قسطنطنیه کجاست؟

امپراطوری روم، یکی از قدرتمندترین امپراطوری‌های جهان

برای آنکه قسطنطنیه را بهتر بشناسیم باید کمی در اعماق تاریخ جهان پیش‌روی کنیم. حدود سال ۲۷ قبل از میلاد امپراطوری روم باستان حکمرانی خود را بر بخش بزرگی از خاورمیانه، اروپا و آفریقا آغاز کرد. روم باستان یکی از قدرتمندترین و بزرگ‌ترین امپراطوری‌های جهان است که حدود ۱۵۰۰ سال در حوزه خود حکومت کرد.

در سال ۳۹۵ میلادی امپراطور تئودئوس، روم را برای کنترل بهتر و تداوم حکمرانی، به دو قسمت روم غربی و روم شرقی تقسیم کرد. شهرهای رم و قسطنطنیه پایتخت این دو امپراطوری بودند. عمر امپراطوری روم غربی به صدسال نرسید اما روم شرقی به مرکزیت قسطنطنیه تا سال ۱۴۵۳ میلادی پابرجا بود. همان‌طور که از تاریخ برمی‌آید، قسطنطنیه شهری است که سال‌ها پایتخت امپراطوری روم شرقی یا بیزانس بوده و نقشی اساسی در تاریخ روم دارد.

قسطنطنیه، ریشه در تاریخ

کنستانتین یکم، اولین امپراطور روم است که مسیحیت را به رسمیت پذیرفت و دین رسمی امپراطوری روم اعلام کرد. این پادشاه از طریق قدرت کلیسا و گسترش دین مسیحیت توانست بر دشمنان زیادی پیروز شود. کنستانتین پس از پیروزی به دشمنان و در سال ۳۳۰ میلادی، شهر کنستانتینوپل را در منطقه باستانی بیزانتیوم بنا کرد و از همان زمان ساخت ساختمان‌های حکومتی را آغاز کرد. کنستانتینوپل یا به زبان عربی قسطنطنیه، شبه‌جزیره‌ای بود که از سه جهت به آب و از سمت غرب به خشکی راه داشت. موقعیت این شهر به‌گونه‌ای بود که تنها از سمت غرب ممکن بود موردحمله دشمنان قرار بگیرد اما پادشاه برای جلوگیری از این حملات، دیوار قسطنطنیه را در سمت غربی شهر ساخت.

بر اساس اسناد تاریخی، قسطنطنیه پس از حدود یک قرن به‌سرعت گسترش پیدا کرد و حدود یک‌میلیون جمعیت داشت. علیرغم آبادانی شهر و قدرت عظیم امپراطوری روم شرقی، در سال ۱۴۵۳ میلادی قسطنطنیه موردحمله ترک‌های عثمانی قرار گرفت و سقوط کرد. سلطان محمد فاتح و نیروهایش از دیوارهای شهر بالا رفتند و قسطنطنیه را فتح کردند.

حکومت عثمانی پس از پیروزی بر رومی‌ها نام شهر قسطنطنیه را به نامی تغییر دادند که برای ما بسیار آشناست. اسلامبول نامی بود که عثمانی‌ها برای قسطنطنیه انتخاب کردند.

درست است! قسطنطنیه بر بخش غربی تنگه بسفر قرار داشت و بخشی از استانبول امروزی محسوب می‌شد. شهری که ممکن است بارها به آن سفر کرده باشید و حالا می‌دانیم که قدمت زیبایی‌های این شهر، به زمانی در اعماق تاریخ بازمی‌گردد.

کنستانتینوپل، اسلامبول یا استانبول

استانبول در طول تاریخ اسامی زیادی داشته و به همین دلیل ممکن است نام قسطنطنیه برای ما یادآور استانبول نباشد. همان‌طور که گفته شد عثمانی‌ها نام قسطنطنیه را به اسلامبول تغییر دادند. روایت‌های مختلفی درباره نام اسلامبول وجود دارد. به روایتی عثمانی‌ها نام قسطنطنیه را به اسلامبول به معنی شهر اسلام تغییر دادند. در روایت دیگری گفته می‌شود که نام این شهر از واژه یونانی ایستین‌پولی به معنای مرکز شهر گرفته شده است. اروپایی‌ها نیز تا مدت‌ها این شهر را به همان نام کنستانتینوپل می‌شناختند.

در سال ۱۷۷۰ میلادی نام این شهر به‌صورت رسمی به استانبول تبدیل شد و مدتی بعد اداره پست ترکیه از جهانیان درخواست کرد که در آدرس نامه‌های خود از نام استانبول استفاده کنند. جالب است بدانید نامه‌هایی که به آدرس کنستانتینوپل و یا قسطنطنیه نوشته می‌شوند توسط پست برگشت می‌خورند.

استانبول و یادگار قسطنطنیه

شهر امروزی استانبول تنها شهر دنیاست که در دو قاره واقع شده است. تنگه‌ بسفر این شهر را به دو قسمت اروپایی و آسیایی تقسیم کرده است. شهر قسطنطنیه واقع در بخش غربی تنگه بسفر، یعنی قسمت اروپایی بود. ساختمان‌های بسیار زیبای به‌جامانده از قسطنطنیه از جاذبه‌های دیدنی بخش اروپایی استانبول محسوب می‌شوند.

از شاخص‌ترین بناهای بیزانسی به‌جامانده از امپراطوری روم مسجد ایاصوفیه و آب‌انبار باسیلیکا هستند. این سه جاذبه دیدنی استانبول در محله سلطان احمد و در بخش اروپایی استانبول واقع‌شده‌اند.

مسجد ایاصوفیه در زمان روم شرقی یکی از زیباترین کلیساهای اُرتودکس محسوب می‌شد. در زمان عثمانی این کلیسا به مسجدی برای عبادت مسلمانان تبدیل شد.

آب‌انبار باسیلیکا که یکی از نمونه‌های عظیم سیستم آب‌رسانی استانبول است در فاصله کمی از ایاصوفیه قرار دارد. این بنای زیبا نشان‌دهنده بخشی از سازمان‌دهی شهری قسطنطنیه است. اگر به استانبول سفر کردید بازدید از محله سلطان احمد را از دست ندهید. محله سلطان احمد یکی از 9 محله معروف استانبول است.

اگر دوست دارید برای تماشای آثار باستانی استانبول از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنید مطلب راهنمای حمل و نقل عمومی استانبول به شما کمک خواهد کرد.