تقریباً همه داروهایی که برای بیماری‌های عادی مثل سرماخوردگی و گلودرد مصرف می‌شوند، برای شیر دادن اشکالی ندارند و برای کودک شیرخوار بی‌خطر هستند.رایج‌ترین بیماری روده، فلوی روده‌ای است که با قی و اسهال همراه است. شیر مادر در این موارد نوزاد را از خطر بسیاری میکروب‌ها حفظ می‌کند، زیرا هنگامی که مادر به بیماری عفونی مبتلا می‌شود، بدن او ماده ضدبیماری، به نام پادتن تولید می‌کند. پادتن یا آنتی‌بادی، از خون مادر وارد شیر می‌شود و به بدن نوزاد می‌رسد و او را نسبت به آن بیماری مصون می‌سازد.مهم‌ترین مسأله هنگام بیماری مادر شیرده، بی‌آب شدن بدن در اثر قی و اسهال است که به‌طور موقت میزان شیر را کاهش می‌دهد. برای جلوگیری از این مشکل می‌توانید باید مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید و اگر در هوای گرم زندگی می‌کنید، از مخلوط آب و خرده یخ استفاده کنید.

داروهایی مانند تیلنول ، تمپرا ، پانادول و لیکی پرین بر شیردهی اثری نمی گذارند. داروهای ضدآلرژی امکان دارد سبب کاهش شیر مادر شوند، اما داروهایی که تاثیرات طولانی مدت دارند، باید درباره مصرف آنها از پزشک پرس و جو کرد.

داروهای مجاز هنگام شیر دادن به نوزاد
اطلاعات دارویی را باید فقط به عنوان یک راهنمای کلی تلقی کرد. اطلاعات جدیدتر در مورد سلامت یا زیان بعضی از داروها ممکن است بعد از این تاریخ به‌دست آید، از این رو بهتر است هنگام شیر دادن به نوزاد، قبل از مصرف هر دارویی با پزشک مشورت کنید.
گاهی در دوره شیر خوردن نوزاد، ممکن است مجبور به استفاده از دارو باشید. قدری از داروهایی که مادر مصرف می‌کند، در شیر او وارد می‌شود؛ ولی مقدار آن معمولاً کمتر از یک درصد داروی مصرف شده است و تأثیر نامطلوبی بر نوزاد نمی‌گذارد.

برای پی بردن به سلامت یا ضرر احتمالی دارو، باید به نکات زیر توجه کنید
- آیا دارو تأثیر نامطلوبی بر سلامت نوزاد دارد؟
- آیا دارو ، مقدار شیر را کاهش می‌دهد و به‌طور مستقیم به نوزاد صدمه می‌زند؟
- آیا برای درمان ناراحتی خود به دارو نیاز حتمی دارید یا مثلاً در مورد سرماخوردگی به گونه‌ای دیگر هم می‌توانید با آن مدارا کنید؟
تعداد داروهایی که برای مادر شیرده قابل استفاده نیستند انگشت‌شمار است؛ ولی اطلاعات در مورد تأثیر نامطلوب سایر داروها به خوبی روشن نیست، زیرا ارزیابی داروهایی که از طریق شیر مادر به نوزاد می‌رسد، کار دشواری است.
توصیه کلی در این باره آن است که وقتی در مورد سلامت دارویی مطمئن نیستید، باید از مصرف آن پرهیز کنید. اگر پزشک نیز درباره سلامت یا زیان دارو اطمینان نداشته باشد ولی استفاده از آن را ضروری بداند، توصیه می‌کند که مادر شیر دادن را برای مدتی متوقف کند.
بیشتر شرکت‌های سازنده دارو، روی جعبه یا قوطی دارو به مادران شیرده هشدار می‌دهند که در صورت استفاده از دارو، به نوزاد خود شیر ندهند. به این دلیل بسیاری از مادران، نوزاد خود را زودتر از موعد و به خاطر توصیه اشتباه درباره دارویی بی‌خطر، از شیر گرفته‌اند. اگر مادر بعد از شیر دادن به نوزاد یا قبل از خواب طولانی وی دارو مصرف کند، زیان‌های احتمالی مربوط به دارو روی نوزاد به کمترین اندازه خواهد رسید.
از آن‌جا که بیشتر داروها در عرض چند ساعت پس از مصرف وارد شیر می‌شوند، اگر سلامت دارو مورد تردید باشد و مادر نخواهد نوزاد خود را از شیر بگیرد؛ بهتر است پس از مصرف دارو یک بار شیر دو پستان خود را با شیردوش بدوشد و آن را دور بریزد.

داروهای مجاز زمان شیردهی
استامینوفن : شامل: تیلنول ، تمپرا ، پانادول و لیکی پرین ، در طول شیردادن اشکالی به وجود نمی‌آورند.
داروهای ضدآلرژی: آنتی هیستامین دکونژستان ، بیشتر این داروها سالم و بی‌خطر هستند. برخی از آن‌ها ممکن است باعث خواب آلودگی یا هیجان زیاد در نوزاد شوند و گاهی هم ترشح شیر را کاهش دهند. از داروهایی که تأثیر طولانی دارند پرهیز کنید، مگر این که پزشک آن را تجویز کند.
آنتی اسیدها : مطمئن و بی‌خطر هستند.
آنتی بیوتیک‌ها : تقریباً همه آن‌ها سالم و بی‌خطرند و می‌توان آن‌ها را در دوره شیردهی مصرف کرد.
کفلکس سفالوسپورین : در شیر وارد نمی‌شود و بی‌خطرترین دارو برای نوزاد است. به علاوه داروی مناسبی برای درمان عفونت‌های پستان است.
پنی‌سیلین ، اریترومایسین و فورادانتین : سالم.
سولفا : در دوره نوزادی، یعنی چهار هفته اول ممکن است باعث تولید زردی در نوزاد شود و برای این دوره مناسب نیست.
تتراسایکلین : بیشتر از ده روز نباید مصرف شود، زیرا ممکن است باعث سیاه شدن دندان‌ های کودک شود.
آنتی کواگولان‌ها : مثل هپارین و وارفارین هپارین وارد شیر نمی‌شود. سلامت وارفارین نیز گزارش شده است.
داروهای ضد تشنج: در صورت تجویز پزشک بی‌خطر هستند.
داروهای ضد اسهال: بی‌خطر
داروهای ضد فشار خون: بی‌خطر
آسپرین : به شرطی که در مصرف آن زیاده‌روی نشود سالم است، ولی اگر به مقدار زیاد و مدت طولانی مصرف شود، خطرناک است و بدون تجویز پزشک نباید آن را مصرف کرد. در این صورت بهتر است به جای آن از استامینوفن استفاده شود.
داروهای آسم: تئوفیلین ، کرومولین ، آلبوترول اگر با تجویز پزشک مصرف شود، بی‌خطر است. کرومولین تأثیر بدی بر نوزاد ندارد.
باریوم : جذب نمی‌شود و بی‌خطر است.
کلروکین ضد مالاریا: تأثیر بدی بر نوزاد ندارد.
دیجیتالیس : بی‌خطر است.
داروهای مدر: بی‌خطر است.
انسولین : بی‌خطر است.
داروی ضد سل : بی‌خطر است.
کائوپکتات : بی‌خطر است.
لاکساتیوها ملین‌ها: بعضی از انواع آن‌ها ممکن است باعث دل درد یا اسهال نوزاد شود.
داروهای بی‌هوشی موضعی مثل داروهایی که در دندان‌پزشکی مصرف می‌شوند: بی‌خطر است.
نارکوتیک‌ها : در مقدار کم بی‌خطرند. کودئینبرای تسکین درد و با نظارت پزشک مجاز است. مصرف طولانی و زیاد آن باعث ناراحتی و هیجان نوزاد می‌شود. مورفین به اندازه یک دُز و یک بار مصرف با تجویز و نظارت پزشک مجاز است. کوکائین و هروئین خطرناک هستند.
داروی ضد کرمک: بی‌خطر است.
پروپرانولول : بی‌خطر است.
داروهای خواب‌آور: باربیتورات ، والیوم ، کلرال هیدرات با اجازه پزشک مجازند، دُزهای خیلی بالا و برای مدت طولانی، باعث افسردگی و هیجان نوزاد می‌شود. والیوم نباید در هفته اول بعد از تولد نوزاد مصرف شود.
داروهای غده تیروئید: با اجازه و نظارت پزشک مجاز است. بعضی داروهایی که فعالیت غده تیروئید را کاهش می‌دهند، غیرمجازند. مصرف آن‌ها در دوره شیردهی باید با مشورت و اجازه پزشک باشد.
واکسن‌ها: بی‌خطر هستند.
ویتامین‌ها: بی‌خطر هستند.
- تقریباً همه داروهایی که بدون نسخه به فروش می‌رسند، برای یک بار مصرف یا یک روز بی‌خطر هستند؛ ولی بهتر است با اجازه پزشک مصرف شوند.
- اگر دارویی مصرف می‌کنید، بهتر است بعد از شیر دادن از آن استفاده نمایید تا بدنتان فرصت کافی برای تجزیه آن تا شیر دادن بعدی داشته باشد.
- اگر مجبور به استفاده از یک داروی خطرناک هستید، لازم نیست نوزاد را برای همیشه از شیر بگیرید. بهتر است مادامی که دارو مصرف می‌کنید، شیر خود را بدوشید و آن را دور بریزید و پس از این که مصرف دارو را قطع کردید و آثار آن از بین رفت، شیر دادن به نوزاد را از سر بگیرید. آثار بیشتر داروها در بدن پس از ۴۸ ساعت کاملاً از بین می‌رود. در این مورد با پزشک مشورت کنید.
- سن کودک در مورد مصرف دارو نیز مهم است. به‌طور کلی هرچه کودک بزرگ‌تر باشد، بهتر می‌تواند دارو را تحمل کند. قدرت تحمل نوزاد نسبت به بیشتر داروهایی که مادر استفاده می‌کند محدود است. اگر در این دوره حساس نوزادی به فرزندتان شیر می‌دهید، به این نکته توجه کنید. تأثیر دارو بر کودک ممکن است غیر قابل پیش‌بینی باشد، بنابراین به دقت مواظب تغییر حالت، سلامت و رفتار کودک شیرخوار خود باشید و درباره عوارض احتمالی با پزشک مشورت کنید. نشانه‌های هشدار دهنده برای داروهای خطرناک ، معمولاً شامل: قی، اسهال، بی‌تابی، زردی، کم‌اشتهایی، طپش قلب، گریه غیرعادی و حساسیت یا آسیب‌پذیری است.
* هشدار: برای مصرف هرکدام از داروها در زمان درمان با پزشک مربوطه مشورت نمایید.

داروهای غیر مجاز شیردهی
آمفتامین‌ها
آنتی‌متابولیت‌ها (داروهای ضدسرطان)
بعضی داروهای ضدتیروئید
کوکائین
سیکلوسپورین
ارگوتامین
فلاجیل
هروئین
لیتیوم
ماری جوآنا
متوترکسات
میسولین
نیکوتین
پارلودل
پی‌سی‌پی
یُدهای رادیواکتیو

داروهای رادیواکتیو که برای تشخیص بیماری به کار می‌روند
اگر مادر شیرده برای تشخیص بیماری نیاز به داروی رادیواکتیو داشته باشد و آن را مصرف کند، این دارو وارد شیر مادر می‌شود و نوزاد از آن تغذیه خواهد کرد.
اگر به مصرف این داروها نیاز دارید، توصیه‌های زیر را به کار برید:
- از ضرورت مصرف این داروها اطمینان حاصل کنید و اگر می‌توانید مصرف آن را تا بعد از دوره شیر دادن به تعویق بیندازید.
- با یک متخصص پزشکی هسته‌ای درباره این داروها مشورت کنید و سعی نمایید دارویی تجویز شود که نیمه عمر آن کوتاه باشد و آثار آن به سرعت از بدن محو شود. داروهای رادیواکتیو که برای آزمایش‌های تشخیصی ساخته می‌شوند، معمولاً شامل گالیوم، یُد و تکنسیوم می‌باشد.
- به تناسب دارویی که مصرف می‌کنید، شیر دادن را به مدت ۲۴ تا ۷۲ ساعت قطع کنید. در این مدت شیر خود را بدوشید و دور بریزید.

قرص های ضد بارداری و شیر دادن به نوزاد
بررسی‌ها نشان می‌دهد که قرص‌های قدیمی ضد بارداری که حاوی استروژن و پروژستین هستند، روی شیر مادر از نظر کیفیت و کمیت تأثیر می‌گذارند و مقدار و ارزش آن را کاهش می‌دهند. مقدار کمی از این هورمون‌ها وارد شیر می‌شوند و کودکانی که از شیر این مادران تغذیه می‌کنند، سرعت رشد کُندی دارند. اثرات درازمدت این قرص‌ها بر نوزادان هنوز معلوم نیست، از این رو قرص‌های فوق نباید برای مادران شیرده تجویز شود. در مورد قرص‌هایی که فقط حاوی پروژسترون هستند نیز اطلاعات روشنی وجود ندارد. تأثیر درازمدت این قرص‌ها هنوز معلوم نیست. بیشتر متخصصان تغذیه نوزاد ، مصرف قرص‌های خوراکی ضدبارداری را مجاز نمی‌دانند و توصیه می‌کنند که از سایر روش‌های پیش‌گیری استفاده شود.

آلاینده های محیطی
در دهه گذشته، نگرانی‌های زیادی درباره امکان آلودگی شیر مادر با مواد شیمیایی و آلودگی‌های صنعتی و سموم مثل د. د. ت ابراز شده است. مصرف د. د. ت از سال ۱۹۷۲ (۱۳۵۰ شمسی) ممنوع و این سم جمع‌آوری شده است. در حال حاضر آفت‌کش‌ها و سایر آلاینده‌هایی که باعث آلودگی آب می‌شوند، مورد توجه قرار گرفته‌اند. این مواد شیمیایی در بافت‌های چربی بدن انسان و حیوانات ذخیره شده و همراه چربی وارد شیر مادر می‌شوند. با این که نگرانی‌ها در مورد آلاینده‌ها منطقی و به جاست، هرگز نباید به خاطر این آلودگی‌ها از مزایای شیر ماد ر برای نوزاد چشم‌پوشی نمود و شیر دادن را قطع کرد.
موردهایی که کودک به خاطر آلودگی شیر مادر با این مواد شیمیایی بیمار شده است، نادر می‌باشد. بیشتر بیماری‌های کودکان شیرخوار، ناشی از آلودگی‌های محیط کار مادر هنگام بارداری و شیر دادن است و مربوط به مواد خطرناکی است که در این دو دوره حساس با آن‌ها سر و کار دارد.
از آن‌جا که مزایای شیر مادر به مراتب از خطرهای احتمالی این آلاینده‌ها زیادتر می‌باشد، شما مادران شیرده و خانم‌های باردار برای پرهیز از این آلودگی‌ها و تأمین سلامت خود و نوزادتان بهتر است نکات زیر را رعایت کنید
- از انجام کارهایی که مستلزم تماس مستقیم با مواد شیمیایی است در طول بارداری و شیر دادن خودداری کنید.
- از خوردن ماهی‌هایی که از آب‌های آلوده به مواد شیمیایی صید می‌شوند، خودداری کنید.
- میوه‌ها و سبزی‌های آلوده به سموم و آفت‌کش‌ها را خوب بشویید و پوست بگیرید.
- هنگام شیر دادن به نوزاد، از کاهش وزن خودداری کنید. در کاهش وزن سریع، با مصرف چربی بدن، مواد شیمیایی ذخیره شده در آن وارد شیر می‌شود.
پیوسته اطلاعات جدیدی درباره داروها، مواد شیمیایی و شیر مادر منتشر می‌شود. اگر پزشک شما در مورد دارویی که باید در دوره شیردهی مصرف کنید اطمینان ندارد، با متخصص تغذیه با شیر مادر یا انجمن مادران شیرده مشورت کنید.

منبع: بی بی سنتر