خورد و خوراک در دوران بارداری برای اغلب مادرها، جای پرسش دارد، اینکه چه غذایی برای آنها بهترین است یا خوردن چه مواد خوراکی می تواند برای جنین آن ها ضرر داشته باشد. ماهی یکی از همین مواد است.

اکثر زنان باردار با این سوال که خوردن ماهی در دوران بارداری مشکل ساز است یا نه، درگیر هستند و به دنبال جوابی برای آن هستند، حتی اگر به غذاهای دریایی علاقه ای نداشته باشید، احتمالا شنیده اید که ماهی یکی از منبع های اصلی اسیدهای چرب امگا3 می باشد (به ویژه DHA و EPA). این مواد برای رشد چشم و بینایی و مغز جنین شما بسیار مهم اند. ماهی همچنین دارای مقدار کمی چربی های اشباع شده و در مقابل، دارای مقدار زیادی پروتئین، ویتامین دی و دیگر مواد مغذی است که خوردن ماهی در دوران بارداری برای رشد جنین و داشتن یک بارداری سالم و مطمئن حیاتی است.

مصرف ماهی در بارداری، بالاخره مفید یا مضر؟

خوردن ماهی جیوه دار در دوران بارداری و آسیب به مغز جنین
ممکن است شنیده باشید که انواعی از ماهی ها حاوی آلاینده هایی مانند جیوه هستند، خوردن ماهی در دوران بارداری اگر دارنده جیوه در دوزهای بالا باشد، می تواند به تکامل مغز جنین و سیستم عصبی جنین آسیب برساند. اکثر کارشناسان معتقدند که خوردن ماهی در دوران بارداری مفید است اما باید نوع کم خطری انتخاب شود، اما کشف اینکه کدام یک امنیت بیشتری دارد و چه مقدار باید خورد، کار سختی است.

ماهی های تن از جمله مواد غذیی سرشار از اُمگا ۳ و نیز دارای مواد مغذی مفید می باشند که تاثیر زیادی در سلامتی انسان دارند، اما در مصرف این ماهی هم باید به داشتن جیوه توجه کرد. ادامه این مطلب شما را با خوردن انواع ماهی در بارداری آشنا می کند.

خوردن چه مقدار ماهی جیوه دار در دوران بارداری مضر است؟
کارشناسان در حال بررسی دقیق این هستند که چه مقدار از جیوه مضر است، اما اکثر آنها موافق این ایده هستند که زنان باردار و خردسالان، باید از مصرف ماهی هایی که حاوی مقدار زیاد جیوه هستند، اجتناب کنند و مصرف دیگر ماهی ها را نیز کمتر کنند ولی هیچ گاه نباید آن را از رژیم غذایی خود به صورت کامل حذف نکنند.

کدام ماهی ها جیوه بیشتری دارند؟
زمانی که جیوه با آب حل می شود، باکتری ها، آن را به یک شکل دیگر از جیوه تبدیل می کنند (متیل)، ماهی ها این ماده را از آبی که در آن شنا می کنند و نیز از غذایی که می خورند جذب می کنند، این ماده به طور محکم به پروتئین موجود در عضلات ماهی متصل شده و حتی بعد از پخت ماهی نیز در بدن ماهی باقی خواهد ماند و خوردن این ماهی ها در دوران بارداری کمتر توصیه می شود.
تقریبا تمام ماهی ها و صدف ها حاوی مقداری جیوه هستند، پس لازم است برای خوردن ماهی در دوران بارداری حساسیت به خرج دهید، مقدار خیلی بیشتری جیوه در بدن ماهی های درنده عظیم الجثه وجود دارد، دلیلش این است که این ماهی ها، ماهی های دیگر را می خورند یعنی ماهی هایی که خودشان حاوی جیوه جذب شده هستند و چون ماهی های بزرگتر و غول پیکر، تعداد بیشتری ماهی می خورند، عمر طولانی تری نسبت به ماهی های کوچکتر دارند بنابراین زمان بیشتری برای ساخت جیوه در بدن، دارد.

خوردن ماهی جیوه دار در دوران بارداری، چه عواقبی دارد؟
بدن شما به سادگی جیوه متیل ماهی را جذب می کند، خطر اصلی در دوران بارداری این است که، این ماده از جفت عبور می کند. مطالعات نشان داده که غلظت بالای متیل جیوه در دوران بارداری می تواند موجب مختل شدن رشد مغز و سیستم عصبی جنین شود، این نتایج و تاثیرات ممکن است شدید و یا خفیف باشد.

طبق گزارش سازمان حفاظت از محیط زیست، مهارت های شناختی (مانند حافظه و توجه)، زبان، مهارت های حرکتی و دیداری تحت تاثیر این ماده قرار دارند، پس در خوردن ماهی در دوران بارداری بسیار دقت کنید. زنان باردار، یا کسانی که خواهان اقدام برای بارداری هستند، خردسالان و کودکان، در معرض سطوح بالاتری از جیوه می باشند.

چرا خوردن ماهی در دوران بارداری را نباید به طور کامل قطع کرد؟
خوردن ماهی در دوران بارداری یک انتخاب غذایی بسیار مغذی است خصوصا در دوران بارداری، اکثر کارشناسان موافقند که مزایای خوردن ماهی معمولا بیشتر از خطرات آن است.
مقدار کمی از جیوه اصلا مضر و خطرناک نیست، چارلز سانتر استاد سم شناسی تغذیه و کارشناس آلاینده های موجود در ماهی، اشاره می کند که اگر زن باردار به منظور جلوگیری از مواجهه با جیوه مصرف ماهی را قطع کند، نوزاد او ممکن است که مواد مغذی سالمی که ماهی دارد را از دست بدهد.
تکامل مغز و بینایی کودک شما، اکثرا مربوط به اسیدهای چرب سالم موجود در ماهی است، پس خوردن ماهی در دوران بارداری لازم است.

در یک مطالعه بزرگ و طولانی مدت در دانمارک، نشان میدهد،کودکانی که مادرانشان مقدار ماهی بیشتری در طول دوران بارداری خورده اند (به طور متوسط ۳۹۶ گرم در هفته)، نسبت به آنهایی که مادرانشان مقدار ماهی کمتری مصرف کرده بودند، در ۶ ماهگی و ۱۸ ماهگی از نظر مهارت های شناختی و حرکتی وضعیت بهتری داشتند و آنهایی که مادرانشان ماهی کمتری مصرف کرده بودند، کمترین نمرات رشد را کسب کردند.

برخی مطالعات نیز نشان داده اند که خوردن ماهی در دوران بارداری ممکن است از زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد جلوگیری کند.

ممکن است امگا۳ با تاثیر التهابی جیوه، مقابله کند
بیش از ۱۵۰۰ مادر و کودک در این مطالعه شرکت کردند. رشد کودکان با استفاده از انواع مهارت‌های ارتباطی، آزمونه‌ای مهارت‌های حرکتی و رفتاری مورد بررسی قرار گرفت. این آزمون‌ها، ۲۰ ماه بعد از تولد کودک آغاز شدند و کودکان تا دهه دوم زندگی، تحت نظر قرار داشتند.
همچنین از مادران در زمان بارداری، نمونه‌های مو جمع آوری شد تا این تیم بتواند میزان قرارگیری مادران باردار در معرض جیوه را اندازه گیری کند.
محققان دریافتند که قرارگیری در معرض جیوه در دوران بارداری با نمرات آزمون پایین، ارتباطی ندارد. همانطور که کودکان تا بزرگسالی تحت نظر بودند مشخص شد که هیچ ارتباطی بین مصرف ماهی در بین مادران باردار و اختلال رشد عصبی فرزندشان، وجود ندارد.
میزان اسیدهای چرب اشباع نشده (PUFA) نیز در مادران باردار، اندازه گیری شد. محققان دریافتند کودکان مادرانی که میزان امگا۳ (n۳) اسید چربی که در ماهی موجود است بالاتری داشتند، در برخی آزمون‌ها، بهتر عمل کردند.
یک PUFA دیگر، n6 است که در گوشت و روغن‌های پخت و پز وجود دارد و در آمریکا و اروپا، متداول‌تر از مناطقی مانند سیشل است. با اینحال n6 برخلاف n3 که دارای خواص ضد التهابی است، باعث افزایش التهاب می‌شود.
در این مطالعه مشخص شد کودکان مادرانی که میزان n۶ بالاتری داشتند نسبت به کودکان مادرانی که n۳ بالاتری داشتند، در آزمون‌های مهارت‌های حرکتی، کمتر موفق بودند. این یافته‌ها، نظریه برخی از دانشمندان که معتقدند n۳ اثرات التهابی جیوه را خنثی می‌کند، تایید می‌کند.
دکتر فیلیپ دیویدسون، برجسته‌ترین محقق مطالعه رشد کودک سیشل و استاد بازنشسته در دانشگاه روچستر و نویسنده ارشد این تحقیق می‌گوید:

بنظر می‌رسد که ارتباط بین مواد مغذی ماهی و جیوه، به مراتب پیچیده‌تر از چیزی است که قبلا گمان می‌رفت. این یافته‌ها نشان می‌دهد که ممکن است یک تعادل مناسب بین خواص التهابی مختلف اسیدهای چرب وجود داشته باشد که رشد جنین را افزایش می‌دهد و در نتیجه این مکانیسم‌ها به مطالعه بیشتری نیاز دارد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
ماهی های تن از جمله مواد غذیی سرشار از اُمگا ۳ و نیز دارای مواد مغذی مفید می باشند که تاثیر زیادی در سلامتی انسان دارند، اما به دلیل جیوه موجود در برخی از ماهی ها، مصرف بیش از حد آن ها و نیز تن ماهی در بارداری مجاز نبوده و ممکن است با خطراتی برای جنین همراه باشد.
سرب و جیوه موجود در اغلب ماهی های جنوب می تواند در مغز جنین رسوب کرده و رشد مغزی وی را مختل کند، در نتیجه سلامتی جنین به خطر خواهد افتاد، از این رو مصرف انواع ماهی و تن ماهی در بارداری باید با مراقبت بیشتر و نیز تحت نظارت پزشک تغذیه صورت گیرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه مصرف تن ماهی در دوران حاملگی و شیردهی در ادامه همراه ما شوید.

خوردن تن ماهی در بارداری
همانطور که می دانید، تغذیه در بارداری نقش مهمی در سلامتی مادر و جنین داخل رحم وی و نیز رشد و نمو کودک در آینده خواهد داشت.
بنابراین مادران باردار باید همواره مراقب تغذیه و رژیم غذایی شان در دوران بارداری باشند و از مصرف بسیاری از غذاها و مواد غذایی ممنوعه در بارداری که می تواند برای سلامتی آنها و جنین مضر باشد ، خودداری نمایند.
اغلب غذا های دریایی سرشار از پروتئین، آهن، روی و مواد مغذی مهم بوده و در نتیجه مصرف آن برای رشد و نمو کودک بسیار مهم می باشد، ضمن اینکه امگا ۳ موجود در بسیاری از ماهی ها در رشد مغز کودک تاثیر زیادی دارد.
ماهی های تن یکی از این نوع غذا های رشار از اُمگا ۳ می باشد که بسیاری از خانم های باردار در طی دوران حاملگی خود، هوس خوردن آن را دارند.
از این رو در ادامه در مورد مصرف تن ماهی در بارداری و اینکه آیا خوردن آن در این دوران مجاز است یا نه؟ نکاتی را در اختیار شما دوستان عزیز قرار می دهیم.
انواع غذا های دریایی از جمله ماهی های بزرگ درنده مثل کوسه ماهی، شاه ماهی، اره ماهی، تاج ماهی و ماهی خال مخالی دارای مقدار زیادی از جیوه می باشند، اگر چه جیوه موجود در این ماهی ها برای اغلب افراد ضرری ندارد، اما تجمع زیاد جیوه در خون برای افرادی که به طور مرتب و بیش از حد از این نوع ماهی ها می خورند، می تواند به مغز و سیستم عصبی آسیب برساند.
ضمن اینکه خوردن این غذاهای دریایی حاوی جیوه در دوران بارداری نیز ممنوع می باشد، زیرا ترکیبات فلزی جیوه موجب اختلال در فرآیند رشد جنین خواهد شد.
امروزه متخصصان تغذیه دریافته اند که مصرف تن ماهی در بارداری به میزان محدود به دلیل اینکه مقدار کمی جیوه دارد، امن و بی خطر است، بنابراین خوردن آن را مجاز می دانند، اما مصرف بیش از حد آن ممکن است منجر به مسمویت شود.

مقدار مجاز مصرف ماهی تن در دوران بارداری چقدر است؟
بسیاری از پزشکان و متخصصان تغذیه، خوردن بیشتر از ۴ قوطی تن ماهی در بارداری در هفته را مجاز نمی دانند.
همچنین اگر قصد دارید، ماهی تازه مصرف کنید، نباید بیشتر از ۲ عدد در هفته بخورید، در هنگام استفاده از سایر غذا های دریایی، مصرف ماهی را کم کرده و توجه داشته باشید که در یک هفته سایر غذاهای دریایی را همراه ماهی تن نخورید.
به طور کلی خانم های باردار می توانند، تنها به میزان حدود ۲۲۵ تا ۳۴۰ گرم در هفته از غذا های دریایی مصرف نمایند.
از آنجا که مصرف همه ماهی ها ممکن است، بی خطر نباشد، بنابراین در زیر برخی از انواع ماهی تن که استاندارد هستند را معرفی کرده و چگونگی نحوه مصرف شان را خواهیم گفت.

تن ماهی آلباکور
این نوع تن ماهی بسیار پر طرفدار است و تنها گونه سفید ماهی تن می باشد، مقدار ۳۰۰ گرم در هفته از ماهی تن آلباکور می تواند مجاز باشد.

تن ماهی آهی
این نوع ماهی با نام بیژی شناخته می شود و دارای مقدار جیوه بیشتری است، بنابراین در هفته، تنها مقدار ۱۷۰ گرم از این ماهی تن را می توانید مصرف کنید.

تن ماهی یلوفین
عطر و طعم این نوع ماهی تن نسبت به ماهی تن آلباکور کمتر می باشد، مصرف این تن ماهی در بارداری بیشتر از ۲ تا ۳ سهم در هفته مجاز نمی باشد.

تن ماهی بلوفین
این تن ماهی همانند تن ماهی آهی دارای مقدار جیوه بالایی می باشد و تنها می توانید به مقدار ۱۷۰ گرم در هفته از این ماهی تن را مصرف کنید.

فواید مصرف تن ماهی به مقدار محدود
خوردن مقدار محدود از تن ماهی در بارداری نه تنها ممکن است ضرری نداشته باشد، بلکه حتی می تواند با فوایدی همراه باشد که در زیر به آنها اشاره می کنیم.
- تامین پروتئین های مورد نیاز بدن
- تامین مواد معدنی، ویتامین D و اسید های چرب اُمگا ۳ برای افزایش رشد جنین
- همچنین اُمگا ۳ موجود در ماهی، می تواند به رشد مغز کمک کرده و برای تقویت چشم و اعصاب جنین مفید باشد.
بنابراین خوردن ماهی تن در بارداری، اگر چه به عنوان یک غذای کامل محسوب نمی شود، اما به طور کلی، فواید خوردن به اندازه و محدود شده آن نسبت به خطراتی که ممکن است با خوردن آن ایجاد شود، بیشتر است.

مضرات مصرف تن ماهی در بارداری
همانطور که در مطالب بالا اشاره کردیم، مصرف بیش از حد ماهی تن در دوران بارداری، چه تازه باشد و یا به صورت کنسرو شده، مضر است، در اینجا می توانید با برخی خطرات و مضرات مصرف تن ماهی در دوران بارداری آشنا شوید.
- زیاده روی در خوردن تن ماهی، مقدار جیوه بدن مادر باردار را افزایش داده و در نتیجه منجر به آسیب مغز و اعصاب در حال رشد جنین داخل رحم شود.
- مصرف جیوه همینطور می تواند، موجب برخی آسیب های قلبی شود.
- حتی مقدار کم جیوه برای مادر باردار، می تواند در رشد و نیز عملکرد سیستم ایمنی جنین اختلال ایجاد کرده و موجب آسیب های جسمانی شود.
- تن ماهی حاوی برخی آلاینده های زیست محیطی مثل دیوکسین، پلی کلرید بی فنیل است که ورود آنها به بدن، موجب اختلال در رشد جنین خواهد شد.
- قوطی های کنسرو به دلیل وجود BPA موجود در پوشش آنها، احتمال وارد شدن این ماده شیمیایی به بدن مادر باردار وجود داشته و در نتیجه منجر به آسیب در رشد مغز جنین خواهد شد.
- از آنجا که اغلب ماهی تن کنسرو شده، دارای مقدار زیادی نمک می باشند، بنابراین مصرف آن، میزان سدیم بدن را افزایش داده و در نتیجه احتمال فشار خون بالا را منجر خواهد شد.
به این نکته توجه داشته باشید که کنسرو ماهی تن دارای مقدار جیوه کمتری می باشد. اما خوردن ماهی هایی مانند اره ماهی، کوسه ماهی، تاج ماهی و ماهی خال مخالی به دلیل دارا بودن مقدار زیاد جیوه در دوران بارداری ممنوع می باشند.