انتظار مسافران جوان در ایستگاه بهارستان/ جوانان چه سهمی از «کرسی های سبز» دارند؟

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری موج، جوان گرایی ؛ این پر بسامدترین واژه سال های اخیر است که همزمان با روی کار آمدن دولت «تقریبا پیر» یازدهم، قدرت گرفت و با عملکرد ضعیف دولت دوازدهم با میانگین سنی 60 سال، ثابت شد باید بیش از پیش به آن بها داد از آن جهت که کارهای اجرایی، علاوه بر «خلاقیت» و «ریسک پذیری» به «کار میدانی زیاد با تحرک بالا» نیاز دارد.

اصطلاح «جوان گرایی» که عمر «تقریبا جوانی» هم دارد متاسفانه از سوی برخی ها به اقتضای جایگاه «بالفعل» و «بالقوه ای» که دارند و برای خود متصور هستند، تعریف و مختصات آن ترسیم می شود.

یکی از مصادیق جوان گرایی، تقویم سنی افراد است، اما بعضا دیده می شود دایره جوان گرایی در اداره امور کشور صرفا به بازه سنی 20 الی 30 سال محدود می شود این در حالی است که افراد 35 تا 40 ساله هم می تواند مشمول این دایره باشد.

اما در کشوری که طبق گزارش مرکز آمار نصف جمعیت آن زیر 30 سال سن دارند باید بیش از پیش نسبت به استفاده از ظرفیت قشر جوان برای حرکت عمومی مورد نیاز کشور اقدام کرد.بدیهی است که منظور، نسل جوان متعهد به عرصه مدیریت کشور است.

مجلس شورای اسلامی یکی از عرصه هایی است که باید محل خدمت «نسل جوان متعهد به عرصه مدیریت کشور» باشد تا از این رهگذار زمینه برای روی کارآمدن دولت جوان و حزب اللهی فراهم شود.

طی سالیان گذشته بین جوانان ایرانی این مثال که «پول» و «پارتی» و «آقازادگی» سبب‌ساز تغییر سرنوشت و حضور برخی جوانان در عرصه‌های مهم زندگی اجتماعی است، رواج بسیاری دارد و در کلام خیلی از منتقدان، عدم‌ جوان گرایی در کشور، یکی از دلایل عمده وارد نشدن ما به مسیرهای توسعه‌پایدار اجتماعی است. نقض این وضع در کشورهای توسعه‌یافته را همین‌ سال‌گذشته در کشور دیدیم که وزیر خارجه اتریش که جوانی ٢٧ساله بود، به ایران آمد و با همتای ایرانی خود دیدار کرد.

و اما سوال اینجاست که چرا جوانان ایرانی در سطح کلان و نه شخصی و استثناً به خودباوری لازم برای حضور چشمگیر در عرصه‌های مهم اجتماعی نرسیده‌اند؟ آنها در این راه با چه موانع و مقاومت‌هایی مواجه هستند؟ دولت و در معنای عام، حاکمیت در قبال این مسأله چه وظایفی دارد و خود جوانان چه وظایفی؟

*مروری تیتروار و سریع بر میانگین سنی نمایندگان منتخب هر دوره از مجالس دهگانه بعد از انقلاب

در این گزارش تلاش شده تا شما را با میزان حضور و فعالیت جوانان جامعه ایرانی در عرصه‌های عمومی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در سطح حاکمیتی آشنا کند.

*دوره‌ اول، ‌سال ۵۹

نخستین دوره‌ مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۵۹ آغاز به کار کرد. میانگین سن نمایندگان در دوره اول ۸/۳۹ بوده و تنها ٥ نفر از این نمایندگان ۲۵‌سال داشتند. در این دوره یدالله سحابی، نماینده تهران با ۷۵‌سال، مسن‌ترین نماینده و مهدی بازرگان، دیگر نماینده تهران با ۷۳‌سال دومین نماینده‌ مسن مجلس اول بودند. سید محمدتقی آل‌سیدغفور نماینده‌ شوشتر، مجتبی استکی نماینده‌ شهرکرد، محمدعلی خسروی نماینده‌ میاندوآب، غفور گرشاسبی نماینده‌ بندرلنگه و سیدمجتبی عرفانی نمایندگانی بودند که در دور نخست مجلس شورای اسلامی تنها ۲۵‌سال داشتند. در این دوره بیشترین فراوانی مربوط به ۳۲سالگی است.

*دوره‌ دوم، سال۶۳

مجلس دوم در ‌سال ۱۳۶۳ آغاز به کار کرد. در این دوره باز هم فراوانی سنی اکثر نمایندگان مجلس ۳۱ تا ۳۵‌سال و میانگین‌کلی آن ۶/۳۹ بود. در این دوره سعید امانی‌همدانی، نماینده‌ همدان مسن‌ترین نماینده‌ مجلس بود که ۶۹‌سال داشت. عبدالمجید شرع‌پسند نماینده‌ کرج نیز جوان‌ترین نماینده‌ مجلس در دور دوم بود که ۲۵‌سال داشت. در این دوره نیز ۳۶سالگی بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده بود.

*دوره‌ سوم،‌ سال ۶۷

این دوره از مجلس شورای اسلامی در‌ سال ۱۳۶۷ آغاز به‌کار کرد. بیشتر نمایندگان در دسته‌‌سنی ۳۱ تا ۳۵‌سال قرار داشتند و میانگین سنی کلی نمایندگان مجلس ۴۰‌سال بوده است. بیشترین فراوانی سن در این دوره نیز مربوط به ۳۵سالگی است. محمدحسین چهره‌گانی، نماینده‌ تبریز با ۶۸‌سال در این دوره مسن‌ترین نماینده‌ مجلس بود. جوان‌ترین نمایندگان مجلس در این دوره ۲۷‌سال داشتند که بالا رفتن سن نمایندگان را نشان می‌دهد. در این دوره حبیب برومند داشقاپور نماینده‌ مغان، یوسف بسنجیده نماینده‌ کردکوی و بندر ترکمن، احمدحسین پودینه نماینده‌ زابل، داوود توحیدی نماینده‌ بروجن، اسدلله جامی نماینده‌ تربت‌جام، بخش‌علی رحیم‌نژاد نماینده‌ ماکو، کریم شامخی نماینده‌ تبریز، میرعلی عبدالله‌پورحسینی نماینده‌ تبریز و سیداحمد موسوی نماینده‌ اهواز از نمایندگانی بودند که در دوره‌ سوم مجلس تنها ۲۷‌سال داشتند. در این دوره همچنان اکثر نمایندگان مجلس در دسته ۳۱ تا ۳۵‌سال قرار داشتند و میانگین کلی مجلس ۴۰‌سال بوده است.

*دوره‌ چهارم، سال۷۱

مجلس در این دوره از‌ سال ۱۳۷۱ آغاز به‌کار کرد. در این دوره میانگین سنی نمایندگان مجلس افزایش پیدا کرد و برخلاف ٣‌دوره‌ گذشته بیشتر نمایندگان مجلس در دوره سنی ۳۶ تا ۴۰‌سال قرار داشتند. نمایندگانی که در بدو این دوره، ۳۹‌سال داشتند، بیشترین کرسی‌های مجلس را به خود اختصاص دادند. میانگین کلی سن نمایندگان مجلس در این دوره ۴۲ بوده‌است. در این دوره سیدعلی غیوری‌نجف‌آبادی، نماینده‌ تهران و سیدعباس پاک‌نژاد، نماینده‌ یزد، مسن‌ترین نمایندگان مجلس بودند که هر دو ۶۲‌سال داشتند. جوان‌ترین نماینده‌ مجلس در این دوره نیز احمد مرادی، نماینده‌ چناران و طرقبه است که ۲۷‌سال داشت.

*دوره‌ پنجم، ‌سال ۷۴

این دوره‌ مجلس در خرداد ۱۳۷۴ آغاز به کار کرد. در این دوره که سن نمایندگان مجلس با رشد مواجه شده بود، بیشتر آنها در دوره‌‌سنی ۳۶ الی ۴۰ سال قرار داشتند. در این دوره میانگین‌سنی نمایندگان ۷/۴۳ بوده است. بیشترین فراوانی سن در این دوره نیز مربوط به ۴۰سالگی است. جوان‌ترین نمایندگان مجلس در این دوره ۳۱‌سال داشتند که حیدر ابراهیم‌بای‌سلامی، نماینده‌ خواف و حسن الماسی، نماینده‌ مغان و همین‌طور ابراهیم کریمی، نماینده‌ لردگان ازجمله آنهاست. در این دوره محمدعلی شیخ، نماینده شوشتر نیز مسن‌ترین نماینده‌ مجلس بود که ۶۹‌سال داشت.

*دوره‌ ششم،‌ سال ۷۹

این دوره‌ مجلس نیز در ‌سال ۱۳۷۹ آغاز به‌کار کرد و میانگین سنی نمایندگان ۷/۴۴ بود که بیشترین فراوانی مربوط به ۴۰‌سال بوده است. در این دوره جوان‌ترین نماینده‌ مجلس ۲۹‌سال داشته‌ که غلامعلی کوهساری، نماینده‌ رامیان بوده است. مسن‌ترین نماینده‌ مجلس نیز محمدعلی شیخ نماینده شوشتر بوده که۷۱‌سال داشته است.

*دوره‌ هفتم، سال۸۳

در دوره‌ هفتم که از ‌سال ۸۳ آغاز به کار کرد، شاهد افزایش نمایندگان ۴۶ تا ۵۰‌سال بودیم. در این دوره میانگین سنی نمایندگان مجلس ۴۷‌سال بود. در این دوره نیز نمایندگانی که ۴۶‌سال داشتند، توانستند بیشترین کرسی‌های مجلس را به خود اختصاص دهند. در این دوره سیدعباس پاک‌نژاد، نماینده‌ یزد مسن‌ترین نماینده مجلس بود که ۷۵‌سال داشت. هوشنگ حمیدی نماینده‌ سنندج، فخرالدین حیدری نماینده‌ سقز و بانه و پیمان فروزش نماینده‌ زاهدان نیز جوان‌ترین نمایندگان مجلسی بودند که ۳۲‌سال داشتند.

*دوره‌ هشتم، سال۸۷

مجلس هشتم را باید پیرترین دوره‌ مجلس شورای اسلامی در طول ٨ دوره‌‌ گذشته‌اش دانست. در این دوره از مجلس که از ‌سال ۸۷ آغاز به‌کار کرد، بیشتر نمایندگان مجلس در دسته‎ سنی ۴۶ تا ۵۰‌سال قرار دارند و میانگین سنی آنها نیز ۴۸ بوده است. در این دوره محمدتقی رهبر، نماینده‌ اصفهان با ۷۳‌سال مسن‌ترین نماینده‌ مجلس شناخته می‌شد. همچنین سیداحمدرضا دستغیب، نماینده‌ شیراز و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز جوان‌ترین نماینده‎ این دوره است که در ابتدای ورود به مجلس ۳۲‌سال داشته است.

*دوره نهم، ‌سال ٩١

در انتخابات نهم مجلس شورای اسلامی هم ٢٩٠نفر از جریانات مختلف سیاسی از ١١٤حوزه انتخابیه به مجلس راه پیدا کردند. ابوالقاسم جراره، جوان‌ترین نماینده در مجلس نهم شورای‌اسلامی، متولد ١٣٦٠ و نماینده مردم بندرعباس بود. علیرضا مرندی نیز مسن‌ترین نماینده در مجلس نهم بود که از حوزه انتخابیه تهران وارد مجلس شد. مرندی متولد ١٣١٨ است.

*دوره دهم، ‌سال ٩٥

انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی نیز که دوره نخست آن در اسفند ٩٤ و دوره دوم آن در دهم اردیبهشت‌ماه جاری برگزار شد، بار دیگر شاهد حضور جوانانی از سراسر استان‌های کشور بود که برای حضور در عرصه مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی، وارد کارزار انتخاباتی شده بودند. در این دوره از انتخابات عبدالرضا ‌هاشم‌زائی متولد ‌سال ١٣٢٣ که هم‌اکنون ٧١ساله است، مسن‌ترین منتخب و بنابر آیین‌نامه داخلی مجلس در نخستین جلسه این مجلس، رئیس سنی آن خواهد بود و فاطمه حسینی دیگر نماینده منتخب تهران که ٣٠‌سال دارد، جوان‌ترین نماینده این دوره است و باز بنا بر همان آیین‌نامه در نخستین جلسه یکی از دو منشی هیأت‌رئیسه مجلس خواهد بود. هرچند تحلیل روند حضور جوانان در مجلس با درنظر داشتن میانگین سنی مجالس هر دوره، نشان می‌دهد سیر حضور افراد زیر ٣٠‌سال در مجلس، نزولی و نه صعودی بوده‌است. به این معنا شاید بتوان گفت در کل جامعه، جوانان از حضور چشمگیری در عرصه‌های عمومی برخوردار نیستند.

*هرم سه گوش و جایگاه جوانان در تصمیمات مدیریتی

به هرحال، افزایش میانگین سنی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ۱۰ دوره گذشته، نشان می دهد که هر چه از سال های انقلاب اسلامی دور می شویم، حضور جوانان در عرصه‌های مدیریتی رنگ باخته و بازنشستگان تلاش بیشتری برای حفظ پست های مدیریتی داشته اند. این در حالیست که کلید واژه اصلی بیانات مقام معظم رهبری طی سال‌های اخیر، تاکیدی جدی بر میدان داری جوانان و استفاده از ظرفیت‌های جوانان در محور حرکت رو به رشد کشور دارد.

بنابراین با نزدیک شدن انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، آنچه بیش از پیش در مطالبات مردم دیده و شنیده می شود، حضور مدیران جوان، پر انگیزه و برنامه محور در میدان عمل است. نه لیست های جناحی و جریان‌های سیاسی که پیش از این امتحان خود را پس داده و اکنون بدون داشتن حرف جدیدی وارد میدان رقابت شده‌اند.

بلوغ سیاسی مردم و دسترسی به دنیای عظیم رسانه‌های نو، در این دوره شکل جدیدی از تصمیم‌گیری مردم برای انتخاب نمایندگانشان را به منصه ظهور خواهد رساند.