خونریزی بینی هنگامی رخ می‌دهد که یک رگ خونی کوچک در بینی پاره ‌شود. داخل بینی حساس است و چون رگ‌های خونی نزدیک به سطح هستند، به‌ آسانی پاره می‌شوند و شروع به خونریزی می‌کنند. فرزند شما مطمئناً حداقل یک بار و حتی بیشتر دچار خونریزی بینی شده است.

برخی از کودکان در سن پیش‌دبستانی چندین بار در هفته دچار خون‌دماغ می‌شوند. این امر غیرعادی و خطرناک نیست اما می‌تواند بسیار ترسناک باشد. اگر خون از انتهای بینی به داخل دهان و گلو ریخته شود فرزند شما ممکن است مقدار زیادی از آن را فرو برد که باعث استفراغ می‌شود.

بهتر است در این شرایط کودک را بنشانید تا خونریزی سریع تر قطع شود. کودکان وقتی دچار خونریزی بینی می شوند، می ترسند پس لازم است آنها را آرام کنید.

بیماری های مزمن، رشد غیر طبیعی، ضربه به بینی، سرماخوردگی و آلرژی و همچنین مشکلات ساختمانی بینی از عللی هستند که سبب خونریزی می شوند.

علل خون دماغ شدن
خونریزی از بینی علل زیادی دارد که بیشتر موارد خطری ندارند. شایع‌ترین علل آن عبارتند از:
سرماخوردگی و آلرژی : سرماخوردگی و آلرژی موجب تورم و تحریک مخاط داخل بینی می‌شود که ممکن است باعث خونریزی خود به خود از بینی شود.
ضربه: ممکن است خونریزی به علت خراش مجرای بینی در اثر ناخن یا شیء خارجی یا تخلیه شدید بینی یا به علت برخورد یک توپ یا سایر اشیاء دیگر باشد.
رطوبت کم یا تحریک با گازها: اگر هوای منزل‌تان بسیار خشک باشد یا در منطقه‌ای با آب و هوای خشک اقامت داشته باشید، ممکن است مخاط داخلی بینی کودک‌تان خشک شود و بینی او را مستعد خونریزی کند. اگر به طور مکرر در معرض گازهای سمی قرار گیرد، انتظار می‌رود دچار خونریزی بینی شود.
مشکلات ساختمانی بینی: هر نوع اشکال ساختمانی در داخل بینی می‌تواند موجب خشکی مخاط و در نتیجه، خونریزی شود.
رشد غیرطبیعی : رشد هر نوع نسج غیرطبیعی در بینی، مثل رشد یک پولیپ، می‌تواند موجب بروز خونریزی شود. اگر چه غالب این موارد خوش‌خیم ( غیرسرطانی ) هستند، ولی باید فوراً مورد درمان قرار گیرند.
لخته شدن غیرطبیعی خون: هر عاملی که در ساخته شدن لخته خون دخالت کند، می‌تواند موجب بروز خونریزی شود. بعضی از داروها، حتی آسپیرین معمولی، می‌تواند روی مکانیزم لخته شدن خون اثر بگذارد و باعث خونریزی شود. بیماری‌های خونی مثل هموفیلی نیز می‌توانند موجب تحریک خونریزی از بینی شوند.
بیماری‌های مزمن: هر کودک مبتلا به یک بیماری طول کشیده یا هر فردی که نیاز به مصرف اکسیژن اضافی یا سایر داروهایی داشته باشد که به خشک شدن مخاط بینی منجر شود، می‌تواند دچار خونریزی بینی شود.

درمـان
در درمان خونریزی از بینی، باورهای غلط و افسانه‌های زیادی در بین مردم رواج دارد که در اینجا ناچار به آنچه که باید و آنچه که نباید انجام داد، اشاره شده است:

بایـد ...
۱- در درجه اول، آرامش خود را حفظ کنید خونریزی از بینی ترس‌آور است ولی به ندرت ممکن است خطرناک باشد.
2- کودک‌تان را در وضعیت نشسته یا ایستاده قرار دهید. سر او را مختصر به جلو خم کنید. اگر به اندازه کافی بزرگ است، از او بخواهید که بینی‌‌اش را به آرامی تخلیه کند.
۳- نیمی از بخش انتهایی ( قسمت نرم ) بینی او را برای مدت ده دقیقه بین دو انگشت شست و سبابه خود گرفته و محکم نگه دارید. اگر به قدر کافی بزرگ است، بگذارید این کار را خودش انجام دهد. در طول این مدت، برای اینکه ببینید خونریزی متوقف شده است یا خیر، فشار انگشت خود را کم نکنید.
بعد از گذشت ده دقیقه، ضمن اینکه از کودک می‌خواهید که آرام بماند، فشار انگشت را کم کنید و منتظر بمانید. اگر خونریزی قطع نشده بود، دوباره کار خود را از سر بگیرید و چنانچه بعد از ده دقیقه دیگر، باز خونریزی ادامه داشت، لازم است بیشتر منتظر نشوید و به نزدیک‌ترین مرکز اورژانس مراجعه کنید.
نبایـد ...
1- اگر وحشت کنید، کودک شما نیز آرامشش را از دست خواهد داد.
۲ - او را نخوابانید و اجازه ندهید سرش را به عقب خم کند.
3- از فرو کردن دستمال، گاز یا هر ماده دیگری به داخل بینی‌اش خودداری کنید.
همچنین در شرایط زیر بدون فوت وقت به یک مرکز اورژانس مراجعه کنید.
در صورتی که فکر کنید کودک‌تان خون زیادی را از دست می‌دهد ( ولی فراموش نکنید خونی که از بینی جاری می‌شود، آن‌طور هم به نظر می‌آید، خیلی زیاد نیست ).
در صورتی که خونریزی از راه دهان یا با سرفه یا استفراغ همراه باشد یا اینکه محتوای استفراغ، زمینه‌ای شبیه به قهوه داشته باشد.
در صورتی که کودک‌تان به طور غیرمعمول رنگ پریده، عرق کرده یا نسبت به تحریکات بدون عکس‌العمل باشد.
در صورتی که ضمن گرفتگی مزمن بینی، دچار خونریزی شدید از بینی شود.
اگر پزشک کودک‌تان، او را در جریان خونریزی از بینی ببیند، ممکن است برای ایجاد انقباض در عروق بینی از قطره بینی خاص یا پنبه‌ای که به داروی منقبض کننده رگ آغشته است، استفاده و یا پس از معاینه، دهانه رگی را که عامل خونریزی است، به وسیله نیترات نقره، مسدود کند.
چنانچه خونریزی باز هم ادامه یابد، ممکن است نیاز به گذاردن توپی گاز در بینی باشد. اگرچه این کار خوشایند کودک نیست، ولی انجام آن ضروری است و پس از آن، گاز گذاشته شده در بینی که آن را فتیله‌گذاری نیز می‌گویند، باید حداقل به مدت بیست و چهار ساعت در جای خود باقی بماند.
پزشک کودک‌تان ممکن است برای بررسی علت خونریزی بینی او و اطلاع از اینکه مبادا دچار کم‌خونی شده باشد، دستور به انجام آزمایش خون بدهد. به ندرت ممکن است کودکی، برای جبران خون از دسته رفته، نیاز به تزریق خون پیدا کند.

پیشگیـری
اگر کودک‌تان دچار خونریزی‌های مکرر بینی می‌شود، در مورد چکاندن روزانه قطره آب نمک طبی در بینی کودک‌تان از پزشک او نظرخواهی کنید. این کار به خصوص اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که دارای آب و هوای خشک و آفتابی باشد، بسیار مفید است.

علاوه بر آن وجود یک دستگاه بخور و روشن نگه داشتن آن در منزل، باعث می‌شود که رطوبت حاصله مانع از خشکی مخاط بینی کودک و در نتیجه بروز خونریزی شود. همچنین به کودک‌تان تأکید کنید که با داخل کردن انگشت خود به داخل بینی، باعث تحریک بینی به خونریزی نشود.

اگر احتمال می‌رود که شب‌ها در هنگام خواب بینی خود را تحریک کند، لازم است دستش را با دستکش نخی یا جوراب بپوشانید یا لباس آستین بلند تنش کنید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
خون دماغ زمانی شروع می شود که یکی از ورید های موجود در پوشش داخلی بینی پاره شود.
این اتفاق معمولا به دلایلی ساده و معمولی مانند ضربه دیدن بینی در هنگام بازی و یا وارد کردن جسم خارجی و به ویژه انگشت در بینی رخ می دهد.

در هنگام بروز خون دماغ چه باید کرد؟
- خون دماغ می تواند برای کودکان یک اتفاق بسیار آسیب زا باشد.
- در اغلب مواقع آنها به شدت دچار هراس شده و با دیدن مقدار زیاد خون گمان می کنند که اتفاقی جدی برای آنها افتاده است.
- بنابراین بسیار مهم است که والدین در چنین شرایطی خونسردی خود را حفظ کنند.
- کودکان خود را نوازش کنید و با جملاتی مثبت به آنها اطمینان دهید که اتفاق خاصی نیفتاده است.
- به کودکتان بگویید که بنشیند، سپس با انگشت و یا با یک دستمال تمیز سوراخ های بینی او را بگیرید.
- پایین بینی (قسمت نرم بینی) را بین انگشت شست و سبابه خود نگه دارید.
- فشار نباید به حدی باشد که کودکتان احساس درد کند.
- به مدت ۱۰ دقیقه بینی کودکتان را نگه دارید. این کار را با ساعت مچی خود چک کنید و از گذشتن ۱۰ دقیقه زمان اطمینان حاصل کنید.
- اگر کودک شما به سنی رسیده است که می توانید به او آموزش های اینچنینی بدهید، به او یاد بدهید در هنگام خون دماغ باید کجای بینی را گرفته و به چه مدت زمانی نگه دارد.
- اگر نسبت به روش صحیح این کار شک دارید، می توانید با پزشک مشورت کنید.
- در این بازه زمانی ۱۰ دقیقه ای، ممکن است تعریف کردن یک داستان و یا دیدن یک برنامه تلویزیونی برای پرت کردن حواس کودکتان مناسب باشد.
- بعد از متوقف شدن خون دماغ ، برای پیشگیری از خون دماغ مجدد، باید کودکتان را توجیه کنید که از انجام بازی های پر هیجان و پر تحرک خودداری کند.
- به کودکتان بگویید که از فرو کردن انگشت در بینی و همچنین مالش و یا ضربه به بینی خود اجتناب کند.
- اگر بعد از ۱۰ دقیقه خون دماغ کودک شما بند نیامد، همین کار را یک بار دیگر انجام دهید.
- اگر باز هم خونریزی متوقف نشد، بهتر است به مراکز درمانی مراجعه کنید.

چرا نگه داشتن بینی به بند آمدن خون دماغ کمک می کند؟
نگه داشتن بینی می تواند به صورت مستقیم بر روی رگی که پاره شده است فشار وارد کرده و باعث متوقف شدن خونریزی شود. بعد از مدت ۱۰ دقیقه خون به صورت لخته در آمده و محل پارگی رگ را مسدود می کند.

چرا باید کودک را بنشانیم؟
اگر کودک خود را بنشانید، خونریزی سریعتر بند می آید و در هنگام خون دماغ، نشستن بهتر از دراز کشیدن است.
بر مبنای یک باور نادرست، توصیه شده است که هنگام خون دماغ شدن ، فرد دراز بکشد اما نکته اینجاست که با دراز کشیدن میزان فشار خون موجود در سر افزایش می یابد و بند آمدن خونریزی مشکل تر می شود.
همچنین اگر کودکتان را به پشت بخوابانید، خون به داخل گلو جریان پیدا کرده و وارد معده می شود. اگر کودک شما مقدار زیادی خون را قورت بدهد، ممکن است استفراغ کند.

چرا برخی از کودکان بیشتر از بقیه به خون دماغ دچار می شوند؟
رگ های خونی بینی برخی از کودکان به غشای مخاطی بینی نزدیک تر بوده و رگها سطحی تر هستند. در چنین شرایطی احتمال آسیب دیدن این رگها به علت مالش، ضربه دیدن و یا تمیز کردن بینی و غیره بیشتر می شود.
برخی از کودکان عادت دارند که دماغ خود را بیش از حد تمییز کنند و برای این کار از انگشت استفاده می کنند. این کار باعث افزایش احتمال بروز خون دماغ می شود. در چنین شرایطی سعی کنید در وهله ی اول به کودکتان کمک کنید که این عادت را ترک کند.
کوتاه نگه داشتن ناخن ها نیز می تواند به پیشگیری از بروز خونریزی کمک کند. استفاده از کرم های چرب کننده ی بینی نیز برای نرم تر شدن مخاط مفید هستند.
اگر خون دماغ توسط یک ورید خاص که نزدیک به پوست است ایجاد می شود، می توان به کمک کاتتر آن رگ را سوزاند. این کار به کمک بی حسی موضعی و توسط متخصص و در مطب یا مراکز درمانی انجام می شود.

چگونه باید یک جسم خارجی را از بینی کودک خارج کرد؟
در برخی موارد کودکان کارهای غیر منتظره ای انجام می دهند. یکی از این کارها فرو کردن اجسام خارجی در بینی است.
در چنین شرایطی برای پیشگیری از بدتر شدن شرایط و بالاتر رفتن شیء در بینی، کودکتان را نزد پزشک ببرید و اجازه دهید تا پزشک جسم را از داخل بینی کودکتان خارج کند.

آیا خون دماغ خطرناک است؟
اگر کودک به صورت مکرر خون دماغ می شود و یا خون دماغ کودک شما شدید است یا به سختی بند می آید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
خونریزی از بینی آسیبی به کودک شما نمی زند اما ممکن است این مشکلات به خاطر اشکال در لخته شدن صحیح خون باشد. این اختلال خونی را می توان به کمک آزمایش خون تشخیص داد.

چه زمانی باید برای خون دماغ کودکمان به پزشک مراجعه کنیم؟
- اگر این امکان وجود دارد که بینی کودک شما شکسته باشد.
- اگر با انجام روش آموزش داده شده در بالا، خون دماغ کودک شما متوقف نشد.
- اگر کودک شما به صورت مکرر خون دماغ می شود و متوقف کردن خون دماغ بیش از ۱۵ دقیقه زمان لازم دارد.
- اگر کودک شما برای نفس کشیدن با مشکل مواجه است.
- اگر خونریزی علاوه بر بینی در جای دیگری مانند لثه یا گوش نیز وجود دارد.
- اگر یک جسم خارجی در بینی کودک شما گیر کرده است.