کورتاژ (D C) یک عمل جراحی جزئی برای برداشتن بافت آندومتر (روکش رحم) است. کورتاژ (D C) عملی است که بر روی زنان انجام می‌شود تا بند رحم را جدا کند. دهانه رحم (گردن رحم) رحم با استفاده از ابزاری به نام دیلاتور باز می‌شود سپس آندومتر (آستر رحم) با استفاده از ابزاری قاشق مانند به شکل کرت، به آرامی جدا می‌شود.

این عمل توسط متخصص زنان و زایمان (متخصص در درمان شرایط دستگاه تناسلی زنان) انجام می‌شود و حدود ۱۰ دقیقه طول می‌کشد.

حتما خانم ها اسم کورتاژ را زیاد شنیدند. مخصوصا اینکه فقط کورتاژ را مخصوص سقط جنین می دانند اما اینگونه نیست. ما کورتاژ تشخیصی هم داریم که در موارد پولیپ،آندومتریوز و خونریزی ها و ... استفاده میشود. در این مقاله مروری سعی شده است تا شما را با عمل کورتاژ و عوارض و مراقبت های آن آشنا کنیم، پس با هم میخوانیم:

کورتاژ چیست؟
کورتاژ (D C) یک عمل جراحی کوتاه است که در آن دهانه رحم گشاد می شود و یک وسیله خاص برای تراشیدن پوشش رحم استفاده می شود. دانستن آنچه قبل، در طی و پس از عمل جراحی اتفاق می افتد باعث کاهش نگرانی های شما می شود.
قبل از کورتاژ، باید لباس مخصوص بیمارستان را بپوشید، و مثانتان را خالی کنید. تب، درد، گرفتگی، خروج ترشحات بدبو از واژن و لکه بینی، از عوارض کورتاژ است.

انواع کورتاژ
ممکن است به دلایلی به کورتاژ نیاز داشته باشید. این عمل به دلایل زیر انجام می شود:
علت اول: خارج کردن بافت های جفت در داخل رحم در طول یا بعد از سقط جنین. این کار از عفونت و یا خونریزی شدید جلوگیری می کند.

علت دوم: تشخیص یا درمان خونریزی غیر طبیعی رحم. کورتاژ به تشخیص یا درمان بیماری های رشد مانند فیبروم، پولیپ، عدم تعادل هورمونی یا سرطان رحم کمک می کند. نمونه ای از بافت رحم برای بررسی سلول های غیر طبیعی زیر میکروسکوپ مشاهده می شود.

در هنگام عمل کورتاژ چه اتفاقی می افتد؟
می توانید عمل کورتاژ را در مطب دکتر خود، کلینیک یا بیمارستان انجام دهید. کورتاژ معمولا ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد، اما ممکن است تا ۵ ساعت در مطب، کلینیک یا بیمارستان بمانید. قبل از کورتاژ، باید فرم رضایت نامه را امضا کنید و در خصوص سابقه پزشکی به پزشک اطلاع دهید. در خصوص عمل از پزشک سؤال کنید. اگر موارد زیر وجود دارد حتما به پزشک بگویید:
• مشکوک هستید که حامله هستید
• شما به هر گونه دارو، ید یا لاتکس حساسیت دارید.
• سابقه اختلالات خونریزی دارید یا داروی رقیق کننده خون مصرف می کنید.
شما بیهوش خواهید شد. نوع بیهوشی بستگی به روش عمل دارد.
• اگر از بیهوشی عمومی استفاده شود، طی عمل بیدار نخواهید شد.
• اگر بیهوشی نخاعی یا اپیدورال (منطقه ای) استفاده شود، از کمر به پایین را حس نخواهید کرد.
• اگر بیهوشی موضعی استفاده شود، بیدار خواهید بود و اطراف دهانه رحم بی حس خواهد بود.

قبل از انجام کورتاژ

قبل از کورتاژ، باید لباس مخصوص بیمارستان را بپوشید، و مثانتان را خالی کنید.
در طی کورتاژ، به پشت دراز می کشید و پاها را بر روی رکابی مشابه آزمایش لگن قرار می دهید. سپس دکتر یک اسپکولوم را به داخل واژن وارد می کند و دهانه رحم را با گیره می گیرد. اگرچه کورتاژ شامل سوزن یا برش نیست، اما پزشک دهانه رحم را با یک محلول ضد عفونی پاک می کند.
کورتاژ شامل دو مرحله اصلی است:
• مرحله اول:
گشاد کردن شامل باز کردن دهانه قسمت پایین رحم (دهانه رحم) به منظور وارد کردن ابزار. پزشک ممکن است قبل از شروع یک لوله نازک (لامیناریا) وارد دهانه کند و یا قبل از انجام این عمل از دارو استفاده کند تا دهانه رحم را نرم کند و باعث باز شدن آن شود.
• مرحله دوم:
کورتاژ شامل برش پوشش رحم و برداشتن محتویات رحم با ابزار قاشق شکل (یک کورت) است. دکتر همچنین ممکن است از یک کانول برای مکش هر ماده باقی مانده از رحم استفاده کند. این کار باعث گرفتگی عضلات می شود. نمونه بافت سپس برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود.
گاهی اوقات جراحی های دیگر همراه با کورتاژ انجام می شود. به عنوان مثال، پزشک ممکن است یک دستگاه باریک برای مشاهده داخل رحم وارد کند.

عوارض انجام کورتاژ

پس از کورتاژ، عوارض جانبی و خطرات احتمالی وجود دارد. عوارض جانبی رایج عبارتند از:
- گرفتگی
- لکه بینی یا خونریزی خفیف
عوارض مانند گردن آسیب دهانه رحم و سوراخ شدن رحم یا مثانه و عروق خونی بسیار نادر است. اما در صورتی که علایم زیر را پس از کورتاژ داشتید، با پزشک خود تماس بگیرید:
- خونریزی شدید یا طولانی یا لخته شدن خون
- تب
- درد
- حساس شدن شکم
- ترشحات بدبود از مهبل (واژن)
در موارد بسیار نادر، بافت زخم (چسبندگی) ممکن است در داخل رحم ایجاد شود. این بیماری (سندرم Asherman) باعث ناباروری و تغییر در جریان قاعدگی می شود. جراحی می تواند این مشکل را برطرف کند، بنابراین حتما هر تغییر غیر طبیعی قاعدگی را پس از کورتاژ گزارش دهید.

مراقبت های بعد از کورتاژ
- پس از کورتاژ، یک پوشش جدید در رحم ایجاد خواهد شد. دوره قاعدگی بعدی ممکن است در زمان منظم رخ ندهد. ممکن است زود یا دیر شود.
- تا زمانی که دهانه رحم به اندازه طبیعی خود برسد، باکتری از واژن می تواند وارد رحم شود و باعث عفونت شود. در این زمان هیچ چیزی وارد مهبل نکنید. در خصوص زمان مناسب برای نزدیکی جنسی یا استفاده دوباره از تامپون از پزشک بپرسید.
- پس از کورتاژ، باید به کمک فردی دیگر به خانه بروید. اگر از بیهوشی عمومی استفاده شده باشد، مدت زمان زیادی احساس خستگی می کنید و حالت تهوع و استفراغ دارید. شما می توانید پس از یک یا دو روز به فعالیت های منظم خود بازگردید. در عین حال، در خصوص محدودیت ها از پزشک خود بپرسید. همچنین ممکن است چند روز لکه بینی و گرفتگی عضلات داشته باشید. این حالت طبیعی است. ممکن است بخواهید از پد بهداشتی برای لکه بینی استفاده کنید و برای کاهش درد نیز می توانید مسکن مصرف کنید.
- احتمالا تغییری در زمان قاعدگی بعدی شما اتفاق می افتد. ممکن است قاعدگی زودتر یا دیرتر دیده شود. برای جلوگیری از ورود باکتری ها به رحم، در خصوص زمان مناسب برای استفاده از تامپون و رابطه جنسی با پزشک صحبت کنید.

- طبق برنامه به ملاقات پزشک بروید. اگر بافتی برای بیوپسی فرستاده شده است، در خصوص زمان دریافت نتایج از دکتر بپرسید. نتایج معمولا ظرف چند روز در دسترس هستند.

آیا چیزی هست که باید بعد از کورتاژ انجام دهم یا نباید انجام دهم؟
اگر هر یک از موارد زیر را داشته باشید، باید با پزشک خود تماس بگیرید:
- خونریزی شدید از مهبل (واژن)
- تب
- درد در ناحیه شکم
- ترشحات بدبو از مهبل (واژن)

آیا پس از سقط جنین کورتاژ نیاز است؟
- حدود 50٪ از خانم هایی که سقط جنین دارند کورتاژ انجام نمی دهند. خانم ها می توانند در خصوص سقط جنین قبل از هفته دهم بارداری تمام مشکلات را به تنهایی حل کنند. پس از هفته دهم بارداری، سقط جنین به احتمال زیاد ناقص خواهد بود و نیاز به کورتاژ دارد. انتخاب استفاده از کورتاژ یا فرایند طبیعی انتخاب شخصی است که بهتر است پس از صحبت با پزشک تصمیم گیری انجام شود.
- بعضی از خانم با سقط جنین در منزل راحت تر هستند. برخی معتقدند این مرحله قسمتی از فرآیند بهبود به حساب می آید. همچنین بسیاری از خانم هایی که سقط جنین دارند سابقه سوء تغذیه دارند و نمی خواهند عوارض ناشی از کورتاژ باعث مشکلات بعدی شود. برای اکثر سقط جنینهای سه ماهه اول، مدیریت انتظار یک گزینه مناسب است.
- برای برخی از خانم ها عواقب عاطفی انتظار برای سقط جنین طبیعی، بیش از پیش غیر قابل پیش بینی است و به سختی می توانند آن را مدیریت کنند. بهبود برای آنها فقط با عمل کورتاژ امکان پذیر است. کورتاژ برای خانم هایی توصیه می شود که بعد از هفته 10 تا 12 بارداری سقط جنین یا بیماری داشته اند که نیاز به مراقبت های ویژه دارد.

خطرات احتمالی و عوارض کورتاژ چیست؟

- خطرات مرتبط با بیهوشی مانند واکنش نامطلوب به دارو و مشکلات تنفسی
- خونریزی شدید
- عفونت در رحم یا سایر اندام های لگن
- سوراخ شدن رحم
- شکستن یا تضعیف دهانه رحم
- زخم رحم یا زخم دهانه رحم که ممکن است نیاز به درمان بیشتری داشته باشد
- عمل ناقص که نیاز به انجام یک عمل دیگر دارد

در چه شرایط های دیگری از کورتاژ استفاده میشود؟
کورتاژ اغلب به عنوان یک روش جانبی برای هیستروسکوپی استفاده می شود. علاوه بر این، کورتاژ اغلب برای شرایط زیر استفاده می شود:
1) کورتاژ در خونریزی نامنظم یا بیش از حد :
خونریزی نامنظم شامل لکه بینی یا خونریزی بین دوره ها است. خونریزی با دوره های طولانی و سنگین و یا خونریزی پس از یائسگی می تواند نشانه مشکلات زیادی باشد. در کورتاژ پوشش رحم برداشته می شد و بافت آن زیر میکروسکوپ بررسی می شود. این عمل می تواند باعث ایجاد خونریزی غیرطبیعی شود. علل خونریزی نامنظم یا غیر طبیعی عبارتند از:
• فیبریدها و پولیپ ها:
این شرایط بسیار رایج هستند. تومورهای فیبرینی به دلیل رشد غیر سرطانی سلول ها می باشد که در رحم ظاهر می شوند. بعضی حتی از دیوار رحم بر روی ساقه رشد می کنند. فیبریدها می توانند باعث درد مزمن و خونریزی شدید شوند. پولیپ ها، مانند فیبروئید، باعث رشد غیرسرطانی سلول ها می شوند و علت رایجی برای خونریزی نامنظم هستند. پولیپ ها و فیبروئید ها علائمی شبیه به سایر علل خونریزی شدید دارند.
• سرطان آندومتر:
کورتاژ و هیستروسکوپی برای علائم بیمارهای خاص ایجاد شده در اثر سرطان رحم یا تغییرات پیش سرطان انجام می شود. البته، تشخیص سرطان در مراحل اولیه و قابل درمان آن بسیار مهم است.
2) کورتاژ درمانی:
کورتاژ اغلب به عنوان درمانی برای مشکلات شناخته شده استفاده می شود. یک حالت سقط جنین ناقص یا حتی زایمان کامل است، که در آن ، بافتی از جنین یا جفت در داخل رحم مانده باشد. اگر بافتی در رحم باقی مانده باشد خونریزی شدید اتفاق می افتد که می تواند باعث مرگ شود. پزشک در صورت موارد زیر از انجام کورتاژ اجتناب می کند مگر ضروری باشد:
عفونت لگن:
در صورت داشتن عفونت، این احتمال وجود دارد که ابزار جراحی عفونت و باکتری را از واژن و دهانه رحم به رحم منتقل کند. همچنین احتمال آسیب به بافت آلوده وجود دارد. به همین علت پزشک ممکن است تا زمان برطرف شدن عفونت به وسیله آنتی بیوتیک صبر کند.
• اختلالات لخته شدن خون:
پزشکان بر توانایی طبیعی بدن برای لخته شدن برای متوقف کردن خونریزی پس از کورتاژ توجه دارند. زنان با اختلالات خون مشخص معمولا این جراحی را انجام نمی دهند.
• مشکلات پزشکی جدی:
برای مثال، در بیماری قلبی و ریه بیهوشی عمومی و بعضی اوقات موضعی می تواند خطرناک باشد.