ماجرای شوک‌های اقتصادی و اجتماعی به جای خود مساله دیگر هویدا شدن چیزی است که از آن به عنوان «سگ سیاه افسردگی» یاد می‌کنند. در واقع پس از آنکه بیماران مبتلا به کووید 19 از درد این ویروس خلاص می‌شوند گویا به درد دیگری ممکن است دچار شوند. شاید از مرگ رها شده باشند اما ممکن است گرفتار افسردگی شوند، به همین دلیل این پرسش مطرح شده است که چه می‌شود که یک فرد مبتلا به کرونا به افسردگی مبتلا می‌شود.

آیا هر افسرده‌ای دست به خودکشی می‌زند؟
نقش خانواده و روانشناسان در این زمینه چیست؟ براساس گزارشی که خبرآنلاین نوشته است: «در روزهای اول که این بیماری آمده بود، احساس ترس و نگرانی بیشتر بود. حتی مواردی داشتیم که پس از فهمیدن ابتلای‌شان به بیماری، دست به خودکشی زده بودند.»

این جمله را دکتر سیروس آرین، روانشناس بالینی بیمارستان رازی می‌گوید؛ فردی که خود نیز مبتلا به ویروس کرونا شده بود و توانست با رعایت مسائل بهداشتی و همچنین رعایت قرنطینه، از آن جان سالم به در ببرد و درمان شود.

آرین در مورد تجربه خود از این بیماری می‌گوید: «چون خودم درگیر این بیماری شده بودم، بهتر است از تجربه‌ام بگویم. خانواده نقش بسیار مهمی در حمایت روانی از بیمار دارد. بیمار نباید احساس تنهایی بکند. حمایت خانواده باید باعث کمرنگ شدن حس گناه در بیمار باشد.» حس گناهی که از طریق ویروس کرونا به فرد بیمار منتقل می‌شود.

احساس گناه از اینکه مبادا اعضای خانواده‌اش را ناخواسته به این بیماری مبتلا کند و احساس گناه شدیدتر از اینکه خانواده‌اش از او ویروس را گرفته و مرده باشند.برای کسی که دچار افسردگی پس از کرونا شده است، چه کاری می‌توان انجام داد؟ آرین در پاسخ به این سوال می‌گوید: «کسی که دچار افسردگی پس از کرونا شده است، باید تحت درمان روانشناسی و روانپزشکی قرار بگیرد. باید دارو درمانی شود و در کنار آن درگیر مداخلات روانشناسی هم شود.»

اما چه می‌شود که فرد دچار افسردگی می‌شود؟ ترس حضور در جمع بسیار زیاد می‌شود و باعث می‌شود خلق فرد پایین بیاید و فرد دچار افسردگی می‌شود. این روانشناس در این باره می‌گوید:
«در این جا روانشناس به خانواده آموزش می‌دهد که هنگام مواجهه با یک فرد مبتلا به کرونا چگونه رفتار کنند. وقتی فرد حمایت‌های روانی را از طرف خانواده می‌بیند، روند بهبودش هم بهتر خواهد شد.»در روزهای اولیه شیوع کرونا، میزان خودکشی‌ها بیشتر بود. چون هم مردم اطلاعات پایین‌تری نسبت به کرونا داشتند و هم اینکه امروز این بیماری همه‌گیرتر شده است.

دکتر آرین در ادامه می‌افزاید: «البته من آماری برای گفتن اینکه تعداد خودکشی‌ها در ایام کرونا افزایش یا کاهش داشته، ندارم و فقط از روی مراجعانم که این اتفاق برای‌شان افتاده است، می‌گویم که احتمال خودکشی این قبیل افراد زیاد است. چرا؟ چون که فرد دچار علایمی از جمله اینکه آن فرد دچار اختلالات خلقی، احساس تنهایی، انزوا، احساس گناه ناشی از اینکه نکند ویروس را به کسی انتقال دهد، وسواس در شست‌وشو و... می‌شود و اما نقش ما درمانگران در این وادی چیست؟

ما در این جور موارد به بیمار خدمات روانشناسی ارایه می‌دهیم و به او کمک می‌کنیم که این حس‌ها را از دست داده و با بیماری‌اش کنار بیاید.روانشناس بالینی بیمارستان رازی در مورد انواع خودکشی و ارتباط با خودکشی‌های ناشی از کرونا می‌گوید که «نمی‌شود گفت این خودکشی خودخواهانه است یا دگرخواهانه. همیشه افراد در زندگی خود با آسیب‌ها یا شکست‌هایی مواجه می‌شوند، بعضی‌ها با این شکست کنار می‌آیند و بعضی دیگر نمی‌توانند ادامه دهند و اقدام به خودکشی می‌کنند. کرونا هم یک آسیب است.

درست مثل فردی که می‌فهمد مبتلا به سرطان شده و خودکشی می‌کند. در حقیقت، می‌توانیم بگوییم این یک نوع ضعف روانی است که باعث اقدام به خودکشی فرد مبتلا می‌شود.اما ماجرا به همین‌جا ختم نمی‌شود. نمی‌شود گفت که هر کسی که توان مقابله با آسیب اجتماعی یا فردی را ندارد، خودش را می‌کشد.

نه! پس نقش مشاوران روانشناس در این زمینه چیست؟ مگر نه اینکه این افراد هستند تا زندگی افراد در جامعه را بهبود ببخشند؟ دکتر آرین در این مورد می‌گوید: «بیمارستان ما پویشی راه انداخته است تا علاوه بر اینکه بیماران کرونایی را مشاوره دهد، خانواده آنها را نیز آموزش دهد. این کار بیمارستان‌های دیگر از جمله بیمارستان‌های روانپزشکی روزبه و ایران هم انجام می‌دهند.»

او ادامه می‌دهد: «از پرسنل خود ما هم حدود ۴۸ نفر درگیر این بیماری شدند. از اول فروردین دو شماره را دراختیار مراجعان کرونایی و خانواده‌های‌شان قرار دادیم که به آنها خدمات روانشناسی ارایه دهیم.»گاهی فرد مبتلا از طرف خانواده طرد می‌شود، زیرا نمی‌خواهند که یک ویروس متحرک را در خانه تحمل کنند. ویروسی که جان همه‌شان را به خطر می‌اندازد.

گاهی هم این قضیه برعکس اتفاق می‌افتد. فرد برای اینکه خانواده خود را در خطر نیندازد، از آنها فاصله می‌گیرد و در هر دو صورت این قضیه، به ماشین‌خوابی یا خیابان‌خوابی روی می‌آورد.این روانشناس در این باره می‌گوید: «مراجعه‌ای داشتم که خودش درمانگر است و برای اینکه به خانواده خود آسیب نرساند یا در مطب خود یا در ماشینش شب را صبح می‌کند.»

آرین در انتها به افرادی که مشکوک به کرونا هستند، توصیه می‌کند که در ابتدا به پزشک مربوطه مراجعه کنند تا هم معلوم شوند بیمار هستند یا خیر و در صورت مثبت بودن جواب تست، باید پزشک تشخیص دهد که در چه مرحله‌ای قرار دارد و برای او دارو تجویز کند. بعد از آن فرد باید به قرنطینه برود و از عزیزان خود فاصله بگیرد تا درمان شود، ‌اگر هم در خود یا اطرافیان در او نشانه‌های افسردگی می‌بینند از روانشناس کمک بگیرند.