سوال مخاطب نی‌نی‌بان: در سونوگرافی ۳۷ هفتگی،علت اختلاف بین تعیین سن بارداری بر اساس BPD و AC و FL چیست؟ اگر این اختلاف از دو هفته بیشتر باشد خطرناک است؟وزن جنین ۲۵۰۰ گرم تخمین زده شده است.آیا این وزن کم است و نیاز به بررسی بیشتر دارد؟

اختلاف تعیین سن بارداری بر اساس FL و AC چیست؟

پاسخ دکتر معصومه یونسی،متخصص زنان و زایمان، فوق تخصص نازایی و جراحی لاپاراسکوپی:

ممکن است به دلیل IUGR یا اختلال رشد جنینی باشد که می تواند با سونوگرافی داپلر رنگی از رحم تشخیص داده می شود. وزن کم است، باید حتما داپلر جنین انجام شود.

پاسخ دکتر مریم الماسی، جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی:

وزن بچه متناسب با ژنتیک و جثه والدین سنجیده می شود. وزن کمتر از حدود انتظار با IUGR در جواب آزمایش شما نشان داده می شود.

برای تخمین وزن جنین باید سونوگرافی IUGR انجام دهید که جنین از نظر وزن بررسی می شود و ادامه حاملگی را تایید می کند. اگر وزن جنین و روند وزن گیری مشکل داشته باشد، یک سونوگرافی داپلر برای اندازه گیری جریان خون و فشار خون انجام می شود. همچنین لازم است در سونوگرافی و آزمایشات از نظر میزان مایع دور جنین، جریان عروق بند ناف جنین، اندازه طول و اندازه دور سر جنین بررسی شود.

تغذیه بیشتر در وزن گیری مادر نقش دارد. برای کمک به وزن گیری جنین باید زیر نظر پزشک از مکمل های غذایی و مولتی ویتامین استفاده کنید. استراحت مطلق لازم نیست ولی از فشار و خستگی اجتناب کنید.

مهمترین مطالب در این باره:

سن بارداری را می توان با روش LMP، با آزمایش بتا یا HCG و استفاده از سونوگرافی تعیین کرد. در ادامه به توضیح هر یک از این روش ها می پردازیم.

1-تعیین سن بارداری با روش LMP
پزشکان حاملگی را بر اساس یک تقویم واحد، به ۴۰ هفته تقسیم می کنند. سن بارداری یا سن جنین از روز اول آخرین دوره قاعدگی مادر محاسبه می شود. از آنجا که تاریخ دقیق بارداری مشخص نیست، اولین روز از آخرین دوره قاعدگی برای اندازه گیری سن نوزاد استفاده می شود.
با استفاده از اولین روز آخرین قاعدگی شما، سن بارداری را مشخص میکنند (بعلاوه یا منهای 2 هفته) پزشک 280 روز را به اولین روز آخرین پریود شما اضافه میکند و زمان زایمان شما مشخص میشود. این عدد همیشه درست نیست. اما شاخص خوبی از اندازه جنین خواهد بود.
بعضی از زنان ترجیح می دهند حاملگی خود را از روزی که تخمک گذاری می کنند، اندازه گیری کنند. این تاریخ تخمینی معمولا حدود دو هفته پس از اولین روز LMP می باشد.
محاسبه سن بارداری:
- در بارداری معمولی:
برای یک زن با یک دوره منظم، بارداری معمولا حدود 11 تا 21 روز پس از اولین روز از آخرین دوره اتفاق می افتد. اکثر زنان تاریخ دقیق بارداری را نمی دانند، زیرا به زمان تخمک گذاری بستگی دارد. بنابراین، تاریخ بارداری آنها صرفا برآوردی است که بر اساس اولین روز از آخرین دوره آنها است.
- موارد خاص:
زنانی که به روش های خاص مانند ای وی اف یا لقاح آزمایشگاهی باردار می شوند، معمولا تاریخ دقیق تخمک گذاری را می دانند.
- چرا بارداری را از روز اول پریود حساب می کنند ؟
چون زمان دقیق تخمک گذاری شخص را نمی دانیم . و هم چنین نمی شود برای هر شخص ، یک روز خاص تخمک گذاری را در نظر گرفت ! مثلا برای لیلا خانم ، از روز 11 سیکل بارداری را حساب کنیم ، و برای مریم خانم ، روز 17 را !! هم چنین دقیقا نمی دانیم در کدام رابطه و در چه روزی ، لقاح صورت گرفته . خیلی از خانمها به اشتباه فکر می کنند روز نزدیکی شان ، همان روز لقاح است . اما همیشه اینطور نیست . چون ممکن است نزدیکی شما در روز 9 سیکل تان باشد و تخمک گذاری و لقاح در روز 14 اتفاق بیفتد.(با همان اسپرم 4-5 روز پیش).
- محاسبه تاریخ زایمان:
تاریخ تخمین زده شده برای زایمان (EDD یا EDC)، تاریخی است که در آن انتظار می‌رود زایمان به طور خود به خود رخ دهد. بر اساس آخرین سیکل قاعدگی، تاریخ تخمین زده شده برای زایمان حدود 40 هفته بعد از اولین روز آخرین قاعدگی است. این فقط یک تخمین است، زیرا تنها حدود 5 درصد از نوزادان در تاریخ تخمین زده شده به دنیا می‌آیند. دقت تاریخ بدست آمده از این روش، به دقت یادآوری مادر از تاریخ قاعدگی خود، فرض گرفتن منظم بودن سیکل قاعدگی 28 روزه و اینکه تخمک‌گذاری و لقاح 14 روز بعد از شروع قاعدگی رخ داده است، بستگی دارد. استفاده از اولین روز آخرین سیکل قاعدگی که در علم پزشکی به آن LMP گفته می‌شود، برای تخمین تاریخ زایمان ممکن است طول مدت بارداری را زیادتر از مقدار واقعی برآورد کند و می‌تواند بیشتر از 2 هفته خطا داشته باشد.

۲- تعیین سن بارداری با آزمایش بتا یا HCG
HCG در خون همه زنان باردار یافت میشود. در غربالگری نقص سیستم ایمنی جنین که در هفته پانزدهم بارداری تا هفته بیستم بارداری انجام میشود این هورمون در خون مشاهده میشود. خیلی از پزشکان در همان جلسات اول تقاضای این آزمایش خون را میکنند.
در طول سه هفته اول بارداری،رنج HCG سرم ۵ تا ۵۰ است. در هفته چهارم بارداری، این هورمون در محدوده ۱۰ تا ۴۲۵ و در هفته پنجم بارداری بین ۱۹ تا ۷۳۴۰ است. افزایش HCG ادامه می یابد تا در هفته دوازدهم بارداری به اوج خود یعنی ۲۸۸۰۰۰ میکروگرم بر دسی لیتر می رسد. محدوده وسیع این هورمون تعیین سن دقیق بارداری را مشکل میکند. اما این آزمون در تعیین حاملگی چندقلو بسیار موثر است. بیش از یک جنین در حال رشد در بدن به معنی بالاتر بودن HCG از حد معمول است، که می تواند نیاز به تست بیشتر، از جمله سونوگرافی است.

3-تعیین سن بارداری با سونوگرافی
در این روش از امواج صوتی استفاده کرده که از بدن عبور میکند وتصاویری را از داخل شکم در صفحه مانیتور نشان میدهند. در این تصاویر سن بارداری با استفاده از ساک بارداری محاسبه میشود. اگر سونوگرافی بعد از هفته ششم بارداری انجام شود، طول سر تا انتهای جنین برای تعیین سن بارداری به ۶ هفته اضافه میشود. برای مثال:
اگر این طول برابر 21 میلی متر باشد، سن بارداری شما 9 هفته است( 6هفته بارداری + 21 روز که مساوی با 9 هفته میشود).
اگرسونوگرافی قبل از هفته ششم بارداری اتفاق بیافتد، سن بارداری بر اساس سایر فاکتورها از قبیل اندازه جنین و تکامل ساک حاملگی است. ساک بارداری از هفته چهارم بارداری قابل اندازه گیری است.
نوزاد را می توان از هفته 5 یا 6 پس از آخرین دوره قاعدگی مادر اندازه گیری کرد. اندازه گیری نوزاد با استفاده از سونوگرافی در اوایل بارداری دقیق تر است. بهترین زمان برآورد سن بارداری با استفاده از سونوگرافی بین هفته هشتم و هجدهم بارداری است. دقیقترین روش تعیین سن بارداری، استفاده از روز اول آخرین دوره قاعدگی زن با استفاده از آزمایش اولتراسوند است.
کل بارداری ۲۸۰ روز (۴۰ هفته / ۹ ماه و ده روز) هست.(از روز لقاح ، نه از روز اول پریود ). اما اصولا در علم زنان و مامایی از روز اول پریود حساب میکنن و به همین دلیل بارداری میشه ۴۲ هفته ! (که در واقع ۲ هفته اولش باردار نیستید).
ماه های بارداری
۱. یک ماه تمام/ ۳۰ روز: ۴ هفته و ۲ روز
2.دو ماه تمام/60 روز : 8 هفته و 4 روز
۳. سه ماه تمام / ۹۰ روز : ۱۲ هفته و ۶ روز
4. چهار ماه تمام / 120 روز : 17 هفته و 1 روز
۵. پنج ماه تمام / ۱۵۰ روز : ۲۱ هفته و ۳ روز
6.شش ماه تموم / 180 روز : 25 هفته و 5 روز
۷. هفت ماه تموم / ۲۱۰ روز: ۳۰ هفته
8. هشت ماه تموم / 240 روز : 34 هفته و 2 روز
۹. نه ماه تموم / ۲۷۰ روز: ۳۸ هفته و ۴ روز
چون بارداری 9 ماه و 10 روزه : یعنی 38 هفته و 4 روز + 10 روز = 40 هفته تمام .

۴- تعیین سن بارداری با روش اندازه گیری ارتفاع رحم
در این روش پزشک با معاینه موضعی، اندازه، شکل و ضخامت رحم را برای تعیین سن بارداری می بینید.

مشکلات در تعیین سن بارداری
1- آخرین دوره قاعدگی
برای زنان با دوره های نامنظم قاعدگی یا زنانی که نمی توانند روز اول از آخر دوره قاعدگی خود را بخاطر بسپارند، تعیین سن بارداری با استفاده از این روش دشوار است. در این موارد، برای اندازه گیری سن بارداری، آزمایش اولتراسوند ضروری است.
2- رشد جنین
در برخی موارد، تعیین سن بارداری دشوار است، زیرا نوزاد غیرعادی بزرگ یا کوچک است. همچنین در برخی موارد اندازه رحم در بارداری اولیه یا ارتفاع رحم در بارداری بعدی با اولین روز آخرین دوره قاعدگی مطابقت ندارد. در این موارد نیز تعیین سن دقیق بارداری دشوار است.

نکاتی در مورد نحوه تعیین سن بارداری
1- اگر تاریخ آخرین دوره را ندانم یا اگر دوره های نامنظم داشته باشم، چه میشود؟
در صورت چرخه قاعدگی منظم و دوره های ۲۸ روزه تعیین تاریخ بارداری بسیار راحت است. اگر سیکل قاعدگی نامنظم داشته باشید، ممکن است تاریخ LMP را ندانید. اولین اسکن اولتراسوند، اسکن برای تعیین زمان بارداری است.
2- وقتی در هفته پنجم بارداری هستم، چگونه می توانم چهار هفته باردار باشم؟
برای درک این مطلب، بهتر است در مورد سن فکر کنید. هنگامی که یک کودک یک ساله است، سال اول زندگی خود را به پایان رسانده است. این بدان معنی است که او در سال دوم زندگی خود یک ساله خواهد بود. به طور مشابه، هنگامی که اولین هفته بارداری کامل می شود، یک هفته باردار هستید. بنابراین در هفته دوم بارداری شما یک هفته باردار هستید. این نکته در مورد تکمیل هر هفته و پشت سر گذاشتن هفته قبلی و شروع هفته ای دیگر است. از این رو:
- در هفته اول شما صفر باردار هستید
- در هفته دوم شما یک هفته باردار هستید
- در هفته سوم شما دو هفته باردار هستید
- در هفته چهارم شما سه هفته باردار هستید
- در هفته پنجم شما چهار هفته باردار هستید
۳- سه ماهه چیست؟
"سه ماهه" به معنای "سه ماه" است. همانطور که اکثر حاملگی ها حدود 9 ماه طول می کشد، هر بارداری به سه دوره سه ماهه تقسیم می شود. این فقط یک روش مفید برای توصیف تغییراتی است که در بدن شما اتفاق می افتد، است:
سه ماهه اول از ابتدای حاملگی تا هفته ۱۳ به اضافه شش روز است. همراه با هیجان این ماه، احساس خستگی نیز دیده می شود.
سه ماهه دوم شما از هفته 14 تا هفته 27 همراه شش روز است. در طول این سه ماهه احتمالا خیلی بهتر خواهید بود. ممکن است شروع به شکوفه شدن کنید و علائم اولیه حاملگی را پشت سر خواهید گذاشت. سه ماهه سوم زمانی است که در هفته 28 بارداری هستید تا زمانی که نوزاد شما متولد شود. شما نیاز به انرژی اضافی برای کمک به رشد کودک دارید و خستگی احتمالا باز خواهد گشت.
همچنین ممکن است در مورد سه ماهه چهارم شنیده باشید. این سه ماه پس از تولد می باشد.
4- بارداری چقدر طول می کشد؟
این مسئله بستگی به این دارد که چگونه آن را حساب کنید. اکثر افراد از تاریخ روز اول LMP تا هفته ۴۰ بارداری را زمان بارداری می دانند. ۴۰ هفته به هفته های زیر افزوده می شود:
- نه ماه تقویم (هر 30 یا 31 روز) یا
- ۱۰ ماه (هر روز ۲۸ روز)
5- آیا جنین واقعا اندازه ای که شما می گویید است؟
تمام نوزادان در اوایل بارداری با اندازه های مشابه هستند، اما در سه ماهه دوم شروع به رشد می کنند. به همین دلیل برخی از نوزادان تمام وقت وزن کمتر از ۲.۵ کیلوگرم دارند و برخی وزنی بیش از ۳.۵ کیلوگرم دارند. اگر اسکن اولتراسوند نشان می دهد که اندازه جنین شما متوسط نیست نگران نشوید. همانطور که بارداری شما پیشرفت می کند، اندازه جنین بزرگتر می شود.
6- دقت تاریخ زایمان چگونه است؟
فقط حدود پنج درصد از نوزادان در تاریخ دقیق به دنیا می آیند. اکثر نوزادان بین هفته ۳۷ و ۴۲ بارداری متولد می شوند.