زیر ذره‌ بین اخلاق پزشکی؛

از فریز جنین تا درمان ناباروری

سیناپرس: معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه رویان از برابری روش های کمک باروری ایران با کشورهای پیشرو خبر داد و گفت: اکنون تمامی روش های درمانی این پژوهشگاه تحت نظر کمیته اخلاق پزشکی انجام می شود.

دکتر پروانه افشاریان در این خصوص به سیناپرس گفت: هم اکنون پژوهش های پژوهشگاه رویان در سه محور « پزشکی تولید مثل»، « سلول های بنیادی» و « بیوتکنولوژی» فعالیت دارد؛ فعالیت های پژوهشی محققان رویان در حوزه پزشکی تولید مثل به خدمات تخصصی منتهی می شود. پژوهشگران پژوهشکده سلول های بنیادی نیز در راستای تولید سلول های بنیادی و درمان بیماری های سخت و تکوین سلول ها در بافت های مختلف به فعالیت های پژوهشی می پردازند. پژوهشکده بیوتکنولوژی نیز که اکنون در اصفهان مستقر بوده و به خصوص در زمینه بیوتکنولوژی جانوری فعالیت می کند که تاکنون دو شرکت هم در این زمینه تاسیس کرده است.

وی به عمده ترین دستاوردهای پژوهشگاه رویان طی سال های گذشته اشاره کرد و افزود: تولید سلول ‌های پرتوان القایی (IPS) از جمله مهمترین دستاوردهایی است که پژوهشگران پژوهشگاه رویان به دانش تولید آن دست یافته اند؛ سلول های پرتوان القایی نخستین بار سال 2006 از سوی پژوهشگران ژاپنی مطرح شد و پس از گذشت دو سال، محققان رویان نیز توانستند به دانش تولید آن دست پیدا کنند؛ در آن مقطع زمانی ایران جزو شش کشوری محسوب می شد که توانسته بود به این تکنولوژی دست یابد.

وی اظهارداشت: همچنین اکنون پژوهشگران پژوهشگاه رویان با استفاده از روش های کمک باروری، توانسته اند نرخ باروری را نیز افزایش دهند. خوشبختانه اکنون درصد موفقیت روش های کمک باروری کشور ایران با مراکز بین المللی یکسان و در حدود 40 درصد است.

وی یادآور شد: در حال حاضر ایران صاحب تکنولوژی های پیشرفته ای است که اکنون در کشورهای پیشرو نیز بکارگرفته می شود. به عنوان مثال روش تشخیص ژنتیکی پیش کاشتی (PGD)که پیش از این روی سلول جنینی در محیط آزمایشگاهی انجام می دادیم و یک طرح پژوهشی بود، اکنون به مرحله درمانی رسیده است. اکنون نیز در حال انجام اقداماتی هستیم تا روش بیوسپی جنین( بافت برداری از جنین) را انجام ندهیم و به روش های غیر تهاجمی روی آوریم. اکنون این طرح در مرحله پژوهشی به سر می برد. پس از نتیجه گیری به مرحله درمانی می رسد.

فرزندآوری با فریز جنین

معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه رویان در پاسخ به این سوال که اکنون کدامیک از طرح های پژوهشی این پژوهشگاه به مرحله درمانی رسیده اند، به سیناپرس گفت: اکنون اغلب طرح های بخش سلول درمانی برای مداوای بیماری های پوستی به مرحله کارآزمایی بالینی رسیده اند. تحقیقات زیادی نیز پیرامون درمان بیماری های قلبی به انجام رسانده ایم. همچنین پس از ده سال انجام کار پژوهشی و با اجرای ده ها طرح پژوهشی، حدود پنج سال پیش موفق به تاسیس و راه اندازی بانک تخمدان انسانی شده ایم.

وی درباره این بانک تخمدان انسانی اظهارداشت: در این بانک، خانم های مبتلا به سرطان که قرار است شیمی درمانی شوند و امکان ناباروری آنها وجود دارد، می توانند پیش از انجام شیمی درمانی، بافت تخمدان شان را فریز کنند؛ پس از رفع سرطان و دوره شیمی درمانی، بافت تخمدان بار دیگر به بدن این افراد پیوند زده می شود و آنها می توانند اقدام به فرزندآوری کنند.

افشاریان درباره موفقیت این جراحی گفت: هم اکنون موفقیت این عمل در دنیا پایین است. ما نیز در ابتدای این راه قرار داریم چراکه تیم درمانی بیمارستانی ما به تازگی این کار را آغاز کرده است و نیاز به تبحر لازم دارد اما با این شرایط اکنون فرزندی با استفاده از این روش درمانی متولد شده است؛ تاکنون دو بیمار در ایران موفق به انجام این کار شده اند.

وی ادامه داد: همچنین با توجه به اینکه اکنون سن باروری در جامعه افزایش یافته است، خانم های مجرد نیز می توانند از این روش درمانی استفاده کنند. در این روش درمانی، زنان متاهل می توانند جنین و خانم های مجرد نیز می توانند تخمک ها یا بافت تخمدان شان را فریز کنند.

وی اظهاداشت: بهترین سن باروری زنان سنین 30 تا 32سالگی است. همچنین بهترین روش بارداری طبیعی است اما اگر شرایط برای این افراد مهیا نبود، ابتدا بافت تخمدان یا تخمک با انجام جراحی لاپارسکوپی برداشته و فریز می شود. سپس هنگامی که ذخیره تخمدان این افراد کاهش می یابد، می توانند از آن تخمدان ها استفاده کنند.

وی به مزایای این روش نسبت به نمونه های مشابه خارجی اشاره کرد و گفت: اکنون قیمت این روش درمانی در ایران نسبت به مراکز خارجی و منطقه کمتر است و از نظر کیفیت نیز با کشورهای پیشرو برابری می کند و حتی قابل رقابت است.

وی در پاسخ به این سوال که چقدر اخلاق پزشکی در استفاده از این روش ها رعایت می شود، گفت: اکنون پژوهشگاه رویان کمیته اخلاقی دارد. اعضای این کمیته را دو نفر از مجتهدان و قضات کشور، نمایندگان جامعه و بهزیستی، پزشکان پژوهشگاه رویان و یک پزشک متخصص حوزه phd اخلاق پزشکی تشکیل می دهند. در این کمیته تمامی طرح ها یک به یک از نظر اخلاق پزشکی مورد بررسی قرار می گیرند. این کمیته از حدود دو سال پیش تاکنون تشکیل شده است و به طرح هایی که فاقد اخلاق پزشکی هستند، به هیچ عنوان مجوز ورود به بخش عملیاتی را نمی دهند.

سلول های درآمدزا

معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه رویان، همچنین به اقتصاد سلول های بنیادی اشاره کرد و به سیناپرس گفت: هم اکنون هر سلول بند نافی که از خارج از کشور برای بیماری های خونی وارد می شود، حدود سی هزار دلار هزینه دارد اما در مجموعه رویان یک سلول بند ناف که اهدا می شود، دارای حدودا شش تا هفت میلیون تومان هزینه است. این هزینه اصلا قابل مقایسه با نمونه های مشابه خارجی نیست.

وی خاطرنشان کرد: هم اکنون بسیاری از بیماران کشورهای همسایه برای مداوا به ایران مراجعه می کنند. از اینرو ما برای درمان ناباروری برنامه هایی برای توریست درمانی در نظر گرفته ایم. اکنون دانش فنی سلول درمانی به شرکت دانش بنیان سل تک فارمد واگذار شده و آنها نیز کارگروهی در این خصوص تشکیل داده و در این عرصه به فعالیت مشغول هستند.

افشاریان در پایان: در حوزه بند ناف نیز مراجعه کننده زیادی از کشورهای خارجی داریم. پایگاهی پیرامون این مساله در پژوهشگاه راه اندازی کرده ایم که آنها نمونه های خود را به این مرکز ارسال می کنند چراکه قیمت آن نسبت به کشورهای اروپایی بسیار ارزان تر است. خوشخبتانه شرکت بن یاخته پژوهشگاه رویان اکنون استاندارد ISO بین المللی و اروپایی را دارد و از نظر امنیت و کیفیت نیز در سطح بین المللی است.

گزارش: فرزانه صدقی

لینک کوتاه