سوال مخاطب نی‌نی‌بان: من ماه پیش آزمایش بارداری دادم. ۱۳۸ یعنی مثبت بود. بعد از یک هفته سونوگرافی کردم. اما داخل و خارج از رحم چیزی دیده نشد. بعد از دوازده روز پریود شدم. دوباره این ماه آزمایش دادم. ۷۸ یعنی مثبت بود. اما دوباره سونوگرافی چیزی نشان نداد. این یعنی چی؟ چرا این اتفاق می افته و بتام پایین نمی آید؟ ممکنه بعد از پریودم که دوباره اقدام کردم گرفته باشه؟

پاسخ دکتر فریبا الماسی، متخصص زنان، استاد دانشگاه و فلوشیپ جراحی لاپاراسکوپی:
اگر مقدار بتا حدود 2000 باشد و ساک حاملگی در داخل رحم دیده نشود، حاملگی خارج از رحم وجود دارد. در کسانی که بتای زیر 2000 دارند، اگر همراه با درد شکم یا لکه بینی باشد شک به حاملگی خارج رحم وجود دارد و باید تا رسیدن به 2000 و دیدن ساک حاملگی صبر کرد. اگر بتا به 2000 برسد و باز هم ساک حاملگی دیده نشود یعنی بیمار مبتلا به حاملگی خارج از رحمی است.

در مورد شما که سطح بتا 138 بود و پس از آن کاهش یافته است، ممکن است سقط کرده باشید و یا این که حاملگی خارج از رحمی داشته اید که در این صورت قابل دفع است. بنابراین اگر خونریزی یا درد شکم دارید به متخصص زنان مراجعه کنید. اما اگر خونریزی و درد ندارید یک هفته دیگر بتا اچ سی جی را تکرار کنید.

بعضی از خانم ها دچار سقط در روزهای اول حاملگی می شوند. در مورد شما هم که بار اول بتای 137 داشته اید و پس از آن مجدد پریود شده اید، شاید بتای دوم ناشی از بارداری مجدد باشد که باز هم سقط شده است. در هر حال یک هفته بعد بتا اچ سی جی را انجام دهید و با جواب آن به متخصص زنان مراجعه کنید.

بارداری خارج رحمی، نکات بیشتر

یکی از مهم ترین مراحل زندگی تمامی زنان و مادران که به تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی در آن حاصل می شود دوران بارداری است، اما در برخی از موارد بارداری هایی رخ می دهد که به اصطلاح پزشکان بارداری خارج رحمی است که عموماً در هفته های اول حاملگی اتفاق می افتد. برای پیشگیری از بارداری خارج از رحم لازم است پیش از بارداری با علائم آن آشنا شوید، بهداشت زنان را رعایت و از استعمال دحانیات نیز پرهیز کنید.

تعریف بارداری خارج رحمی
اگر تخمک لقاح یافته در هر جای دیگری غیر از داخل رحم جایگزین شود، بارداری خارج از رحم اتفاق می افتد.
در این نوع بارداری به دلیل اینکه هیچ راهی برای جابه‌جا کردن و انتقال تخمک بارور به درون رحم وجود ندارد و جان مادر در خطر است به ناچار باید به بارداری خاتمه داد. در ایران نیز درصد کمی از زنان دچار بارداری خارج رحم می‌شوند. حاملگی خارج از رحم را پزشک تشخیص می‌دهد.

علایم بارداری خارج رحمی
-احساس تهوع شدید و سرگیجه در زنان باردار در هفته های اول بارداری
- لکه بینی و یا خونریزی شدید واژینال
-احساس درد شدید در ناحیه شکم و یا یک طرف بدن
- ضعف و گرفتگی عضلات
-احساس درد شدید در ناحیه شانه و گردن

عوامل خطر بارداری خارج رحمی
- بارداری بعد از بستن لوله ها (یک جراحی برای جلوگیری از باردرای دائم)
-انجام جراحی در ناحیه لگن (مانند جراحی های کیست تخمدان و فیبروم ، آپاندیس، سزارین و..)
- التهاب و عفونت در لگن یا PID
- سابقه بارداری خارج رحمی در گذشته
-بارداری در خانمهای مسن
-چسبندگی های لگنی
- مصرف داروی دی اتیل استیل بسترول یا DES حین بارداری
-ناباروری های طولانی مدت در زنان
-آسیب دیدگی لوله های فالوپ در زنان

راهکارهای پیشگیری از بارداری خارج رحمی
-در صورت داشتن سابقه بارداری خارج رحمی، قبل از اقدام به بارداری با پزشک خود مشورت کنید
-رعایت بهداشت زنان باردار از ابتدای بارداری
-درمان زخم ها و آسیب های لوله های فالوپ قبل از اقدام به بارداری
-پرهیز از استعمال دخانیات
- اگر سابقه ابتلا به PID (عفونت لگن) و آندومتریوز یا جراحی های ناحیه شکمی دارید، خطر شما برای ابتلا به بارداری خارج رحمی افزایش یافته است.
-آشنایی با علائم بارداری خارج رحمی قبل از اقدام به بارداری

بتا در حاملگی خارج رحمی، چند است؟
بارداری خارج از رحم توبال
بارداری، پروسه بارور شدن سلول تخمک است. بطور معمول، تخمک بارور شده به دیواره داخلی رحم می چسبد در حالیکه در بارداری خارج رحم، تخمک بارور شده در مکان اشتباه متصل میشود و تخمک بارور شده به خارج از رحم متصل میشود.
در برخی از بارداری‌های خارج رحمی، تخمک به لوله فالوپ متصل میشود که نوع بارداری را بارداری توبال نامیده میشود. در شرایط نادر، بارداری خارج رحم به تخمدان، دهانه رحم و حفره شکمی متصل میشود.
بارداری خارج رحم از شرایط نرمال بسیار فاصله دارد. شرایط جدی است و زمانی جدی است که سلول تخم زنده نمی ماند و بافتی در کنار بافت نکروزه شروع به رشد میکند که این پدیده باعث خونریزی و عفونت میشود.
از هر 100 بارداری، حداقل دو بارداری بصورت خارج رحم است و این موارد بالای 30 سال افزایش می یابد. گاهی بارداری خارج رحم، به دلیل درمان های ناباروری و یا بیماری های مقاربتی عفونی است.

چطور بفهمم که حاملگی من خارج از رحم است یا نه؟
حاملگی خارج از رحم را پزشک تشخیص می‌دهد، اما علائم اولیۀ آن درد شکم، لکه‌بینی، درد شانه و نامنظم بودن ضربان قلب است.
این موضوع در میان زنان باردار رایج نیست، اما اگر به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند باعث آسیب دیدن لوله‌های رحمی یا از بین رفتن آنها شود.
اگر قبلاً سابقۀ جراحی لوله‌های رحم، حاملگی خارج از رحم، التهاب لگن یا pid و ناباروری داشته‌اید، بهتر است نسبت به علائم بارداری خارج از رحم، هشیار باشید. هر گونه درد در ناحیۀ شکم، خونریزی واژن به رنگ قرمز یا قهوه‌ای، درد در شانه‌ها به خصوص هنگامی که دراز کشیده‌اید، تپش قلب، نبض ضعیف یا غش کردن می‌تواند از نشانه‌های حاملگی خارج از رحم باشد.

درمان بارداری خارج رحمی
-در برخی از بارداری های خارج رحمی که از زمان آغاز بارداری توسط پزشک تشخیص داده می شود، تخمک تشکیل شده با مشاوره های پزشکی و مدیریت زایمان در بدن زن از بین می رود.
به طور کلی می توان گفت که این روش، زمانی موثر است که میزان hCG هورمون تولید شده هنگام بارداری پایین بوده و هیچ گونه علائمی در فرد دیده نمی شود
- تزریق Methotrexate از دیگر روشهای درمان این نوع از بارداری است که این دارو موجب متوقف شدن رشد سریع سلول های تقسیم شونده از جمله بافت حاملگی می شود.
-از دیگر روش های درمان بارداری خارج رحمی که معمولا برای زمانی که لوله فالوپ پاره نشده، استفاده می شود فرایند سالپینگوستومی لاپاروسکوپیک است که در آن بافت حاملگی بدون برداشتن بخشی از لوله فالوپ، از بین می رود.
- جراحی بارداری خارج رحم لاپاراسکوپی از دیگر روشهای درمان بارداری خارج رحمی است که تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و شامل استفاده از لوله ای کوچک با دوربین و چراغ است که از طریق برشی کوچک آن را وارد بدن می کنند.
- سالپینگتومی از روشهای دیگر است که زمانی کاربرد دارد که لوله فالوپ دچار آسیب دیدگی شدید باشد. در سالپینگتومی، لوله فالوپی که دارای بارداری خارج رحم است، برداشته می شود.
-لاپاروتومی نیز از دیگر موارد درمان است که در صورت خونریزی شدید و پاره شدن لوله های فالوپ مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله تفاوت های لاپاراتومی می توان به برش های بزرگ تر و زمان ترمیم طولانی تر لاپاراتومی نسبت به لاپاروسکوپی اشاره کرد.

بارداری خارج رحمی چطور تشخیص داده می شود؟
از آنجا که امکان وجود بسیاری از علایم فوق در یک بارداری طبیعی نیز هست، تشخیص بارداری خارج رحمی برای پزشک آسان نیست. بنابراین از روشهای زیر در تشخیص آن کمک گرفته می شود:
آزمایش خون و اندازه گیری مقدار hCG در خون. در یک بارداری طبیعی مقدار گنادوتروپین جفتی انسانی hCGبه سرعت افزایش می یابد (طی ۴۸ ساعت دو برابر می شود، یعنی اگر در بار اول عدد hCG ۲۰۰ باشد بعد از ۴۸ ساعت باید به بیشتر از ۴۰۰ برسد) و اگر سطح hCG آن طور که انتظار می رود افزایش نیابد (کمتر از ۶۶% طی ۴۸ ساعت) و همینطور مدت زمان دو برابر شدن هورمون hCG به ۱۰ روز می رسد، به وجود نوعی بارداری غیر طبیعی مشکوک می شویم.

در صورت وجود این نوع از بارداری، ممکن است سطح hCG افزایش یابد ولی در سونوگرافی، هیچ نشانه ای مبنی بر بارداری درون رحم دیده نمی شود.
معاینه داخلی از طریق واژن. احتمالا دهانه رحم بسیار دردناک بوده و ممکن است در معاینه توده ای در ناحیه لوله ها و خارج از رحم لمس شود.

سونوگرافی، راه خوبی برای تشخیص این نوع از بارداری است. ممکن است با سونوگرافی بتوان بارداری لوله ای را درون لوله فالوپ مشاهده کرد. پزشک ممکن است بدلیل پارگی لوله یا خونریزی، مقداری خون در حفره شکم ببینید، یا توده ای در ناحیه لوله فالوپ یا تخمدان قابل مشاهده باشد.
ممکن است حتی با انجام آزمایشات فوق، تشخیص قطعی امکانپذیر نباشد. گاهی در سقط نیز علائمی مشابه دیده می شود. بنابراین ممکن است پزشک فرد را تحت نظر بگیرد یا درخواست لاپاروسکوپی کند. با استفاده از لاپاروسکوپی، بهتر می توان بارداری خارج رحمی را تشخیص داد.

در این روش، برش های بسیار کوچکی در ناحیه ناف و بخش تحتانی شکم ایجاد می شود و پزشک داخل شکم و اعضای لگنی را با وسیله کوچکی به نام لاپاروسکوپ مشاهده می کند.