اثر کرونا بر 22 کسب وکار

کسب وکارها این روزها شرایط متفاوتی را نسبت به سال های گذشته تجربه می کنند. شیوع ویروس کرونا و ترس اجتماعی ناشی از آن، باعث شده است که بسیاری از کسب وکارها از رونق بیفتند و تقاضا برای آنها با افت شدیدی روبه رو شود.

این موضوع در سرلیست نگرانی های فعالان اقتصادی بعد از شیوع ویروس کرونا (corona) در ایران نیز قرار گرفت؛ چراکه به اعتقاد آن ها بحران کرونا منجر به بروز یک سکته گسترده در گردش مالی بنگاه ها، ظهور بدهی های انباشته، نکول تعهدات مالی و پیدایش موجی از ورشکستگی ها و تعطیلی بعضی از کسب وکارها شده است.« دنیای اقتصاد» در گزارشی اثر کرونا بر ۲۲کسب وکار را بررسی کرده است.

آسیب شناسی ها نشان می دهد تقاضا در ۱۵رسته صنفی با افت بیش از ۶۰درصد روبرو شده و هفت رسته مهم دیگر هم کاهش ۳۵ تا ۵۰درصدی تقاضا را تجربه کرده اند. ارزیابی ها نشان می دهد اثر ویروس چینی بر کسب وکارهایی همچون« خدمات گردشگری» و« باشگاه ورزشی» بسیار مخرب بوده؛ بگونه ای که میزان کاهش تقاضا برای این رسته های صنفی در بازه زمانی ۲۵روزه، ۱۰۰درصد است. پس از این دو رسته،« تالار پذیرایی»،« فست فود» و« لبنیات فروشی سنتی» بیش ترین افت تقاضا را در این بازه زمانی تجربه کرده اند. طبق ارزیابی ها دو رسته صنفی« خشکشویی» و« تاکسی سرویس» وضعیت بهتری نسبت به سایر اصناف دارند.

تبعات شیوع کرونا بر کسب وکار اصناف کشور زیر ذره بین قرار گرفت. معاونت بازرگانی داخلی وزارت صمت در بازه ۲۵ روزه، آثار ویروس کرونا بر ۲۲ رسته مهم اقتصادی را مورد بررسی قرار داد. آسیب شناسی ها نشان می دهد تقاضا در ۱۵صنف از این گروه با افت بیش از ۶۰ درصد روبه رو شده و هفت رسته مهم دیگر هم کاهش ۵۰ درصد به پایین را در میزان تقاضا تجربه کرده اند. بحران شیوع ویروس کرونا مدتی است به جان کسب وکارها افتاده است. این پدیده جدید نه تنها اقتصاد کشور را به قرنطینه (Quarantine) اجباری فرو برده، بلکه بسیاری از بنگاه های اقتصادی را با روزهای سخت و دلهره آوری مواجه کرده است. به تناوب این نگرانی ها، بازار داخل هم به حالت تعلیق درآمده و بسیاری از فعالیت ها و کسب وکارهای کوچک و خرد با مخاطراتی مواجه شده اند. از سوی دیگر، در کنار قرنطینه کسب وکارها، مرزهای صادراتی ایران هم به دنبال تصمیم دولت های کشورهای همسایه بسته شده و اهالی کسب وکار را در تنگنای سخت ناشی از گسترش ویروس کووید- ۱۹ آن هم در آستانه شب عید قرار داده است.

از همان روزهای نخست شیوع کرونا در ایران، برخی از فعالان اقتصادی برای ساماندهی به شرایط دشوار پیش روی کسب وکار بنگاه ها و عبور از بحران کرونا دست به اقداماتی زدند. تشکیل کمپین« نفس» یکی از اولین گام هایی بود که از سوی فعالان بخش خصوصی برای همراهی و کمک به بنگاه های کوچک و متوسط داخل کشور برداشته شد. هدف این کمپین حفاظت از کسب وکارها است تا بتوانند وضعیت پیش آمده را با کم ترین آسیب و لطمه پشت سر بگذارند.

پس از این اقدام، بخش خصوصی پیشنهادهایی برای مقابله و تعدیل آسیب های ناشی از ویروس کرونا به سیاست گذاران ارائه داد. از جمله پیشنهادهای بخش خصوصی این بود که برای یک دوره زمانی خاص، تسهیلات لازم برای واردات اقلام موردنیاز و ضروری مهیا شود و در این چارچوب مجوز« واردات بدون انتقال ارز» از سوی متولیان برای ورود بخشی از کالاها صادر شود. همچنین متولی اتاق بازرگانی ایران از دستگاه های دولتی مانند سازمان امور مالیاتی و شبکه بانکی خواست که برای یک دوره زمانی مشخص تمامی اقدامات خود که مربوط به این گروه از کسب وکارها می شود را فریز کنند تا فعالان اقتصادی بتوانند به سلامت از شرایط فعلی عبور کنند.

چند روز پس از ارائه این پیشنهادها، نگرانی های فعالان اقتصادی با شیوع کرونا در نامه نگاری با رییس جمهور مطرح شد. در همین راستا سه تشکل بزرگ غیردولتی در نامه ای خطاب به حسن روحانی با بررسی اثرات ویروس کرونا (corona) بر اقتصاد ایران ، به خصوص کسب وکارهای خدماتی، کوچک و متوسط و بنگاه های بزرگ بالادستی، پیشنهادها و مطالبات خود را برای مبارزه با آسیب های اقتصادی ناشی از این ویروس اعلام کردند؛ چراکه به اعتقاد آن ها بحران کرونا منجر به بروز یک سکته گسترده در گردش مالی بنگاه ها، ظهور بدهی های انباشته، نکول تعهدات مالی و بروز موجی از ورشکستگی ها و تعطیلی بعضی از کسب وکارها شده است.

اما اقدامات بخش خصوصی برای کاهش اثرات مخرب اقتصادی و غیراقتصادی ویروس کرونا طی روزهای گذشته هم چنان ادامه داشت. نمایندگان بخش خصوصی و روسای اتاق های بازرگانی مجموعه مطالباتی را در رایزنی و گفتگو با مسئولان دولتی مطرح کردند و بخشی از دغدغه های خود را که عمدتا به کسب وکارهای کوچک اختصاص داشت، با آنها در میان گذاشتند. ۱۹ اسفند بود که رییس اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی تهران با فرمانده ستاد مبارزه با کرونا (corona) در تهران، پیرامون این بیماری، تاثیرات و نحوه مبارزه با آن گفتگو کرد. درخواست اصلی نمایندگان بخش خصوصی از دولت، طراحی و اجرایی کردن یک برنامه جامع حمایتی از کسب وکارهای خرد است. به اعتقاد فعالان، کسب وکارهای خرد و کلان در کشور به واسطه تبعات ناشی از این بیماری به چالش های جدی دچار شده اند و دولت باید با همه توان بسته ها و برنامه های حمایتی خود را بنا بر پیشنهاد بخش خصوصی، به مرحله اجرا درآورد.

گام های حمایتی متولیان

شب عید مهم ترین فصل رونق اقتصادی کسب وکارها بالاخص کسب وکارهای خرد در کشور محسوب می شود اما شیوع ویروس کرونا و ترس اجتماعی آن برای اینکه افراد در خانه هایشان بمانند، باعث شده امسال شب عید بازارها و تولید رمق خود را از دست بدهد و عملا درآمد بسیاری از کسب وکارها با افت شدید رو به رو شود. گزارش های میدانی نشان می دهد بسیاری از فروشگاه ها و بازارها مشتری ندارند و حتی تولیدی هایی که طبق روال هر سال باید در این روزها، شبانه روز به تولید خود ادامه می دادند، کار را تعطیل کرده اند. این شرایط باعث شد بسیاری از فعالان اقتصادی به دنبال راهکاری برای عبور از این روزهای سخت شوند. در این میان سیاست گذاران نیز دست به کار شدند و از زمان شیوع این ویروس در کشور، اقدامات حمایتی را در راستای کاهش آثار کرونا (corona) بر کسب وکارها در دستور کار قرار دادند.

۱۰ روز پس از اعلام ورود کرونا به ایران، وزارت صمت نسخه جدید حمایتی ارائه کرد. سیاست گذار تجاری کشور از بسته پیشنهادی خبر داد که برای جبران زیان کسب وکارهای کوچک از ویروس کرونا طراحی شده است. جزئیات بسته پیشنهادی ستاد« بررسی اثرات ویروس کرونا در تجارت» نشان داد، سیاست های تشویقی در بخش« مالیات»،« استمهال وام های بانکی» و« بیمه تامین اجتماعی» از سوی متولیان در نظر گرفته شده تا مشاغل خُرد اسیب دیده از کرونا، نابود نشوند. البته این بسته تنها شامل کسب وکارهای خُرد نبود و سیاست گذار برای آسیب دیدگی بخش هایی که در تجارت خارجی به علت کرونا صدمه دیده اند، مشوق های مشابهی تعریف کرد.

پس از اعلام این خبر که جزئیات کامل آن هنوز مشخص نیست و به زودی اعلام خواهد شد، متولی امور بازرگانی در وزارت صمت در گام دوم در قالب نامه ای، ۶ پیشنهاد را برای رفع چالش های کسب وکارهای خردی که از ویروس کرونا اسیب می بینند، خطاب به محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رییس جمهوری ارائه کرد. عمده پیشنهادهای حسین مدرس خیابانی، قائم مقام وزیر صمت در امور بازرگانی به طرف برنامه های حمایتی از مسیر انواع معافیت ها و حمایت مالی از جمله « معافیت های مالیاتی» و« تخصیص تسهیلات، اعتبارات و کمک های بانکی» متمرکز شده بود.

چند روز پس از ارائه این پیشنهادها، فاز جدید حمایت از کسب وکارها آغاز شد. شورای پول و اعتبار عصر روز ۱۳ اسفند سال جاری ، گزارش بانک مرکزی را درباره‌ی مشکلات بوجود آمده برای فعالان اقتصادی به ویژه صاحبان کسب وکارهای کوچک در بازپرداخت تسهیلات دریافتی به علت شرایط حاکم بر جامعه ناشی از شیوع ویروس کرونا، مطرح و مورد تایید قرار داد. این شورا با هدف حمایت از صاحبان کسب وکارها( اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی)، اقساط تسهیلات و اقساط قرض الحسنه کلیه اشخاص که طی ماه های اسفند ۱۳۹۸، فروردین ۱۳۹۹ و اردیبهشت ۱۳۹۹ سررسید می شود و به دلیل شرایط به وجود آمده ناشی از شیوع ویروس کرونا قادر به بازپرداخت وام و تسهیلات یا اقساط تسهیلات و وام خود در مواعد مقرر نیستند را سه ماه به تعویق انداخت تا پس از سه ماه از سررسید تسهیلات، بدهی خود را بازپرداخت کنند.

آثار کرونا بر اصناف

در حالی قرار است جزئیات بسته حمایتی از کسب وکارها که چندی پیش متولیان صمت از آن خبر داده بودند بزودی ارائه شود که به تازگی تصویری از وضعیت کسب وکارها در عصر کرونا ترسیم شده است. ارزیابی معاونت بازرگانی داخلی وزارت صمت نشان می دهد آثار کرونا بر کسب وکارهایی همچون« خدمات گردشگری» و« باشگاه ورزشی» بسیار مخرب بوده؛ بگونه ای که میزان کاهش تقاضا این رسته های اقتصادی در بازه ۲۵ روزه با ۱۰۰درصد افت روبرو شده است. پس از این دو رسته،« تالار پذیرایی»،« فست فود» و« لبنیات فروشی سنتی» بیش ترین افت را در این بازه زمانی تجربه نموده اند و با شیب نزولی ۹۰ درصدی در تقاضا مواجه شده اند.

پس از این صنوف،« آرایشگران زنانه» با افت ۸۵درصدی در تقاضا و رسته های« اجیل و خشکبار» و« رستوران داران» هم با کاهش ۸۰درصدی در میزان تقاضا، روزهای سختی را پشت سر می گذرانند. همچنین آسیب شناسی ها حکایت از آن دارد که« چلوکبابی ها» با افت ۷۵ درصدی تقاضا،« پوشاک»،« شیرینی و شکلات» و« لوازم خانگی» با افت ۷۰ درصدی و رسته های« گل و گیاه فروشی»،« مبلمان» و« دکوراسیون منزل» با افت ۶۰ درصدی در تقاضا مواجه شده اند.« کابینت»،« خدمات فنی»،« کیف و کفش»،« آرایشگران مردانه» و« خیاطان» هم صنوفی هستند که در عصر کرونا با کاهش ۵۰درصدی در تقاضا روبه رو شده اند. طبق ارزیابی ها دو رسته« خشکشویی» و« تاکسی سرویس» شرایط بهتری نسبت به سایر اصناف دارند و به ترتیب شاهد افت ۴۵ و ۳۵ درصدی در تقاضا بوده اند. سایر صنوف نیز بطور نسبی متاثر از بیماری کرونا با کاهش تقاضا مواجه شده اند.