سوال مخاطب نی‌نی‌بان: من درتاریخ ۳ دی از پریود پاک شدم ولی دوباره ۹ دی خون ریزی کردم و بسیار شدید است همچنین چند شب پیش هم درد شدیدی در ناحیه زیر شکم و مقعد داشتم دکترم گفت که این درد نشانه تخمک گذاریست آیا درست است؟ وعلت خونریزی دوباره ام بعد از ۶ روز چیست؟

پاسخ دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی:
دوست عزیز اگر خونریزی وسط سیکل کم باشد و در حد لکه بینی می تواند به دلیل شیفت هورمونی و ناشی از تخمک گذاری باشد ولی اگر شدید بوده باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید و از نزدیک ویزیت شود. ممکن است لازم باشد بررسی های هورمونی برای شما انجام شود و همچنین سابقه داروهای مصرفی شما هم برای مان مهم است و باید ببینیم که مثلا قرص ضد بارداری اورژانس مصرف کرده اید یا خیر و...

مهمترین مطالب در این باره:

بیماری‌های مقاربتی، قرص‌های ضدبارداری، استفاده از آی یو دی، سقط جنین و حاملگی خارج از رحم، برخی از علل خونریزی های غیر طبیعی در زنان هستند.

مصرف قرص های جلوگیری، وارفارین و داروهای هورمونی نیز برحی علل دارویی است که ممکن است باعث خونریزی غیر طبیعی رحم شود.

قاعدگی طبیعی حدود پنج روز طول می‌کشد. قاعدگی منجر به از دست دادن حدود ۳۰ تا ۸۰ میلی‌لیتر (حدود ۲ تا ۸ قاشق غذاخوری) خون می‌شود و به طور معمول هر ۲۱ تا ۳۵ روز رخ می‌دهد. خونریزی واژینال که ممکن است بین دوره‌های قاعدگی یا بعد از یائسگی اتفاق بیفتد، می‌تواند از مشکلات مختلفی ناشی شود که اکثر آنها بی‌خطر و قابل‌درمان هستند. گاهی اوقات خونریزی واژینال ممکن است به دلیل سرطان یا پیش از سرطان باشد. بنابراین هرگونه خونریزی غیرمعمول باید بی‌درنگ مورد بررسی قرار گیرد. خطر ابتلا به سرطان در زنانی که بعد از یائسگی خونریزی دارند حدود ۱۰ درصد است.
مطمئن شوید که خونریزی از واژن است و از مقعد و ادرار نیست. در داخل واژن یک پنبه قرار دهید تا مطمئن شوید که منبع خونریزی واژن، گردن رحم یا رحم است.
یک معاینه دقیق توسط پزشک اغلب بهترین راه برای پیدا کردن منبع خونریزی است. این معاینه حتی در هنگامی که شما در حال خونریزی هستید نیز قابل انجام است.

دلایل خونریزی غیرطبیعی رحم
استروژن و پروژسترون دو هورمون مهمی هستند که نقش مهمی در تخمک‌گذاری ایفا می‌کنند. تخمک‌گذاری زمانی است که تخمدان‌ها یک تخمک را رها می‌کنند. خونریزی غیرطبیعی رحم اغلب زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌ها تخمک رها نمی‌کنند. بنابراین تغییرات در سطح هورمون‌ها باعث قاعدگی زودرس یا دیررس و بعضی اوقات بیشتر و شدید‌تر از حالت طبیعی می‌شود.
علل پزشکی
علل پزشکی که باعث خونریزی غیرطبیعی رحم می‌شوند عبارتند از:
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک: این بیماری ناشی از یک غده‌ی ترشح شده‌ی داخلی است که باعث تولید مقدار زیادی از هورمون‌های جنسی در بدن زنان می‌شود. این بیماری منجر به عدم تعادل هورمون‌های استروژن و پروژسترون و در نتیجه باعث دوره‌های پریود نامنظم می‌شود. قاعدگی نامنظم می تواند تحت تاثیر علل دیگری نیز باشد.
- اندومترویوز: هنگامی که پوشش داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند، ازجمله در تخمدان‌ها، بیماری اندومترویوز رخ می‌دهد. اندومترویوز باعث خونریزی شدید در حین دوره‌های منظم قاعدگی می‌شود.
- پولیپ‌های رحم: این غده‌های (پولیپ‌های) کوچک در داخل رحم واقع شده‌اند. اگرچه دلیل تشکیل پولیپ‌ها ناشناخته است، اما رشد آنها به شدت تحت تأثیر هورمون استروژن است. رگ‌های خونی کوچک در پولیپ‌ها می‌تواند باعث خونریزی غیرطبیعی رحم شود.
- فیبروئید رحم: فیبروئید رحم غده‌های کوچکی است که در داخل رحم، پوشش رحم یا عضله آن رخ می‌دهد. علل تشکیل فیبروئیدهای رحم نیز مانند علل تشکیل پولیپ‌ها ناشناخته است. اما به نظر می‌رسد استروژن در رشد آنها نقش دارد.
- بیماری‌های مقاربتی (STD): این بیماری‌ها که باعث جراحاتی مانند سوزاک و کلامیدیا می‌شود ممکن است منجر به خونریزی غیرطبیعی رحم شود. خونریزی ناشی از بیماری‌های مقاربتی معمولاً بعد از رابطه جنسی، زمانی که جراحات تشدید می‌شوند، رخ می‌دهد.
علل دارویی
برخی از داروها نیز می‌تواند باعث خونریزی غیرطبیعی رحم شود، ازجمله:
- قرص‌های ضدبارداری
- داروهای هورمونی
- وارفارین (کومادین)
دیگر علل لکه‌بینی و خونریزی غیرطبیعی رحم بین دو قاعدگی ممکن است از موارد زیر باشد:
- التهاب یا عفونت گردن رحم
- زخم یا بیماری واژن (ناشی از مقاربت، ضربه، عفونت، پولیپ، زگیل تناسلی، زخم یا رگ‌های واریسی)
- استفاده از آی یو دی (IUD) ممکن است باعث لکه‌بینی گاه و بیگاه شود.
- حاملگی خارج از رحم
- سقط جنین
- سایر عوارض بارداری
- خشکی واژن به دلیل کمبود استروژن بعد از یائسگی
- فشار روحی و روانی
- توقف و شروع استفاده از قرص‌های ضدبارداری یا استروژن‌ها
- کم کاری غده تیروئید
- استفاده از رقیق‌کننده خون (ضد انعقاد)
- سرطان دهانه رحم، رحم یا بسیار به ندرت سرطان لوله فالوپ
- بیوپسی (نمونه برداری از بافت) گردن رحم یا آندومتر (زهدان)

علائم لکه بینی و خونریزی غیرطبیعی رحم
شایع‌ترین علائم خونریزی غیرطبیعی رحم، خونریزی در خارج از دوره‌های طبیعی قاعدگی است. البته ممکن است در دوره قاعدگی نیز اتفاق بیفتد. در این مورد ممکن است شامل علائم زیر باشد:
- خونریزی شدید در دوره قاعدگی
- خونریزی که دارای مقدار زیادی لخته یا لخته‌های بزرگ خون باشد
- خونریزی که بیش از هفت روز طول می‌کشد
- خونریزی که در کمتر از ۲۱ روز از آخرین دوره قاعدگی رخ می‌دهد.
سایر علائم خونریزی غیرطبیعی رحم معمولاً عبارتند از:
- لکه‌بینی
- خونریزی بین دوره‌های قاعدگی
- حساسیت سینه‌ها
- نفخ
اگر هریک از علائم خونریزی غیرطبیعی رحم که در زیر آمده است را دارید، فوراً با دکتر خود تماس بگیرید:
- سرگیجه
- غش کردن
- ضعف
- فشار خون پایین
- افزایش ضربان قلب
- رنگ پریدگی پوست
- درد
- داشتن لخته‌های بزرگ خون
- مصرف هر پد (نوار بهداشتی) در هر یک ساعت (که ناشی از خونریزی شدید است)

تشخیص خونریزی غیرطبیعی رحم
برای تشخیص خونریزی غیرطبیعی رحم، دکتر سؤالاتی در مورد سابقه بیماری‌ها و تاریخ دوره‌های قاعدگی شما می‌پرسد. جواب این سؤالات به دکتر کمک می‌کند تا خطر احتمالی اختلالات دستگاه تناسلی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و اندومتریوز را پیش‌بینی کند. درصورتی که دارویی مصرف می‌کنید، حتماً آن را با دکتر خود در میان بگذارید ازجمله قرص‌های ضدبارداری. زیرا مصرف داروها ممکن است باعث خونریزی غیرطبیعی شود.
سونوگرافی
دکتر ممکن است از شما یک سونوگرافی بگیرد تا اندام‌های تناسلی شما را موردبررسی قرار دهد. سونوگرافی هرگونه غده‌های غیرطبیعی مانند پولیپ‌ها یا فیبروئیدها را نشان می‌دهد. همچنین می‌تواند به پیشگیری از هرگونه خونریزی داخلی کمک کند.
آزمایش خون
آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها و شمارش تعداد گلبول‌های خون انجام می‌شود. دانستن سطح هورمون‌ها اغلب به دکتر کمک می‌کند که خیلی سریع دلایل خونریزی را مشخص کند. اگر شما خونریزی شدید یا طولانی مدت داشته باشید، شمارش تعداد گلبول‌های خون نشان می‌دهد که آیا تعداد گلبول‌های قرمز خون شما خیلی پایین است یا نه. پایین بودن تعداد گلبول‌های قرمز خون کم خونی را نشان می‌دهد.
بیوپسی آندومتر (زهدان)
اگر غده غیرطبیعی باعث خونریزی شود یا پوشش داخلی رحم به طور غیرمعمول ضخیم باشد، دکتر از بافت رحم برای انجام آزمایش نمونه‌برداری می‌کند. اگر در پوشش داخلی رحم هرگونه تغییرات سلولی غیرطبیعی وجود داشته باشد، بیوپسی (نمونه‌برداری) آن را نشان می‌دهد. وجود سلول‌های غیرطبیعی می‌تواند نشانگر عدم تعادل هورمون‌ها یا سرطان باشد.

درمان لکه بینی و خونریزی غیرطبیعی رحم
برای درمان لکه بینی قبل از پریود و خونریزی غیرطبیعی رحم، روش‌های زیادی وجود دارد. گاهی اوقات، خصوصاً در هنگام بلوغ، هیچ اقدامی انجام نمی‌شود زیرا هورمون‌ها معمولاً خود را تنظیم می‌کنند. نوع درمان مناسب برای شما به دلایل اساسی خونریزی شما بستگی دارد.
رایج‌ترین و ساده‌ترین روش درمان خونریزی غیرطبیعی رحم استفاده ترکیبی از قرص‌های ضدبارداری است. قرص‌های ضدبارداری محتوی استروژن و پروژسترون مصنوعی است. این دو هورمون دوره قاعدگی را کنترل و تنظیم می‌کنند. اگر شما قصد حامله شدن نداشته باشید، ممکن است دکتر این روش درمانی را به شما توصیه کند.
اگر خونریزی شدید باشد و مصرف قرص‌های ضدبارداری روش درمانی مورد استفاده نباشد، استروژن داخل وریدی تا زمانی که خونریزی فروکش کند می‌تواند تأمین شود. این کار به طور معمول با مصرف یک دوره قرص پروژسترون به منظور تعادل هورمون‌ها انجام می‌شود.
اگر شما قصد حامله شدن دارید و خونریزی شدید ندارید، ممکن است دکتر داروی کلومفن که کلومید نیز نامیده می‌شود و تحریک‌کننده تخمک‌گذاری است را برای شما تجویز کند. تحریک تخمک‌گذاری می‌تواند خونریزی طولانی مدت قاعدگی را متوقف کند.
خونریزی شدید و طولانی مدت با یک رحم با پوشش داخلی ضخیم، می‌تواند با روشی که آماس و کورتاژ (Dilation and Curettag) نام دارد درمان شود. این یک عمل جراحی سرپایی است که برای حذف بخشی از دیواره رحم انجام می‌شود.
اگر سلول‌های رحم غیرطبیعی هستند، ممکن است دکتر یک بیوپسی بعد از درمان انجام دهد. بسته به نتایج بیوپسی اگر به طور مثال سلول‌ها سرطانی باشند، ممکن است عمل هیسترکتومی توصیه شود. هیسترکتومی بیرون آوردن رحم به طور کامل است و معمولا آخرین راه برای درمان است.

عوارض خونریزی غیرطبیعی رحم
به طور معمول خونریزی غیرطبیعی رحم یک بیماری موقت است و هنگامی که هورمون‌های جنسی تنظیم شوند خونریزی فروکش می‌کند.
یکی از عوارض اصلی خونریزی شدید، کم خونی است. اگر کم خونی شما ناشی از ازدست دادن مقدار قابل‌توجهی خون است، پزشک شما آن را با مواد معدنی و مکمل‌های ویتامین درمان می‌کند. در موارد نادر که خونریزی باعث ازدست دادن مقدار خیلی زیادی خون شده است، ممکن است شما به تزریق خون نیاز داشته باشید.