اعتیاد به مواد مخدر و مواد روانگردان

چگونه یک فرد معتاد را شناسیم کنیم؟

نشانه اعتیاد بـه مواد مخدر چـه چیزهایی هستند؟

نگرانی بسیار از والدین یا همسران و یا کسانی که قصد ازدواج با شخصی را دارند همین موضوع اعتیاد اسـت. متاسفانه عده ای از مواد مخدر شاید از نظر ظاهر تا چند سالی خودش را نشان ندهد و شما فکر کنید شخص اعتیاد بـه هیچ چیزی ندارد.

مجله تالاب: شناخت نسبت بـه نشانه های اعتیاد مسئله مهمی اسـت باید درباره ان اطلاعات کاملی داشته باشیم، خصوصا پدر و مادرهایی که نسبت بـه فرزندان شان نگران هستند.

معضل اعتیاد در تمام کشور هـای جهان وجود دارد و شناخت کافی درمورد اعتیاد و افراد وابسته بـه مواد مخدر و روانگردان امری الزامی اسـت.

مهم ترین نشانه های ظاهری اعتیاد

اگر فردی معتاد بـه مصرف مواد باشد علائمی در وی بروز میدهد که از رایج‌ ترین ان‌ها میتوان این موارد اشاره کرد: افت تحصیلی، بی‌میلی نسبت بـه فعالیت‌های کلاسی، کاهش بازده‌ی شغلی، تأخیرهای مکرر، خستگی و بی‌میلی نسبت بـه فعالیت‌های شغلی، و هم چنین افزایش نارضایتی از سوی کارفرما.

تغییرات ظاهری همچون استفاده از لباس‌های نامناسب یا کثیف و هم چنین بی‌تفاوتی نسبت بـه بهداشت فردی، تغییر رفتاری همچون افزایش تمایل بـه تنهایی، تغییرات اساسی و مشهود در روابط اجتماعی، کاهش محسوس انرژی هنگام فعالیت‌های روزانه، افزایش غیرمعمول مخارج و استقراض، ناتوانی در مدریت مالی، تغییر اشتها، مثلاً کاهش اشتها و وزن و پرخاشگری هنگامی که بحث از اعتیاد میشود.

نشانه های ظاهری اعتیاد

تغییر خلق و خو یکی از ملازمات دوران نوجوانی اسـت، بنابراین بروز اعتیاد در این سنین با تغییرات نامعمول رفتاری یا خلقی همراه خواهد بود. انزواطلبی، خستگی، افسردگی یا پرخاشگری همگی از علائمی هستند که بنیاد ملی سوء مصرف مواد مخدر در آمریکا از زمره علائم ظاهری اعتیاد در نوجوانان برشمرده اسـت.

والدین باید مراقب رفتارهای فرزندانشان باشند و ببینند نوجوان شان چـه زمانی با گروهی متفاوت از دوستان خود ارتباط میگیرد، چراکه این تغییر میتواند با سوء مصرف مواد مخدر در ارتباط باشد. نوجوانی که بـه سوء مصرف مواد مخدر روی آورده در اغلب اوقات سر کلاس درسش حاضر نمی شود، بـه مدرسه نمی‌رود، یا حتی عادات غذایی و خوابش نیز دستخوش تغییر میشود.

والدین هم چنین باید بـه نحوه‌ی صحبت نوجوان خود دقت کنند، چون ممکن اسـت اصطلاحی خاص برای اشاره بـه مواد به کار برند. اگر مشکوک بـه اعتیاد فردی شدید باید بی‌درنگ اقدام کنید. در این مورد والدین می‌توانند از مشاوران، پزشکان عمومی و مراکز ترک اعتیاد راهنمایی بجویند.

نشانه ظاهری اعتیاد به الکل

الکل یکی از رایج‌ترین موادی اسـت که موجب اعتیاد شهروندان آمریکایی شده اسـت. بـه گزارش بنیاد ملی سوء مصرف الکل در سال ۲۰۱۲ هفده میلیون بزرگسال بالای هجده‌سال دچار اختلالات مصرف الکل بوده‌اند. برای اعتیاد بـه الکل علائم و نشانه‌های متفاوتی را می‌توان برشمرد. اما در اغلب اوقات الکلی‌هایی که اختلالی در عملکرد ان‌ها بروز نکرده میتوانند این علائم را پنهان کنند یا کاهش دهند.

سوء مصرف الکل میتواند موجب بروز اختلال حافظه و صرع شود. فرد معتاد بـه الکل دچار رنگ‌پریدگی پوست یا شکست مویرگ‌ها در صورت میشود. چنانچه این بیماری بـه مراحل حاد خود برسد رعشه‌ی دست‌ها و گرفتگی صدا نیز گریبانگیر فرد معتاد خواهد شد. سوء مصرف طولانی مدت الکل هم بـه اسهال و استفراغ حتی همراه با خون خواهد انجامید.

اگر فرد معتاد بـه الکل نوشیدن آن را متوقف کند با علائمی همچون سردرد، حالت تهوع، بی‌خوابی و اضطراب مواجه می‌گردد. در این حالت هم چنین خطر بروز مشکلات دیگری همچون هذیان خمری نیز وجود دارد، اختلالی که در نهایت بـه توهم و سکته‌های مرگبار خواهد انجامید. بنابراین معتادان بـه الکل هرگز نباید خودسرانه مصرف الکل را قطع کنند و باید مورد سم‌زدایی قرار بگیرند.

دیگر نشانه ظاهری اعتیاد بـه الکل عبارتند از:

ناتوانی در بازرسی میزان و مدت نوشیدن الکل، تمایل بـه نوشیدن الکل در خفا، یا تنهایی، یا طی زمانی خاص مثلاً صبح‌ها، تمایل بـه مصرف الکل به رغم مشکلات جسمی و روحی مرتبط با ان؛ افسردگی، کج‌خلقی و تغییر خلق و خو و هم چنین تمایل بـه مرافعه با دوستان و اقوام و گرایش بـه مصرف الکل بـه منظور حل مشکلات، استراحت یا خوابیدن، و هم چنین برای بهبود روحیه.

نشانه ظاهری اعتیاد به مواد خاص

علاوه بر علائم مشترکی که در اعتیاد بـه مواد مختلف ذکر شد هر ماده‌ی اعتیاد آور خاص، علائم خاص بـه خود را نیز دارد که در ادامه بـه بررسی ان‌ها می‌پردازیم. با کسب این اطلاعات و هم چنین شناخت این علائم می‌توانید اعتیاد بـه مواد را میان دوستان، اعضای خانواده و همکارانتان تشخیص دهید.

داروهای روان ‌گردان و توهم ‌زا

علائم این نوع مواد بسته بـه نوع توهمی دارد که فرد مصرف‌کننده دچارش شده اسـت. اِل‌اِس‌دی باعث میشود فرد مصرف‌کننده رفتاری بی‌اراده داشته باشد و دچار توهم شود. مثلاً ممکن اسـت ادعا کنند صدای رنگ‌ها را می‌شنوند، امواج را میبینند و گاهی نیز ممکن اسـت دچار رعشه شوند.

اگر فردی پی‌سی‌پی مصرف کند درد را حس نخواهد کرد و صداهای بلند را اصلاً تحمل نمیکند. مصرف‌کنندگان سایلوسایبین که با عنوان «مَجیک ماشروم» نیز شناخته میشود دچار توهم، حالت تهوع، تیک عضلانی، و ناتوانی در تشخیص توهم و واقعیت می‌شوند. مصرف‌کنندگان داروهای توهم‌زا نیز دچار خواب‌آلودگی، ترس یا بی‌خیالی میشوند که البته علائمشان بسته بـه موادی که مصرف کرده‌اند متفاوت اسـت.

اعتیاد به تریاک

تریاک هم در مسکن‌های درد همچون ویکودین و اکسی‌کانتی کاربرد دارد و هم در مواد غیرقانونی همچون هروئین. سوء مصرف تریاک علائمی چون آرامش، اختلالات حافظه‌ای، ناتوانی در تمرکز، کندی واکنش، رخوت، و تغییر خلق و خو را به بار می‌آورد.

از آنجایی که تریاک بر سیستم گوارش تأثیر میگذارد و هضم غذا را کند میکند مصرف‌کنندگان این مواد یبوست و دیگر بیماری‌های گوارشی میشوند. چنانچه مواد بـه فرد معتاد نرسد فرد دچار اضطراب و علائمی مشابه آنفلانزا میشود.

مواد روانگردانی که در کلوپ ‌ها مصرف می‌کنند

اکستازی، کِتامین و جی‌اِچ‌بی از مواد روانگردان رایج در این دسته هستند. افزایش دمای بدن، ناهماهنگی اعضای بدن، سرگیجه، تعرق بالا، فشردن دندان‌ها و گفتار عجولانه از علائم ظاهری اعتیاد بـه این مواد اسـت.

اعتیاد به ماریجوآنا «علف، گل یا گراس»

ماریجوآنا و دیگر مشتقات ان که گاهی بلعیدنی هستند موجب سرخوشی میشوند. این گیاه حواس شنیداری و دیداری را به شدت افزایش میدهد اما مصرف‌کننده را ممکن اسـت دچار اختلال حرکتی یا فراموشی کند.

از آنجایی که این مواد اشتهای مصرف‌کننده را نیز افزایش می‌دهند وی ممکن اسـت بیش از حالت عادی بـه خوردن روی آورد. ماریجوآنا و مشتقات ان هم چنین باعث کندی واکنش مصرف‌کننده و توهم و بدگمانی وی میشوند. مصرف‌کنندگان این گیاه اغلب دچار قرمزی چشم، افتادگی پلک، آرامش و کندی حرکت میشوند.

اعتیاد به داروهای محرک

مصرف‌کنندگان این داروها مدام دچار تغییر حالت، پرخاشگری، و افزایش یا کاهش سرعت گفتار میشوند. بازشدن مردمک چشم، افزایش انرژی و تنفس بسیار سریع نیز از دیگر علائم ظاهری اعتیاد بـه این مواد هستند که ممکن اسـت در این افراد بروز کنند.

برخی موارد نیز پیش می‌آید که مصرف‌کنندگان داروهای محرک دچار توهم یا رفتار خشونت‌آمیز می‌شوند. اگر این مواد بـه گونه‌ای باشند که مصرف‌کننده از راه بینی ان‌ها را مصرف کند، گرفتگی بینی از علائم شایع در این موارد بـه حساب می‌آید. موادی که از راه بینی تنفس میشوند، مثل کوکایین، بـه غشای مخاطی بینی آسیب میزنند.

باربیتورات و بنزودیازپین

داروهای ضد افسردگی اغلب برای درمان اضطراب و اختلالات خواب تجویز میشوند. داروهای بنزودیازپین‌ها حاوی داروهای رایجی همچون والیوم و زاناکس هستند. باربیتورات‌ها نیز اگر چـه کمتر از گذشته مورد استفاده قرار میگیرند گاهی برای درمان اختلالات مرتبط با سکته‌های مختلف و هم چنین هنگام جراحی استفاده میشوند.

خطر اوردوز در داروهای باربیتورات نسبت بـه بنزودیازپین‌ها بیشتر اسـت. سوء مصرف‌کننده‌ی این دو نوع دارو اغلب دچار بی‌پروایی، سرگیجه و افسردگی میشوند. تاری دید، اختلال حفظ تعادل، منگی، و هم چنین حرکت غیرارادی چشم که بـه دودوئک مشهور اسـت نیز از دیگر علائم ظاهری اعتیاد بـه سوء مصرف این داروهاست.

اهمیت مداخله ‌ی زودهنگام

ترک اعتیاد باید هم شامل سم‌زدایی جسمی باشد و هم درمان روحی تا مشکلات ریشه‌ای سوء مصرف مواد به طور کامل رفع شوند. چنانچه مشکوک شدید که یکی از نزدیکانتان معتاد شده اسـت توجه داشته باشید که مداخله‌ی زودهنگام شما در بهبودی کامل فرد اهمیت بسیار بالایی دارد.

رایج ترین مواد مخدر که معتادان استفاده میکنند

برای این که افراد بتوانند درکی بهتر و دقیق تر از خطرناک ترین و اعتیادآورترین مواد مخدر و روانگردان داشته باشند، تیمی از روانشناسان، شیمی دانان و داروسازان در کالج سلطنتی روانپزشکی بریتانیا به طور سیستماتیک و بر اساس سه فاکتور این مواد را از لحاظ میزان خطر و اعتیاد آور بودنشان رتبه بندی کرده اند.

اعتیاد به الکل

الکل و تنباکو در زمینه ایجاد سرخوشی در دسته بندی ایجاد وابستگی نمره مشابهی را بدست آورده اند. در رده بندی کلی نیز الکل و تنباکو وابستگی فیزیکی مشابهی را ایجاد می‌کنند. از لحاظ روانی نیز میزان وابستگی الکل کمتر از تنباکو تشخیص داده شده اسـت.

الکل در پیام رسان های مغزی که با نام «شورانگیزها» «excitatory» یا محرک های شور و اشتیاق از آنها یاد میشود اختلال ایجاد میکند که در نهایت باعث کاهش قدرت تفکر، تنفس و ضربان قلب میشود. همزمان، الکل، باعث افزایش قدرت پیام رسان های بازدارنده «inhibitory» شده که در ادامه حس سرخوشی و نشئگی خاصی را به فرد مصرف کننده القا می‌کند.

اعتیاد به هروئین

این ماده مخدر بسیار قوی در هر سه دسته بندی حالت نشئگی، میل شدید برای دسترسی بـه ماده مخدر و وابستگی فیزیکی رتبه اول را بدست آورده اسـت. بدین ترتیب هروئین در زمینه وابستگی و اعتیاد بیش از هر ماده مخدر یا روانگردان دیگری مصرف کننده را درگیر خود می سازد و اعتیاد آورترین ماده جهان لقب میگیرد.

مغز هروئین را به مورفین تبدیل کرده که بـه مولکول های سلول ها چسبیده و شیوه درک کردن درد و جایزه در مصرف کننده را تغییر داده و نوعی حس نشئگی و سرخوشی ایجاد میکند. زیاده روی در مصرف این ماده مخدر می‌تواند مرگبار باشد و با کاستن از سرعت تنفس، در نهایت توقف آن را موجب شود.

اعتیاد به کوکائین

کوکایین، اگرچه در زمینه روانی نسبت بـه هروئین وابستگی و اعتیاد کمتری ایجاد میکند و تقریباً نصف ان وابستگی فیزیکی می آورد اما در زمینه سرخوشی و نشئگی که ایجاد می‌کند در صدر این فهرست قرار میگیرد. کوکائین مغز را از ماده شیمیایی سرخوش کننده دوپامین پر میکند.

حس سرخوشی با مصرف این ماده مخدر چنان قوی اسـت که عده ای از حیوانات آزمایشگاهی کوکائین را به غذا ترجیح میدهند تا این که در نهایت از گرسنگی جان میدهند. کوکائین با دقت و قدرتی خاص مراکز کلیدی حافظه مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد که این موضوع خود توضیحی برای اعتیاد آوری شدید این ماده روانگردان محسوب می‌شود.

اعتیاد به نیکوتین

در رده بندی نهایی و در زمینه ایجاد وابستگی روانی، نیکوتین تقریباً بـه اندازه کوکائین وابستگی ایجاد میکند. اما میزان سرخوشی ناشی از مصرف این ماده همراه با وابستگی جسمانی بسیار پایین تر از کوکائین قرار میگیرد. نیکوتین اصلی ترین ترکیب اعتیاد آور موجود در تنباکو اسـت که توسط ریه ها بـه درون بدن و سپس جریان خون کشیده شده و در نهایت بـه مغز می رسد.

پروسه ای که تماماً در عرض ۱۰ ثانیه بـه انجام میرسد. از آنجایی که تاثیرات این ماده مخدر خیلی زود از بین می‌رود- از جمله حس شادی و سرخوشی ناشی از آن- دانشمندان بر این باورند که افراد سیگاری بیشتر در معرض استفاده مکرر و با فواصل زمانی کوتاه از نیکوتین قرار دارند.

بـه عبارت دیگر به دلیل این که حالت سرخوشی و تاثیری که نیکوتین بر مغز میگذارد خیلی زود از بین می رود، افراد سیگاری برای دست یافتن بـه این حالت مجبورند خیلی زود بار دیگر بـه مصرف نیکوتین روی بیاورند. نزدیک بـه ۸۵ درصد از افراد سیگاری که دست بـه ترک سیگار در خانه می‌زنند بار دیگر بـه مصرف ان روی می آورند.

اعتیاد به باربیتورات ها

باربیتورات ها داروهایی مسکن هستند که روزگاری به طور گسترده برای درمان افسردگی تجویز میشدند. این دسته بندی شامل داروهایی مانند آموباربیتال و تیوپنتال اسـت.

باربیتورات ها در زمینه ایجاد وابستگی از عدد کلی ۳ نمره ۲ را دریافت می‌کنند که بر اساس ان در زمینه ایجاد سرخوشی و هم چنین ایجاد وابستگی فیزیکی و روانی در رتبه ای پایین تر از نیکوتین، هروئین و کوکائین قرار می‌گیرند.

باربیتورات ها که حتی امروزه نیز بـه صورت موقتی برای بیماری هایی مانند افسردگی و بیخوابی تجویز می‌شوند، باعث توقف بخشی از سیگنال دهی ها و ارسال پیغام های مغز می‌شوند که خاموش شدن یا بی صدا شدن بخش های مختلفی از مغز را در پی دارد. در دُزهای پایین، این داروها میتوانند حالت سرخوشی ایجاد کنند اما در دُزهای بالاتر ممکن اسـت باعث سرکوب شدن تنفس و در نهایت مرگ شوند.

اگر می خواهید درباره اعتیاد و ترک اعتیاد مقالاتی را بخوانید که بسیار به شما در مقابله با اعتیاد و فرد معتاد کمک کند مقالات زیر درباره اعتیاد را دنبال کنید.