سوال مخاطب نی نی بان: میخواستم بدانم رنگ چشم بچه از چند ماهی کامل می شود؟ و این که می گویند، خوردن دم کرده گل گاوزبان باعث رنگی چشم میشه چقدر درسته؟ که استفاده کنم و سوال دیگه ماهی جنوب بوشهر مثل شیر یا دو قلمی هم جیوه دارند؟

پاسخ دکتر شراره صالحی، کارشناس مامایی:

تا هفته ۲۸ چشمان جنین بسته است. در طول این هفته جنین برای اولین بار چشمانش را باز می کند. رنگ چشم جنین پس از تولد ممگن است تغییر کند. به هیچ عنوان نمی توانیم در دوران بارداری در بیان ژن ها تداخل ایجاد کنیم. پدر و مادری که رنگ چشم آنها آبی نیست، اغلب نمی توانند بچه ای داشته باشند با رنگ چشم آبی. این مسائل کاملا به ژنتیک بر می گردد. در مورد گیاه گل گاوزبان، طبق تحقیقات علمی که انجام شده است، مصرف آن چه در زمان بارداری و چه در زمانی اقدام به بارداری گرفته شده است و چه روی تخمک گذاری ، عوارض سوء و منفی به همراه دارد و روی جنین تاثیر منفی می گذارد و مضر است. در واقع مصرف این گیاه یک سری آنورمالی های (ناهنجاری های) جنینی ایجاد می کند.

ماهی هایی که کمترین میزان جیوه را دارند عبارتند از:

آنچوی - گربه ماهی - صدف - خرچنگ - شاه میگو - شاه ماهی - کفال - ماهی آزاد - ساردین - کیلکا - میگو - ماهی مرکب - ماکرل - تیلاپیا - قزل آلا

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:

به طور کلی، رنگ چشم توسط ملانوسیت‌ها (سلول‌های مسئول ترشح پروتئین ملانین) تعیین می‌شود. با گذشت زمان، اگر رنگ چشمان نوزاد آبی باشد، ملانوسیت‌ها فقط کمی ملانین ترشح می‌کنند. اگر کمی بیشتر ملانین ترشح شود، چشم نوزاد سبز یا فندقی می‌شود، و اگر رنگ چشمان نوزاد قهوه‌ای باشد، ملانوسیت‌ها ملانین زیادی ترشح می‌کنند.

آیا به فکر تعیین رنگ چشم نوزاد خود هستید؟ امروزه بسیاری از مادران و پدران تمایل دارند تا رنگ چشمان نوزاد خود را تعیین کنند. ولی آیا این روش بی خطر و ایمن می باشد یا خیر؟ درصد موفقیت این روش ها تا چه اندازه می باشد؟
تمایل به داشتن کودکی با موهای روشن و یا چشمان رنگی در بسیاری از افراد وجود دارد. اغلب مادران دوست دارند کودکانی با چشمانی آبی یا سبز داشته باشند و این مسئله یک راه زیباتر جلوه کردن به نظرشان می رسد.

همان طور که در ابتدای مطلب هم گفته شد رنگی شدن چشم نوزاد کاملا به ژنتیک بستگی دارد.

طب سنتی برای رنگی شدن چشم نوزاد
شاید هم بارها از مادران یا منابع غیر رسمی و یا حتی از زبان دست اندرکاران طب سنتی شنیده باشید که با مصرف برخی از خوراکیها قبل از تشکیل نطفه یا در سه ماهه اول بارداری میتوانید رنگ چشم جنین را روشن تر کنید یا بر روی رنگ مو یا پوست کودکتان تأثیر بگذارید و به رنگ دلخواهتان تغییر دهید.
به طور مثال نسخه هایی مثل نوشیدن آب دریا، عرق کاسنی و یا تخم مرغ دو زرده در اوایل بارداری حتماً به گوشتان رسیده است.
یا از مادرانی که ادعا میکنند از طریق این خوراکی ها توانسته اند بر رنگ چشم کودک شان اثر گذاشته و آن را به رنگ دلخواه خود در آورند شنیده اید.

راه حل رنگی شدن چشم جنین
حالا ما در این مطلب می خواهیم از دیدگاه علم وراثت و ژنتیک بررسی کنیم و ببینیم آیا این نسخه ها و تجربه ها توسط علم وراثت هم تأیید می شود یا نه؟ می خواهیم ببینیم تعیین رنگ چشم نوزاد یک افسانه است یا واقعیت؟
معمولاٌ به صورت علمی مسئله رنگ چشم جنین و نوزاد بستگی به عوامل ژنتیک و وراثت دارد. هر آدمی دارای دو نوع ژن است که آنها را از والدین خود به ارث می برد و معمولاٌ رنگ تیره دارای ژن غالب و احتمال بروز آن بیشتر است.
دلیل رنگی بودن عنبیه چشم ذرات کوچک ملانین است ولی اینکه این ذرات تیره یا روشن بودن چشم را تعیین کنند ، ( یعنی کم یا زیاد بودن آنها ) وابسته به ژنتیک است.
در تمام چشم ها بافت پوششی عنبیه ، رنگدانه مشکی به نام ملانین دارد. اگر پراکندگی این رنگ دانه ها زیاد باشد چشم فرد تیره و اگر کم باشد رنگ چشم فرد روشن می شود.
آیا به فکر تعیین رنگ چشم نوزاد خود هستید؟ امروزه بسیاری از مادران و پدران تمایل دارند تا رنگ چشمان نوزاد خود را تعیین کنند.

رنگ چشم نوزاد در چند روزگی مشخص میشود
رنگ چشم نوزادان از هنگام تولد تا ۶ ماهگی در حال تغییر است و دلیل آن هم همین افزایش یا کاهش ملانین است. از سوی دیگر رنگ چشم در نقاط مختلف جهان فراوانی های متفاوتی دارد.
مثلاً بلوطی یا خرمایی در اروپا، رنگ چشم مشکی در اکثر نقاط جهان و رنگ چشم آبی، سبز و طوسی در کشورهای آمریکایی، هند و ترکیه بیشتر مشاهده می شود.
البته علم ژنتیک می گوید که با دستکاری ژنتیکی یکسری کدها که وقتگیر و پرهزینه هم هست، می توان رنگ چشم را آن گونه که دلخواه است، تغییر داد. ولی با کمی فکر آیا دستکاری ژنتیکی و عواقب آن میتواند ارزش چنین خواستنی را داشته باشد ، در حالی که با سلامت جنین در ارتباط است ؟
در هر صورت نتیجه کلی اینکه از دیدگاه علم به خصوص علم ژنتیک با خوردن و آشامیدن موارد خاص عملاٌ نمیتوان بر ژن پیروز شد، و اگر هم شما مادر عزیز خواستید این نسخه ها را امتحان کنید، در وهله اول به فکر سلامتی خود و جنین تان باشید.

ژنتیک رنگ چشم
در صورتی که پدر و مادر رنگ چشم آبی دارند، به احتمال خیلی زیاد فرزندشان نیز رنگ چشم آبی دارد. ولی این مورد قطعیت ندارد.
در صورتی که پدر و مادر هر دو رنگ چشم قهوه ای دارند، باز هم احتمال اینکه فرزندشان چشم قهوه ای داشته باشد بسیار است. ولی باز هم قطعیتی وجود ندارد.
فرزندانی که پدربزرگ و مادربزرگ با چشمان آبی دارند، به احتمال زیادی چشمان آبی دارند.

ماهی در بارداری
خوردن ماهی در بارداری اگر دارای مقادیر زیادی جیوه باشد مضر است بنابراین باید ماهی هایی که جیوه کمتری دارند مصرف کنید، ماهی سرشار از امگاه ۳ می باشد بنابراین برای جنین بسیار مفید است و هیچوقت آن را از برنامه غذایی خود به طور کامل حذف نکنید.
یکی از نگرانی زنان باردار این است که همیشه باید به غذاهایی که می خورند دقت کنند که هیچ گونه عوارضی برای خودشان و جنین نداشته باشد و همیشه با این سوال که خوردن ماهی در دوران بارداری مشکل ساز است یا نه درگیر هستند در ادامه مطلب به خوردن ماهی در بارداری می پردازیم.

خوردن ماهی در بارداری
بر اساس توصیه انجمن غذا و داروی ایالات امریکا درسال ۲۰۱۵، خانم‌های باردار باید حداقل ۲۶۰-۳۲۰ گرم غذای دریایی با جیوه پایین در طول هفته مصرف کنند و این یعنی ۲ تا ۳ واحد در هفته.
بعضی از خانم های باردار به غذاهای دریایی علاقه ای ندارند اما ماهی یکی از منبع های امگا ۳ می باشد که برای رشد چشم، بینایی و مغز چنین بسیار مهم است.
ماهی همچنین دارای مقدار زیادی پروتئین، ویتامین دی و مواد مغذی دیگر است که در واقع خوردن ماهی در بارداری برای رشد جنین و داشتن یک بارداری سالم حیاتی است.

اصل جنس
ممکن است شنیده باشید که انواعی از ماهی ها دارای آلاینده هایی مانند جیوه هستند بنابراین خوردن ماهی که دارنده جیوه در دوز بالا باشد باعث آسیب به تکامل مغز جنین و سیستم عصبی می شود.
بنابراین زنان باردار و خردسالان باید از مصرف ماهی هایی که دارای مقدار زیادی جیوه هستند خودداری کنند و مصرف ماهی های دیگر را نیز کمتر کنند اما هیچوقت نباید از رژیم غذایی خود آن را حذف کنند.

کدام ماهی ها جیوه بیشتری دارند؟
زمانی که جیوه با آب حل می شود باکتری ها آن را به یک شکل دیگر از جیوه تبدیل می کنند و در واقع ماهی این ماده را از آبی که در آن شنا می کند و همچنین از غذایی که می خورد جذب می کند که در واقع این ماده به عضلات ماهی متصل می شوند و حتی در زمان پخت نیز در بدن ماهی باقی می ماند، به همین دلیل خوردن این گونه ماهی ها در دوران بارداری کمتر توصیه می شود مقادیر بیشتر جیوه در بدن ماهی های عظیم الجثه وجود دارد زیرا، آن ها ماهی های دیگر را نیز می خورند، بنابراین سعی کنید ماهی‌ها و غذاهای دریایی متنوعی را که سطح جیوه‌شان پایین بوده و اسید چرب امگا سه زیادی دارند در برنامه غذایی خود بگنجانید.
این غذاهای دریایی شامل سالمون ، کیلکای آنچوی، شاه ماهی، ساردین، ماهی سفید، قزل آلا، تیلاپیا، کفال، کیلکا، شاه میگو، میگو و… است. اگر چه بهتر است مصرف ماهی تن سفید به ۱۷۰ گرم در هفته محدود شود.

عواقب خوردن ماهی جیوه دار در بارداری
بدن به راحتی جیوه متیل ماهی را جذب می کند این ماده از جفت عبور می کند که در واقع غلظت بالای متیل جیوه در زمان بارداری باعث مختل شدن رشد مغز و سیستم عصبی جنین می شود.
طبق گزارشات حفاظت از محیط زیست، مهارت های شناختی (مانند حافظه و توجه)، زبان، مهارت های حرکتی و دیداری تحت تاثیر این ماده قرار دارند، پس در خوردن ماهی در بارداری بسیار دقت کنید.
زنان باردار، یا کسانی که خواهان اقدام برای بارداری هستند، خردسالان و کودکان، در معرض سطوح بالاتری از جیوه می باشند. اما نباید خوردن ماهی را به طور کامل از برنامه غذایی خود قطع کنید.
اکثر کارشناسان معتقد هستند که مزایای خوردن ماهی بیشتر از خطرات آن است اگر جیوه کم باشد مضر و خطرناک نیست. چارلز سانتر استاد سم شناسی تغذیه و کارشناس آلاینده های موجود در ماهی، اشاره می کند که اگر زن باردار به منظور جلوگیری از مواجهه با جیوه مصرف ماهی را قطع کند، نوزاد او ممکن است که مواد مغذی سالمی که ماهی دارد را از دست بدهد.
خوردن ماهی در بارداری لازم است زیرا، اسید های چرب سالم موجود دار ماهی باعث تکامل مغز و بینایی کودک می شود و برخی مطالعات نشان می دهد که خوردن ماهی در بارداری از زایمان زود رس و وزن کم نوزاد در زمان تولد جلوگیری می کند.