در سال های اخیر به دلیل بالا رفتن آمار بارداری از طریق درمان های باروری و این حقیقت که مادران در سنین بالاتر باردار می شوند چند قلوزایی نیز شایع تر شده است.
در سال 2013 حدود یازده هزار دوقلو، دویست سه قلو یا چند قلو در انگلستان به دنیا آمده اند این به این معناست که از هر شصت و پنج زایمانی که انجام گرفته یک زایمان منجر به تولد دوقلو، سه قلو یا چند قلو شده است. این تعداد رشد بسیار چشمگیری نسبت به سال 1984 داشته در این سال از هر صد زایمان یک زایمان منجر به تولد چند قلو می شود.

دوقلوهای همسان و دوقلوهای غیر همسان، از انواع دوقولو هستند. شایع ترین راه برای دوقلوزایی استفاده از داروهای کمک باروری مثل قرص کلومیفن سیترات و آمپول های HMG است. برخی تحقیقات نشان داده اند که تفاوت ها در پیشینه قومی می تواند شانس شما برای داشتن دوقلو را تحت تأثیر قرار دهد.

اگر سابقه بارداری چندقلو داشته باشید، به احتمال زیاد دوباره بارداری چندقلو خواهید داشت. تخمین زده می شود مادرانی که سابقه بارداری چند قلو داشته اند، چهار برابر بیشتر از زنانی که تا به حال باردار نشده اند و یا یک جنین داشته اند، شانس چند قلوزایی دارند.

انواع مختلف دوقلوها
یک سوم دوقلوها همسان و دو سوم آن ها غیرهمسان هستند.

دوقلوهای همسان
دوقلویی همسان زمانی رخ می دهد که یک تخمک به وسیله یک اسپرم بارور شده و یک نطفه را شکل می دهن دکه تک تخمکی و یا مونوزایگوتیک نام دارد. اما نطفه نصف شده و دو جنین را شکل می دهد. نحوه عملکرد بیولوژیک نطفه ای که تقسیم می شود تا دو جنین را به وجود آورد، همچنان به شکل یک راز باقی مانده است. دو نطفه ی تقسیم شده درون یک کیسه آمنیوتیک رشد می کنند اما این مورد بستگی به زمان تقسیم آن ها دارد.

ممکن است دوقلوهای همسان هر دو درون یک کیسه آمنیوتیک باشند که در این صورت مونو آمنیوتیک و اگر درون دو کیسه جداگانه باشند دی آمنیوتیک نام می گیرند.
ممکن است دوقلوهای همسن دی آمنیوتیک هر دو از یک جفت تغذیه کنند که در این صورت مونوکرونیک و اگر دو جفت مجزا داشته باشند، دی کرونیک نام می گیرند. تمام دوقلوهای تک آمنیوتیکی تک جفتی هستند به زبان ساده تر، تمام دوقلوهای همسانی که درون یک کیسه آمنیوتیک هستند، از یک جفت نیز تغذیه می کنند.
هرچه نطفه دیرتر تقسیم شود، هر دو ساختارهای بیشتری را شریک خواهند شد. در نوع دوقلویی همسان دی آمنیوتیک و دی کرونیک نطفه در مراحل اولیه تقسیم شده است.

اگر این تقسیم 4 تا 8 روز پس از باروری رخ دهد، به دوقلویی مونوکرونیک دی آمنیوتیک و اگر 8 تا 12 روز پس از باروری رخ دهد، به دوقلویی مونوکرونیک مونوآمنیوتیک می انجامد و به طور معمول تقسیم نطفه ی بارور 12 روز پس از بارور شدن، به دوقلوهای بهم چسبیده تبدیل خواهد شد.

دوقلوهای غیرهمسان
دوقولوهای غیرهمسان که با نام دوقلوهای فرترنال مشهورند زمانی تشکیل می شوند که مادر دو تخمک آزاد می کند و هر کدام با اسپرم متفاوتی بارور شوند. آن ها معمولا در یک زمان مشابه درون دیواره رحم کاشته می شوند. این نوع از دوقلوها از دو تخمک مجزا شکل گرفته اند و به همین دلیل دوقلویی دو تخمکی یا دیرایگولیک نام دارد.
دوقلوهای دو تخمکی یا غیرهمسان مانند سایر دوقلوها شانس بسیار کمی در داشتن کروموزوم یکسان دارند و تعدادی از کروموزوم های آن ها از یکدیگر متفاوت خواهد بود. دوقلوهای غیرهمسان درست مانند دیگر خواهران و برادران تک قلو می توانند هر دو یک جنسیت و یا دو جنسیت مختلف داشته باشند. آن ها 50 درصد از دی ان ای خود را با یکدیگر شریک هستند.
مطالعات نشان می دهند که یک عامل ژنتیکی در دوقلویی غیرهمسان وجود دارد و به طور موروثی در خانواده ایجاد می شود تنها خانم ها هستند که شانس انتقال ژن دوقلویی غیرهمسان را دارند چرا که مردان نمی توانند بیش از یک تخمک آزاد کنند احتمال داشتن دوقلوی غیرهمسان به طور کامل به مادری بستگی دارد که حاصل ژن آن باشد و این ژن را به طور موروثی دریافت کرده باشد.

همچنین نژاد، سن ازدواج و تعداد فرزندان متولد شده ی او نیز بی تأثیر نیستند دو سوم دوقلوهای غیرهمسان دارای جنسیت یکسان و یک سوم آن ها دارای جنسیت متفاوتی هستند دوقلویی غیرهمسان به طور کلی دو سوم تمام دوقلویی ها را تشکیل می دهند.

آیا دو قلو باردار هستید؟
با وجود شرایط زیر ممکن است شما چند قلو باردار باشید.
براساس سن بارداری شکم شما بزرگتر از حد معمول باشد.
سابقه بارداری و تولید دوقلو در فامیل داشته باشید.
برای باردار شدن از درمان های باروری استفاده کرده باشید.
در سن هشت تا چهارده هفتگی بارداری می توان از طریق سونوگرافی دوقلو یا چندقلو بودن را مشخص کرد.
همچنین در این اسکن مشخص می شود که هر دو جنین یک جفت مشترک دارند یعنی دوقلوی همسان یا دو جفت جداگانه دارند یعنی دوقلوی غیرهمسان اگر با اولین اسکن تشخیص داده نشود، باید اسکن دیگری انجام گیرد.
یک سوم دوقلوهای همسان جفت جداگانه دارند این اتفاق حدود چهار روز پس از لقاح می افتد، درست زمانی که تخمک بارور به دو قسمت تقسیم شده و هنوز لانه گزینی در رحم انجام نگرفته است.

چه چیز باعث بارداری دوقلویی می شود؟
هنوز کسی علت دقیق بارداری دوقلوی همسان (تک تخمکی) را نمی داند. همه خانم های باردار تقریبا شانس یکسانی برای باردار دوقلوی همسان دارند. گرچه برخی عوامل می تواند به بارداری دوقلوی غیرهمسان کمک کنند.
بارداری دوقلویی غیرهمسان در برخی نژادها بیشتر دیده می شود بیشترین تعداد در نیجریه و کمترین تعداد در ژاپن دیده شده است.
احتمال بارداری دوقلو، برای افرادی که در سن بالاتر باردار می شوند بیشتر است زیرا ممکن است در سن بالا هنگام تخمک گذاری چند تخمک با هم آزاد شوند.
وجود دو قلوی غیر همسان در فامیل مادر می تواند روی باروری مادر تأثیر بگذارد، زیرا ممکن است از نظر ارثی آزادسازی چند تخمک به صورت همزمان در بین آن ها شایع باشد.
لقاح آزمایشگاهی می تواند شانس دوقلوزایی را افزایش دهد زیرا پزشک می تواند بیش از یک چنین را به رحم مادر منتقل کند. در انگلستان اگر لقاح به صورت طبیعی انجام گیرد از هر هشتاد تولد یکی از آن ها منجر به چندقلوزایی می شود در حالی که در روش از هر پنج تولد یکی از ان ها چند قلو است.

چگونه می توان تشخیص داد که جنین های دوقلوی من همسان یا غیرهمسان هستند؟
دقیق ترین روش برای تشخیص همسان بودن دوقلوها آزمایش پس از تولد نوزادان است. جفت نیز می تواند به تشخیص کمک کند. اولین سونوگرافی که قبل از چهارده هفتگی بارداری انجام می گیرد. می تواند به طور دقیق نوع جفت دوقلوها را نشان دهد. پس از زایمان نیز می توان جفت را مورد بررسی قرار داد. گرچه هیچ یک از روش های فوق بدون خطا و کاملا دقیق است.

خوب است بدانید که
تک قلوها، زبان را از پدر و مادرشان یاد می گیرند، در حالی که دوقلوها، زبان را از یکدیگر می آموزند و حتی به کاربردن الفاظ به شکل غلط را هم تقلید می کنند به ویژه اگر والدین فرزندان دیگری هم داشته باشند، نمی توانند وقت زیادی برای تقویت مهارت های کلامی کودکان شان بگذارند. به همین سبب رشد مهارت های زبانی کودکان دوقلو کندتر است. از سوی دیگر، ۵۰ درصد دوقلوهایی که به دنیا می آیند نارس هستند و در مقایسه با نوزادان معمولی وزن کمتری دارند؛ طبیعی است که در رشد کمی عقب تر و ضعیف تر از سایر کودکان باشند.

شایع ترین راه برای دوقلوزایی
شایع ترین راه برای دوقلوزایی استفاده از داروهای کمک باروری مثل قرص کلومیفن سیترات و آمپول های HMG است. این داروها باعث تحریک تخمک گذاری می شوند. بنابراین با مصرف آن ها به جای اینکه در هر سیکل ماهانه فقط یک تخمک آزاد شود معمولا دو یا سه یا تعداد بیشتری تخمک آزاد می شود، به این ترتیب شانس دوقلوزایی و چندقلوزایی افزایش پیدا می کند. البته این داروها باید حتما با تجویز پزشک و با کنترل سونوگرافی مصرف شوند. معمولا در روز دوازدهم سیکل ماهانه سونوگرافی انجام می شود و اگر تعداد فولیکول ها بیشتر از یکی باشد احتمال دوقلوزایی وجود دارد.
در بارداری های IVF هم چون معمولا بیش از یک جنین در رحم قرار داده می شود به طور اتفاقی ممکن است دوقلوزایی رخ دهد. البته در این مورد هم چون از داروهای تحریک تخمک گذاری استفاده می شود، احتمال دوقلوزایی باز هم افزایش می یابد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
امروزه زنان برای شروع خانواده خود کمی بیشتر صبر می کنند. استفاده از روش های درمان ناباروری نیز نسبت به گذشته بیشتر شده است که احتمال چند قلویی در کودکان را افزایش می دهد.
در نتیجه، امروزه تولد دو قلوها بیشتر از همیشه شایع است. اگر به دنبال راه هایی برای دوقلو باردار شدن هستید، هیچ روش مطمئنی وجود ندارد. اما برخی از عوامل ژنتیکی قطعی وجود دارند که ممکن است این احتمال باروری را افزایش دهند.

چگونگی باروری دوقلوها در لقاح مصنوعی (IVF)
لقاح مصنوعی یکی از فناوری هایی است که به تولید مثل کمک کرده است. این روند، شامل استفاده از مداخلات پزشکی جهت باروری زنان است. به زنانی که جهت باروری از لقاح مصنوعی استفاده کرده اند، ممکن است داروهایی تجویز شود که قبل از این روش، احتمال باردار شدن را افزایش دهد.
جهت لقاح مصنوعی ، تخمک زن و اسپرم مرد قبل از باروری برداشته می شوند. آنها سپس در یک ظرف آزمایشگاهی که جنین تشکیل می شود، با هم ترکیب می شوند. در طی این روند پزشکی، پزشکان جنین را در رحم زن قرار می دهند که امید کاشت و رشد جنین در آن وجود دارد.
برای افزایش احتمال اینکه جنین در رحم نگه داشته شود، ممکن است در طول لقاح مصنوعی بیش از یک جنین در رحم قرار گیرد. این کار، احتمال وجود دوقلوها را افزایش می دهد.

چگونه با داروهای باروری، دوقلو باردار شوید
داروهایی که به منظور افزایش احتمال باروری طراحی شده اند، به طور معمول با افزایش تعداد تخمک های تولید شده در تخمدان های زن عمل می کنند.
اگر تخمک بیشتری تولید شود، احتمالاً آزاد شدن بیش از یک تخمک از تخمدان و باروری آن افزایش می یابد. این اتفاق هم زمان رخ داده و باعث داشتن دوقلوها می شود.
کلومیفن و گنادوتروپین ها معمولاً داروهای باروری هستند که می توانند احتمال بارداری دوقلو را افزایش دهند.
کلومیفن دارویی است که فقط با نسخه در دسترس شما قرار می گیرد. در ایالات متحده، نام مارک های این دارو کلومید و Serophene است. این دارو به شکل خوراکی مصرف می شود و دوز آن بستگی به نیازهای فرد دارد.
این دارو با تحریک هورمون های بدن باعث تخمک گذاری می شود. مطالعات نشان داده است که زنانی که از این دارو برای درمان باروری استفاده می کنند، بیشتر از افرادی که از این داروها استفاده نمی کنند، دو قلو به دنیا می آورند.
گنادوتروپین نوعی از داروهای باروری است که به صورت تزریقی هستند. هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) یا به تنهایی استفاده شده یا در ترکیب با هورمون لوتئین کننده (LH) مصرف می شود.
هر دو هورمون به طور طبیعی توسط مغز ساخته شده و به تخمدان فرمان می دهند که در هر ماه یک تخمک تولید کند. هنگامی که هورمون تحریک کننده فولیکول (با یا بدون هورمون لوتئین کننده) تولید می شود، به تخمدان دستور می دهد که چندین تخمک آزاد کند.
از آنجا که بدن تخمک بیشتری تولید می کند، احتمال بیشتری دارد که بیش از یک بار بارور شود. انجمن پزشکی باروری آمریکا تخمین می زند که تا 30 درصد از بارداری هایی که هنگام استفاده از گنادوتروپین ها اتفاق می افتد، منجر به دوقلو یا چندقلویی می شود.
هر دو این داروها معمولاً بی خطر و مؤثر تلقی می شوند. اما مانند هر دارویی، خطرات و عوارض جانبی احتمالی همراه با مصرف این داروهای باروری وجود دارد.

آیا سابقه خانوادگی شانس شما را برای داشتن دوقلو افزایش می دهد؟
اگر هم شما و هم شریک زندگی تان سابقه چند قلویی در خانواده دارید، احتمال دوقلو باردار شدن بیشتر است. این به ویژه در مورد زنانی صادق است که دو قلوهای یک تخمکی در خانواده خود داشته اند.
این بدان دلیل است که آنها احتمالاً ژنی را به ارث برده اند که باعث می شود در هر زمان بیش از یک تخمک آزاد کنند. طبق انجمن داروهای باروری آمریکا، زنانی که خودشان دوقلوهای یک تخمکی بوده اند، در حدود 1 از 60، شانس اینکه خودشان دوقلو باردار شوند را دارند.
مردانی که دوقلو تک تخمکی بوده اند، شانس ۱ به ۱۲۵ در پدر شدن بچه های دو قلو را دارند.

اگر شما دوقلو داشته باشید، آیا نژاد در آن تاثیر گذار است؟
برخی تحقیقات نشان داده اند که تفاوت ها در پیشینه قومی می تواند شانس شما برای داشتن دوقلو را تحت تأثیر قرار دهد.
به عنوان مثال، زنان سیاه پوست و سفید پوست غیر اسپانیایی بیشتر از زنان اسپانیایی دارای دوقلو هستند. زنان نیجریه بیشتر از همه دوقلو باردار می شوند، در حالی که این مقدار برای زنان ژاپنی از همه کمتر است.

احتمال داشتن دوقلو بعد از ۳۰ سالگی
زنانی که بالای ۳۰ سال سن دارند- به ویژه زنانی که در اواخر دهه ۳۰ سالگی خود هستند- شانس بیشتری برای دوقلو باردار شدن دارند. این بدان علت است که احتمال آزاد شدن بیش از یک تخمک در حین تخمک گذاری برای این زنان نسبت به زنان جوان تر بیشتر است.
مادران بین 35 تا 40 سال، که قبلا زایمان داشته اند، حتی شانس بیشتری برای دوقلو باردار شدن دارند.

آیا زنان قد بلند یا چاق، شانس بیشتری برای دوقلو باردار شدن دارند؟
دوقلوهای یک تخمکی در خانم هایی با بدن بزرگ تر، شایع تر است. این می تواند به معنای قدبلندتر بودن یا چاق تر بودن باشد.
کارشناسان مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می افتد، اما گمان می کنند که دلیلش، این باشد که این زنان نسبت به زنان کوچکتر مواد مغذی بیشتری مصرف می کنند.

در صورت مصرف مکمل ها، آیا دوقلو باردار خواهید شد؟
اسید فولیک یک ویتامین B است. بسیاری از پزشکان مصرف آن را قبل و در دوران بارداری توصیه می کنند تا خطر نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا کاهش یابد. قبل از بارداری، پزشکان توصیه می کنند روزانه حدود ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک مصرف کنند و این مقدار را در دوران بارداری به ۶۰۰ میکروگرم افزایش دهند. مطالعات کوچکی وجود دارد که نشان می دهد اسید فولیک احتمال چندقلو باردار شدن را افزایش می دهد.
اما هیچ مطالعه ای در مقیاس بزرگ برای تایید این موضوع وجود ندارد که مصرف اسید فولیک، شانس شما برای چندقلویی باردار شدن را افزایش می دهد. اگر می خواهید باردار شوید، مصرف اسید فولیک به محافظت از رشد مغز کودک کمک می کند.

اگر در حال شیردهی هستید، آیا ممکن است دوقلو باردار شوید؟
مطالعه ای در سال ۲۰۰۶ در ژورنال پزشکی باروری منتشر شد که نشان داد زنانی که در حال شیردهی بوده و باردار شده اند، با احتمال بیشتری فرزند دوقلو داشته اند.
اما مطالعات دیگری برای پشتیبانی از این اطلاعات وجود ندارد. به همین دلیل، تغذیه با شیر مادر عاملی برای دوقلو باردار شدن تلقی نمی شود.

اگر چندقلو باردار هستید، آیا رژیم غذایی بر روی آن تاثیرگذار بوده است؟
یک جست و جو سریع در اینترنت، بسیاری از داروهای خانگی و پیشنهادات غذایی برای دوقلو باردار شدن را ارائه می دهد.
یک رژیم غذایی سالم می تواند به رشد کودک بعد از باردار شدن کمک کند. با این وجود، خوردن بعضی از غذاها به این مفهوم نیست که شما چندقلو باردار می شوید.

داشتن دوقلو و چند قلو چقدر شایع است؟
میزان تولد دوقلوها در ایالات متحده از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۹ بر اساس آمار یک منبع معتبر، بیش از ۷۵ درصد افزایش داشته است. تخمین زده می شود که ۳ درصد از زنان در ایالات متحده به طور سالانه، چندقلو زایمان می کنند.
انجمن داروهای باروری آمریکا، گزارش داده است که دوقلو باردار شدن به طور طبیعی در یکی از هر 250 بارداری رخ می دهد. این میزان در زنانی که درمان باروری می کنند، بسیار بیشتر است.
طبق انجمن ملی امریکا، یکی از هر سه باروری که از طریق درمان صورت گرفته، به صورت چند قلو خواهد بود.

مراحل بعدی
بارداری های دوقلو و چند قلو دارای خطر بیشتری از بارداری های تکی است. اگر دوقلو باردار می شوید، به احتمال زیاد به مراجعه های مکرر به پزشک نیاز خواهید داشت تا بتوانید از نزدیک تحت نظارت قرار بگیرید.
سوال
حقیقت یا باور غلط: آیا می توان به طور طبیعی دوقلو باردار شد؟
جواب
اگرچه احتمال باروری دوقلو در صورتی که زن از داروها یا سایر تکنیک های باروری استفاده کند، بیشتر می شود؛ اما بسیاری از زنان نیز وجود دارند که به طور طبیعی دوقلو باردار می شوند.
عواملی که دوقلو باردار شدن زن را افزایش می دهند شامل: باردار شدن بعد از سن 30 سالگی، یا داشتن سابقه خانوادگی بارداری دوقلوها است. اما بسیاری از زنان بدون هیچ کدام از عوامل بالا، دوقلو باردار می شوند.