آشنایی با فرایند تخمک‌گذاری و علائم آن کمک می‌کند تا بتوانید با دقت بیشتری زمان تخمک‌گذاری خود را مشخص کنید و زمان‌های مناسب برای باروری را تشخیص دهید. نزدیکی در زمان تخمک‌گذاری شانس باردار شدن را به شدت افزایش می‌دهد.

در این مقاله به مسائل مربوط به تخمک گذاری می پردازیم و به نکاتی کلیدی در مورد اشاره می کنیم.

زمان تخمک گذاری، اهمیت تخمک گذاری، علایم تخمک گذاری و روش های تقویت تخمک گذاری، از دیگر موضوعاتی است که در این مطلب مطالعه می کنید.

تخمک گذاری چیست؟

زمانی که یک تخمک بالغ از تخمدان آزاد می گردد و از لوله فالوپ (شیپور رحمی) پایین می رود، آماده بارور شدن می باشد که در این حالت تخمک گذاری صورت گرفته است. لایه داخلی رحم ضخیم تر می شود تا برای تخمک بارور شده آماده باشد اما در صورتی لقاح صورت نگیرد، این لایه از بین رفته و همراه با تخمک بارور نشده از بدن خارج می شود که به این عمل قاعدگی (حیض) می گویند.

احتمال بارداری چقدر است؟

تصور کنید که تقریبا می دانید چه زمانی تخمک گذاری اتفاق می افتد و چند روز قبل و یا بعد از تخمک گذاری نزدیکی جنسی دارید. شانس باردار شدن شما چقدر است؟
- پنج روز قبل از تخمک گذاری: ۰.۴ تا ۷ درصد شانس بارداری
- چهار روز قبل از تخمک گذاری: 8 تا 17 درصد
- سه روز قبل از تخمک گذاری: ۸ درصد تا ۲۳ درصد
- دو روز قبل از تخمک گذاری: 13 تا 29 درصد
- یک روز قبل از تخمک گذاری: ۲۱ تا ۳۴ درصد
- روز تخمک گذاری: 8 تا 33 درصد
- یک روز بعد از تخمک گذاری: ۰.۸ تا ۱۱ درصد
- دو روز بعد از تخمک گذاری: 3 تا 9 درصد
با توجه به حداقل یک مطالعه، اگر شش تا هفت روز قبل از تخمک گذاری نزدیکی داشته باشید نیز احتمال بارداری وجود دارد. این احتمال خیلی کم است (کمتر از ۱ درصد)، اما دانستن آن مهم است. بر این اساس، باروری شما تا ۱۰ روز طول می کشد.

نکات کلیدی در مورد تخمک گذاری

- یک تخمک بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت بعد از خروج از تخمدان زنده می ماند.

- به طور عادی فقط یک تخمک در هر بار تخمک گذاری آزاد می شود.

- تخمک گذاری می تواند تحت تاثیر عواملی چون استرس، بیماری، نوسانات هورمونی، مسافرت و همچنین تغییرات قابل توجهی در وزن، تمرین و الگوی خواب قرار گیرد.

- برخی زنان ممکن است در ایام تخمک گذاری لکه های روشنی از خون ببینند.

- کاشت تخمک بارور شده به طور عادی ۶ تا ۱۲ روز بعد از تخمک گذاری اتفاق می افتد.

- هر زن با میلیون ها تخمک نابالغ متولد می شود که آماده بلوغ و بارور شدن هستند.

- یک چرخه قاعدگی می تواند اتفاق بیفتد بدون اینکه تخمک گذاری رخ داده باشد.

- ممکن است گاهی اوقات بعضی از زنان در زمان تخمک گذاری درد کمی در نزدیک تخمدان احساس کنند.

- اگر تخمک بارور نگردد، تجزیه شده و جذب لایه داخلی رحم می شود.

پیگیری تخمک گذاری

چرخه ماهانه یک زن از روز اول پریود قاعدگی او تا روز اول پریود بعدی او محاسبه می شود و به طور میانگین، بین ۲۸ تا ۳۲ روز می باشد که البته در برخی زنان این مدت می تواند کوتاه تر یا بلندتر باشد. اغلب زنان بین روزهای ۱۱ تا ۲۱ چرخه ماهانه شان تخمک گذاری می کنند.

بسیاری افراد از این بازه زمانی با نام زمان باروری یاد می کنند زیرا برقرار کردن ارتباط جنسی در این زمان شانس باروری را افزایش می دهد. تخمک گذاری می تواند در هر نقطه ای در این زمان رخ دهد و در هر ماه زمان وقوع آن متفاوت باشد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
تخمک گذاری به قسمتی از چرخه قائدگی زنان گفته می شود. این روند زمانی رخ می دهد که تخمدان تخمک ازاد می کند. چنانچه تخمک پس از رها شدن از تخمدان با اسپرم ترکیب شود و به رحم برود، یعنی بارور شده است و حاملگی به وقوع خواهد پیوست.
اگر تخمک پس از ازاد شدن از تخمدان با اسپرم ترکیب نشود و باروری صورت نگیرد، تخمک از هم پاشیده می شود و پوشش داخلی رحم در دوران عادت ماهانه ریزش می کند و در واقع پریود می شوید.

اگر تخمک گذاری نکنید، نمی توانید باردار شوید. اگر به طور نامنظم تخمک گذاری کنید، بارداری برای شما سخت تر می شود. Anovulation اصطلاح پزشکی برای عدم تخمک گذاری است. Oligovulation اصطلاح پزشکی برای تخمک گذاری نامنظم است.

تخمک گذاری چه زمانی اتفاق می افتد؟
زمان این فرآیند در همه زنان شبیه یکدیگر نیست، چرا‌که سیکل های قائدگی در خانم‌ها متفاوت است. ولی در هر صورت، تخمک گذاری در میانه سیکل قائدگی رخ می دهد.
با توجه به این نکات میتوانید زمان تقریبی تخمک گذاری تان را محاسبه کنید:
- یک دوره قائدگی از نخستین روز آغاز قائدگی تا نخستین روز قائدگی بعدی می باشد.
- یک دوره قائدگی بطور معمول 28 تا 32 روز طول میکشد ، ولی امکان دارد کوتاه تر یا طولانی‌تر باشد.
- زمان تخمک گذاری با محاسبه کردن نیمه دوره قائدگی تعیین می شود.
- تخمک گذاری معمولاً بین روز 11 تا 21 بعد از آغاز دوره قائدگی رخ می دهد.
- زمان تخمک گذاری را همچنین میتوانید با حساب کردن ۱۲ تا ۱۶ روز قبل از نخستین دوره قائدگی بعدی هم بدست آورید.

اهمیت زمان تخمک گذاری
طول عمر تخمک بعد از تخمک گذاری بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت است و پس از آن تخمک تجزیه می شود و بارور نخواهد شد.
لقاح باید در مدت زمان 12 تا 24 ساعت بعد از تخمک گذاری اتفاق بیفتد، به همین علت برای افزایش شانس باروری در هر دوره از تخمک گذاری لازم است زمان تخمک گذاری، اسپرم ها در آن محل حضور داشته باشند تا بتوانند تخمک را بارور کنند.
به همین علت، فهمیدن این مسئله که آیا تخمک گذاری انجام گردیده است و دقیقاً در چه زمانی انجام می شود، به زن و مرد کمک می کند که برای حامله شدن در زمان های درست نزدیکی جنسی داشته باشند.
توجه به علایم تخمک گذاری و ثبت دمای پایۀ بدن، ترشحات و زمان آغاز قاعدگی و طول دورۀ آن به زن کمک می کند که مدت زمان مرحلۀ لوتئال خود را تعیین کند. دانستن طول مرحلۀ لوتئال که دورۀ بعد از رها شدن تخمک تا آغاز قاعدگی است، به او کمک می کند که بداند چه موقعی باید در انتظار آغاز عادت ماهانۀ خود باشد و زمان های باروری خویش را که شانس حامله شدن در آن هنگام بالاست، به دقت بشناسد.

علایم تخمک گذاری چیست؟
علایم شایع بیانگر تخمک گذاری موارد زیر هستند:

تغییر ترشحات گردن رحم
در حین یا درست قبل از تخمک گذاری، ترشحات گردن رحم معمولاً ظاهری مثل سفیده تخم مرغ بخود می گیرد. ولی البته ظاهر این ترشحات، از خانمی به خانم دیگر متفاوت است.

جهش در درجه حرارت پایه ای بدن
درجه حرارت بدن که در ابتدای صبح بعد از بلند شدن از خواب اندازه گرفته شده باشد، میتواند بیانگر آن باشد که شما تازه تخمک گذاری نموده اید. در اکثر خانم‌ها ، قدری مانده به تخمک گذاری، درجه حرارت بدن، کمی افت می کند.
آنگاه افزایش حاد درجه حرارت بدن پیش می آید، که نشان می دهد تخمک گذاری، تازه رخ داده است.

دیگر علایم
علامت های دیگری هم برای تخمک گذاری وجود دارند که آن ها را ثانوی محسوب می کنند، زیرا در همه خانم‌ها یا تعداد زیادی از آن ها دیده نمی شود؛ از جمله لکه بینی، حساسیت پستان ها، دل درد، آروغ زدن، افزایش آلرژی در احساس های مختلف و تقویت میل جنسی.

به چه دلیل کیفیت تخمک ها مهم است؟
سنگ بنای باروری سالم، سلامت تخمک های شماست که بر احتمال بارور سازی آنها تأثیر می گذارد و همچنین احتمال باردار شدن را تعیین می کند.
در سال های قبل گفته می شد که سلول های تخمک ها در طی سالهای زندگی اصلاً تولید نمی شوند و در زمان جنینی همه آن ها تولید نمی شوند بلکه تنها بارور و رها سازی می شوند.
با این حال اکنون ثابت شده که سلول های تخمدان این توانایی را دارند که خودشان در طی سالها تخمک های بیشتری را تولید کنند.سن تاثیری بر مرغوبیت تخمک ها دارد.
تخمدان تخم را می گیرد، همان طور که بزرگتر می شوید، تخمدان فضای قابل دوام و بهینه ای برای تخمک گذاری فراهم می کند تا آن ها را حفظ کنند. شما میتوانید یک تخمدان سالم با رژیم غذایی، خوردن مکمل ها و گردش خون افزایش یافته در سیستم تولید مثل خود داشته باشید.

تقویت تخمک گذاری با راهکارهای موثر و تغذیه مناسب

تخمک گذاری را با این راه ها تقویت کنید:

۱. جریان خون و اکسیژن زایی مناسب
کاهش جریان خون به دلیل کم ورزش کردن، کم‌ابی و غلظت خون میتواند جریان خون غنی از اکسیژن را برای سلامتی تخمک و تخمدان سالم محروم کند. ننوشیدن آب کافی میتواند جریان خون را در سیستم تولید مثل مختل کند.
هر روز آب بنوشید و از یک برنامه روتین ورزشی پیروی کنید که شامل راه رفتن، دویدن یا یوگا برای تحریک گردش خون تازه به سلول ها در تخمدان ها و رحم است.

۲. ماساژ باروری
ماساژ شکمی یکی از بهترین شیوه های درمانی است که جریان خون را به رحم و تخمدان افزایش می دهد و جریان خون اکسیژن دار تازه را هم زیاد می کند و خون راکد را از بین می برد.
درمانگری که متخصص باروری است را پیدا کنید و ماساژ خود را از روز پس از پایان پریودتان شروع نموده و تمام طول ماه را ادامه دهید.توصیه می شود دست کم چهار ماساژ در هفته داشته باشید.

۳. تعادل هورمونی
استرس ، رژیم غذایی نامناسب و دیگر بیماری های سبک زندگی سبب عدم تعادل در هورمون ها می شود.این سبب می شود که تخمک خنثی شود، چرخه باروری اش قطع شود و تخمک گذاری اتفاق نیفتد.
سعی کنید استرس کمتری داشته باشید و رژیم غذایی سالم داشته باشید تا تعادل هورمونی و یک سیستم غدد درون ریز را در زمان تلاش برای باردار شدن کسب کنید.

۴. غذاهای مغذی
رژیمی که غنی از اسید فولیک باشد، تخمدان را پشتیبانی می کند و همچنین تخمک های سالم تولید می کند.
مطمئن شوید که سبزیجات برگ دار، محصولات لبنی و ماهی را در رژیم غذایی خویش دارید تا سلامت تخمک هایتان تامین شود.

چه موقع باید با پزشک صحبت کنید؟
درصورتی که قصد باردار شدن دارید، باید از قبل با پزشک تان مشاوره و صحبت کنید. پزشکان دربارۀ شیوه های پیگیری روند تخمک گذاری و دفعات نزدیکی به شما اطلاعاتی میدهند که امکان حامله شدن را افزایش می دهد.
ضمن این که آن ها در تشخیص موارد و علایم غیرعادی روند تخمک گذاری هم باتجربه هستند و شما را تحت نظر خواهند گرفت.