انتشار اخباری خوشحال ‌کننده در مورد وضعیت لایه اوزون زمین

لایه اوزون زمین در نیم‌کره جنوبی و قطب جنوب به وضعیت بسیار مطلوبی رسیده و با وجود اخبار ناراحت کننده مربوط به پاندمی بیماری کرونا، این خبر باعث خوشحالی بسیاری از مخاطبان شده است.

اخیرا خبری خوشحال کننده در مورد وضعیت لایه اوزون زمین منتشر شده که نشان دهنده بهبودی شرایط این قسمت از اتمسفر در آسمان قطب جنوب است. در کنار اخبار استرس‌آور و ناراحت کننده‌ای که هر ساعت در مورد بیماری کرونا منتشر می‌شوند، دانستن این موضوع که لایه اوزون به وضعیت مناسبی رسیده، می‌تواند بسیار خوشحال کننده باشد.

بهبودی وضعیت لایه اوزون زمین

بر اساس تحقیقات اخیر دانشمندان، پروتکل مونترئال (Montreal Protocol) که در سال 1987 به عنوان توافق‌نامه‌ای برای توقف تولید مواد مخرب لایه اوزون زمین (ODSs) تنظیم شد، باعث توقف بسیاری از تاثیرات زیان‌بار تولیدات انسانی بر روی میزان اوزون اتمسفر زمین شده و حتی مقداری از این تاثیرات را برعکس کرده است.

یکی از نتایج تخریب لایه اوزون در قطب جنوب، تغییراتی است که در جریان‌های هوایی نیم‌کره جنوبی زمین رخ داده‌اند. به صورت کلی جریان‌های هوایی سریع و مرتفعی که با نام جریان‌های جت (jet streams) شناخته می‌شوند، در اتمسفر زمین به طرف دو قطب سیاره در حرکت هستند، اما در اواخر قرن گذشته میلادی، کاهش میزان اوزون در اتمسفر نیم‌کره جنوبی باعث شده بود تا جریان‌های مورد نظر بیشتر از حالت عادی به سمت جنوب روانه شوند. در نتیجه این تغییرات، الگوهای بارش و همچنین جریان‌های اقیانوسی در این بخش از سیاره تغییر کرده بود.

تنها یک دهه پس از امضای توافق‌نامه مونترئال، برخی از آثار مخرب مربوط به کاهش میزان اوزون اتمسفر متوقف شدند. عده‌ای در آن زمان ادعا کردند که شاید اتفاقات مورد نظر به تغییرات طبیعی در وضعیت اتمسفر مربوط باشد، اما اخیرا استفاده از شبیه‌سازی‌های گوناگون کامپیوتری نشان داده که علاوه بر جابه‌جایی مسیر بادها در نیمکره جنوبی، تغییرات میزان اوزون جو نقش مهمی در بازگشت جریان‌های جت به حالت قبلی داشته است.

به عنوان مثال، پدیده جابه‌جایی جریان‌های جت به سمت قسمت جنوبی سیاره باعث شده بود تا در کشور استرالیا بارش در مناطق ساحلی کمتر شود و احتمال وقوع خشک‌سالی در این مناطق افزایش یابد. حال با مشاهده روندی معکوس در جابه‌جایی جریان‌ها، انتظار می‌رود که مناطق مورد نظر در استرالیا مجددا مقادیر معمولی باران را تجربه کنند.

ایان ری (Ian Rae)، شیمی‌دان بیولوژی دانشگاه ملبورن استرالیا که در تحقیقات جدید نقشی نداشته می‌گوید که در سی سال اخیر، قسمت جنوبی استرالیا دچار کاهش باران شده و انتظار می‌رود که جبهه‌های هوای سردی که قبل از امضای توافق‌نامه مونترئال به سمت قطب جنوب حرکت می‌کردند، به مناطق اولیه خود بازگردند و باران در بخش‌های جنوبی استرالیا افزایش یابد.

البته متاسفانه هنوز نمی‌توان به صورت کامل در مورد بهبود وضعیت لایه اوزون زمین ابراز خوشحالی کرد، چرا که افزایش میزان کربن دی ‌اکسید موجود در جو و گازهای گلخانه‌ای گوناگونی که باعث تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین می‌شوند، می‌توانند آثار مفید کاهش تولید مواد مخرب لایه اوزون را به خطر بیاندازند.

در سال گذشته، سوراخ لایه اوزن به کوچک‌ترین ابعاد خود از سال 1982 تاکنون رسید، اما مشکل مربوط به جو زمین در آسمان قطب جنوب هنوز حل نشده است؛ گفته شده که احتمال دخالت پدیده دمای ملایم و غیرمعمول لایه‌هایی از جو، در ابعاد کنونی لایه اوزون زمین وجود دارد. از طرف دیگر در سال‌های اخیر مواد شیمیایی ODSs تولید شده توسط مناطق صنعتی چین افزایش یافته‌اند که این مسئله هم باعث نگرانی دانشمندان شده است.

بنابراین با وجود تاثیرات مثبت و شگفت‌انگیز توافق‌نامه مونترئال، می‌توان گفت که تنها یک اقدام در راستای بهبود شرایط جوی سیاره کافی نیست و با هر فعالیت بشر در راستای تولید بیشتر گازهای گلخانه‌ای، اقدامات مثبت گذشته بی‌اثر می‌شوند.