پرخوری
- احساس از دست دادن کنترل
- احساس نفخ و بادکردگی شکم، حساس‌شدن سینه، سردرد و درد مفاصل و ماهیچه اگر فرد پنج مورد یا بیشتر از این شناسه‌ها را تجربه کند، تشخیص اختلال و پریشانی روانی پیش‌از‌ قاعـدگی است.
درمان اختلال و پریشانی روانی پیش‌از‌ قاعـدگی مانند درمان سندرم پیش از قاعدگی شامل تغییراتی در سبک زندگی می‌باشد. اما شاید داروهایی مانند ضد‌افسردگی‌ها برای درمان این اختلال ضروری باشد.
داروهای تأیید شده برای درمان اختلال و پریشانی روانی پیش‌از‌ قاعـدگی شامل مهار‌کنندۀ انتخابی باز جذب سروتونین (SSRIs) مانند سرترالین‌(Zoloft)، فلوکستین‌ (prozac) و پاروکستین هیدروکلراید (Paxil CR) می‌باشند. به‌علاوه قرص‌های ضد‌بارداری (Yaz) نیز می‌توانند برای درمان اختلال و پریشانی روانی پیش‌از‌ قاعـدگی توصیه شوند.
برطبق دو پژوهش جدید، به کاربردن یک دوز کم (Low dose) ضدافسردگی مثل فلوکستین (prozac) بلافاصله بعد از شروع سیکل ماهیانه، ممکن است بتواند از بروز شناسه‌های سندرم پیش از قاعدگی پیشگیری نماید.

درد پستان‌ها پیش از قاعدگی

ممکن است در روز‌های قبل از قاعدگی درد‌هایی را در ناحیه سینه احساس کرده باشید. دردناک شدن سینه ها قبل از قاعدگی، که نام صحیح آن «مستالجیا دوره‌ای یا مستودینیا دوره‌ای» ، بین خانم‌ها با شدت درد متفاوت بسیار رایج است. برخی ممکن است درد خفیفی احساس کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تیر کشیدن یا سوزش را در ناحیه سینه تجربه کنند.
همه‌ی این‌ها در اثر تغییرات هورمونی است. در نیمه‌ی اول چرخه قاعدگی،‌سطح هورمون استروژن افزایش می‌یابد و باعث بزرگ شدن مجراهای سینه می‌شود. زمانی که یک تخمک از تخمدان آزاد می‌شود، بدن هورمون پروژسترون تولید می‌کند تا به افزایش ضخامت دیواره رحم کمک کند، زیرا احتمال می‌دهد که آن تخمک قرار است به منظور بارداری، بارور شود. همچنین هورمون پروژسترون باعث متورم شدن غدد شیری در سینه ها می‌شود.

افزایش سطح این دو هورمون است که باعث درد در سینه ها می‌شود. اما دردناک شدن سینه همچنین می‌تواند نشانه‌ی بیماری «فیبروکیستیک پستان» باشد، حالتی که باعث می‌شود قبل از قاعدگی توده‌های غیر سرطانی بزرگی در بافت سینه ظاهر شود، که وقتی به آن‌ها فشار وارد شود جابه جا می‌شوند، اما معمولا با شروع قاعدگی ناپدید می‌شوند.
زمان دقیقی که سطح هورمون‌ها تغییر می‌کند، همانند علائم خاص، برای هر زنی متفاوت است. با این حال معمولا در بیشتر افراد علائم کمی قبل از قاعدگی به حداکثر خود می‌رسند و این حتی از درد و حساس شدن نیز فراتر می‌رود.

در این زمان از چرخه‌ی یک زن ممکن است بافت سینه متراکم‌تر شده و یک حالت ناهموار و سنگ فرش مانند پیدا کند، به خصوص در نواحی بیرونی سینه. همچنین این امکان وجود دارد که یک درد عمومی خفیف طولانی مدت و احساس پر بودن و سنگین بودن در سینه وجود داشته باشد.
درد سینه ها قبل از قاعدگی حتی می‌تواند بدتر باشد. اگر شما به تازگی شروع به استفاده از داروهای هورمونی مثل قرص‌های ضد بارداری کرده باشید، درد و بزرگ شدن سینه‌ها همراه با افزایش وزن خود از اثرات جانبی قرص‌های ضد بارداری محسوب می‌شوند و البته درد سینه ها فقط یکی از علائم گسترده قبل از قاعدگی بانوان است که بیشتر خانم‌ها با آن‌ها آشنا هستند. علائم احساسی مثل تغییر حالات و رفتار،علائم فیزیکی مثل نفخ شکمی یا حتی نفخ و باد کردن کل بدن و علائم شناختی مثل خستگی و فرسودگی.
دردناک شدن سینه‌ها قبل از قاعدگی برای حدود هفتاد درصد از زنان در طول زندگی انها اتفاق می‌افتد. با حدودا بیشتر از یک سوم میزان شدت دردی که یک زن می‌تواند تحمل کند. این پدیده بیشتر در بین بانوان بین ۳۰ تا ۵۰ سال رایج است و متاسفانه کار زیادی غیر از صبر کردن در این رابطه نمی‌توان انجام داد اما خوشبختانه درد سینه ها معمولا به محض آغاز شدن پریود شما یا حداقل چند روز بعد از آن از بین می‌رود.

حقایقی درمورد سندرم پیش از قاعدگی